Bộ Công Thương đề xuất doanh nghiệp đầu mối sẽ tự công bố giá bán xăng dầu tối đa dựa trên công thức giá do Nhà nước quy định. Ảnh: Chí Hùng.
Bộ Công Thương vừa có tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định 83/2014, Nghị định 95/2021 và Nghị định 80/2023 về kinh doanh xăng dầu.
"Hiện nay, giá xăng dầu là mức giá tối đa do Nhà nước công bố định kỳ dựa trên công thức giá xăng dầu cơ sở. Theo cơ chế này, Nhà nước ban hành tiêu chí, công thức tính giá, thông số tính toán giá, can thiệp quá sâu vào quyết định giá của doanh nghiệp", Bộ Công Thương đánh giá.
Doanh nghiệp đầu mối sẽ tự công bố giá tối đa
Theo đó, cơ quan quản lý cho rằng nhằm giảm sự can thiệp của Nhà nước vào việc quyết định giá bán của doanh nghiệp, dự thảo mới sẽ tiếp cận theo hướng Nhà nước chỉ công bố giá xăng dầu thế giới bình quân 15 ngày và một số chi phí cố định như tỷ giá ngoại tệ, tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp, các loại thuế...
Từ đó, doanh nghiệp đầu mối sẽ tự công bố giá bán tối đa dựa trên công thức giá do Nhà nước quy định. Giá bán của doanh nghiệp không được cao hơn giá tối đa theo công thức quy định. Sau khi công bố, doanh nghiệp thông báo giá bán cho cơ quan Nhà nước để giám sát.
Theo Bộ Công Thương, giá bán xăng dầu tối đa bằng giá xăng dầu thế giới nhân với tỷ giá ngoại tệ cộng các loại thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường, giá trị gia tăng, cộng tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp. Trong đó, các loại thuế kể trên sẽ thực hiện theo quy định pháp luật về thuế.
Trường hợp tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp tăng, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng xem xét điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Việc điều chỉnh giá sẽ thực hiện theo kỳ 15 ngày/lần.
Bộ Công Thương đề xuất cho doanh nghiệp đầu mối tự quyết giá bán lẻ tối đa với xăng dầu 15 ngày/lần. Ảnh: Việt Linh.
Lý giải đề xuất trên, Bộ Công Thương cho rằng xăng dầu là mặt hàng thực hiện bình ổn giá theo quy định của Luật Giá, nên cần có cơ chế kiểm soát giá trần đối với xăng dầu bán lẻ trên thị trường và tạo môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp.
"Theo phương án này, việc tính toán chi phí hàng tháng của thương nhân được giảm bớt, đây là cải cách trong tính toán giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý giá không phải tính toán và công bố định kỳ các chi phí", cơ quan soạn thảo phân tích.
Đặc biệt, doanh nghiệp phải cạnh tranh về chi phí để chiếm lĩnh thị trường và có quyền bán thấp hơn giá bán tối đa theo công thức tính giá, qua đó loại bỏ được việc áp dụng giá bán xăng dầu vùng 2 của doanh nghiệp.
Giữ quỹ bình ổn giá
Về Quỹ bình ổn giá xăng dầu, theo Bộ Công Thương, trong quá trình xây dựng dự thảo nghị định mới, có ý kiến về việc trích lập, sử dụng quỹ này hiện nay chưa phù hợp với các quy định của Luật Giá.
"Do vậy, cần cơ chế mới thay thế cho cơ chế điều hành hiện tại và cần được công khai, minh bạch để doanh nghiệp dự báo được và quyết định công bố giá theo quy định", Bộ Công Thương nhìn nhận.
Theo đó, nghị định mới sẽ quy định cụ thể trường hợp trích lập, chi sử dụng quỹ. Bộ Công Thương sẽ có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp, báo cáo Chính phủ quyết định trích lập, chi sử dụng quỹ.
Ngoài ra, dự thảo nghị định cũng bổ sung quy định thương nhân phân phối chỉ được mua xăng dầu từ doanh nghiệp đầu mối, không được mua xăng dầu của nhau.
Đồng thời, Bộ đề xuất 3 hình thức đối với loại hình doanh nghiệp bán lẻ: Nhận làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho doanh nghiệp đầu mối hoặc thương nhân phân phối; nhận quyền bán lẻ xăng dầu; hoặc mua xăng dầu từ doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối để bán lẻ tại cửa hàng.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đề xuất doanh nghiệp đầu mối có trách nhiệm thực hiện tổng nguồn xăng dầu tối thiểu 100.000 m3/tấn xăng dầu/năm. Đây là quy định nhằm siết lại việc có nhiều doanh nghiệp đầu mối được cấp giấy phép nhưng không thực hiện hoặc được ưu ái không phải thực hiện phân giao hạn mức nhập khẩu theo quy định.