Dữ liệu bán hàng và tài chính do HSBC tổng hợp cho thấy các nhà sản xuất ô tô lần đầu tiên phải đưa ra các ưu đãi về các mẫu pin để chuyển đổi những phương tiện trước đây đã có danh sách chờ đợi kéo dài hàng tháng.
Tại Anh, mức giảm giá trung bình trong tháng 10 thấp hơn 11% so với giá bán lẻ đề xuất. Ở Mỹ, mức giảm giá cho xe điện là 10%. Một năm trước, các chương trình giảm giá hầu như không được đưa ra ở Đức, nơi các công ty hiện đang giảm giá khoảng 7% để thu hút người mua.
Giá tăng, dư luận tiêu cực xung quanh việc sạc pin và an toàn, các cuộc tấn công chính trị vào xe điện cũng như sự thận trọng hơn từ người mua trên thị trường đại chúng đã góp phần khiến tăng trưởng doanh số bán hàng của xe điện giảm tốc mạnh.
Đây là lần suy giảm nhu cầu xe điện toàn cầu đầu tiên kể từ khi doanh số bán hàng tăng vọt ba năm trước, làm dấy lên lo ngại rằng các công ty ô tô sẽ buộc phải hy sinh lợi nhuận bằng cách giảm giá để đạt được các mục tiêu về không khí sạch hoặc khí thải trên toàn thế giới.
Mike Tyndall, nhà phân tích ngành ô tô tại HSBC cho biết: “Có những dấu hiệu rõ ràng về việc các nhà sản xuất ô tô đang đẩy mạnh xe điện. Điều này gần như không thể tưởng tượng được vào đầu năm”.
Tại Vương quốc Anh, 2/3 số xe điện mới bán ra đang được chào bán hoặc có lãi suất chiết khấu cao để tài trợ, theo số liệu từ AutoTrader. Tại Mỹ, mức giảm giá dành cho xe điện đã tăng gấp ba lần trong 12 tháng qua.
Mức giảm giá ở Đức vẫn ổn định ở mức 7% trong vài tháng qua, nhưng một số nhà sản xuất ô tô ở đó vẫn giảm giá tới 1/5 cho những mẫu xe bán chạy nhất của họ.
Trong khi đó, Tesla đã liên tục giảm giá ở châu Âu, Mỹ và Trung Quốc để hỗ trợ doanh số bán xe, làm giảm giá trị bán lại của các mẫu xe từ các thương hiệu đối thủ.
VW đã trì hoãn kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất pin thứ tư với lý do nhu cầu xe điện “chậm chạp” ở châu Âu, trong khi Mercedes-Benz đổ lỗi cho cuộc chiến giá cả “tàn khốc” ở Trung Quốc khiến lợi nhuận giảm sút.
Một giám đốc điều hành ô tô cấp cao cho biết: “Toàn bộ thị trường đột nhiên sôi sục”.
Cho đến gần đây, các nhà sản xuất ô tô đã đầu tư hàng tỷ USD vào việc phát triển xe điện, được thúc đẩy bằng cách thắt chặt các quy định về khí thải và lời hứa về một đại dương nhu cầu tiêu dùng chưa được khai thác.
Trong nhiều năm, sự tăng trưởng của ngành công nghiệp xe điện đã bị kìm hãm bởi nguồn cung và một số tình trạng dư cung xảy ra khi các nhà sản xuất tăng cường sản xuất. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng nhu cầu giảm tốc đã dẫn đến việc giảm giá, đe dọa đến việc định giá lâu dài của phân khúc này.
Sự chậm lại xảy ra khi các nhà sản xuất ô tô gặp khó khăn trong việc thuyết phục một nhóm người mua mới chuyển từ sử dụng xăng hoặc dầu diesel. Sau sự nhiệt tình của những người áp dụng sớm, thị trường đại chúng đang tỏ ra ít tha thứ hơn nhiều cho những nhược điểm của động cơ chạy bằng pin.
Alex Smith, người điều hành Volkswagen ở Anh, cho biết: “Chúng tôi luôn đi đến thời điểm mà giai đoạn áp dụng sớm sắp kết thúc và bạn sẽ cần phải chuyển đổi sang áp dụng đại trà. Tại thời điểm đó, bạn có tư duy tiêu dùng hơi khác một chút, những người muốn có mức độ thuyết phục hợp lý thực sự cao và có những yêu cầu cao hơn một chút về các điều kiện họ yêu cầu trước khi thực hiện chuyển đổi”.
Ford đã giảm 6.700 USD so với giá của một chiếc Mustang Mach-E, những người mua có đủ điều kiện riêng để được tín dụng thuế EV một phần. Nguồn: FT.
Những tiêu chuẩn cao hơn đó bao gồm giá cả và những lo lắng lớn hơn về cơ sở hạ tầng thu phí cũng như dư luận không tốt về tính phí và an toàn.
Thomas Becker, người đứng đầu bộ phận phát triển bền vững của BMW, cho rằng mối quan tâm hàng đầu là cơ sở hạ tầng. “Ngay khi mọi người tin tưởng rằng cơ sở hạ tầng không phải là thứ sẽ ngăn cản họ, thì các yếu tố khác sẽ xuất hiện”, Thomas nói.
Giá luôn là một vấn đề đối với xe điện, có xu hướng đắt hơn xe chạy xăng mặc dù vận hành rẻ hơn.
Trước đây, giá pin giảm và cải tiến công nghệ đã đưa xe điện vào khoảng cách vượt trội so với các đối thủ chạy xăng. Người tiêu dùng có thể sạc tại nhà sẽ nhận thấy tổng chi phí của họ đôi khi được gọi là "Tổng chi phí sở hữu" - ngang bằng với ô tô có động cơ.
Tuy nhiên, lãi suất cao hơn đã đẩy chi phí tài chính lên cao và chấm dứt tình trạng đó.
Giá ô tô đã tăng trên diện rộng, nhưng giá xe điện tăng nhanh hơn, với chi phí thuê xe ô tô chạy bằng pin tăng nhiều hơn do giá trị bán lại giảm mạnh hơn.
Ba năm trước, một tập đoàn ô tô hàng đầu châu Âu đã cung cấp một số mẫu xe chạy xăng và điện với cùng mức giá cho thuê với cùng mức lợi nhuận. Theo một giám đốc điều hành trong ngành, ngày nay, các phương tiện đang có sự khác biệt rất lớn về chi phí tài chính.
Và trong khi nhiều người mua là doanh nghiệp nhận được những ưu đãi thuế hào phóng thì những người mua bán lẻ lại khó chấp nhận mức giá tăng cao hơn, đặc biệt là ở các thị trường như Vương quốc Anh đã giảm bớt các ưu đãi mua hàng.
Fiona Howarth, người điều hành công ty cho thuê xe Octopus EV, chuyên bán ô tô ở Anh và Mỹ, thừa nhận: “Nhu cầu bán lẻ ngày càng khó khăn hơn”. Bà nói: “Lãi suất và giá trị còn lại đã khiến các khoản thanh toán hàng tháng cao hơn, vì vậy các giao dịch tài chính giờ đây trở nên đắt đỏ hơn nhiều”.
Hyundai cũng đang giảm giá Ioniq 5 khá mạnh tại thị trường Mỹ. Nguồn: FT.
Điều này khiến nhà sản xuất ô tô phải đứng trước một lựa chọn khó khăn: hy sinh lợi nhuận để đạt được mục tiêu xe điện, hoặc giữ vững lợi nhuận và làm chậm quá trình chuyển đổi sang điện và có nguy cơ mất vị thế vào tay các đối thủ khác, đặc biệt là các nhà sản xuất Trung Quốc.
Theo HSBC, việc giảm giá mạnh đã xảy ra đối với một số mẫu máy bán chạy nhất.
Tại Đức vào tháng trước, BMW i4 đã giảm giá 20%, MG4 giảm 11,5% và Dacia Spring giảm 11%, đây là mẫu xe giá rẻ mới của thương hiệu bình dân của Renault.
Tại Anh, Fiat 500 chạy điện và Peugeot 208e – cả hai mẫu xe của Stellantis – đều được giảm giá hơn 22%, trong khi VW ID3 và chiếc xe anh em của nó là Škoda Enyaq được giảm giá 12%.
Tại Mỹ, Hyundai đang giảm giá Ioniq 5 9.400 USD, trong khi Ford giảm 6.700 USD so với giá của Mustang Mach-E, những người mua có đủ điều kiện riêng để được tín dụng thuế EV một phần.
Tuy nhiên, có một yếu tố hàng đầu khác khiến mọi người không mua xe điện: chính sách của chính phủ.
Hiện đã có những rạn nứt trong niềm tin chắc chắn một thời rằng xe điện là lựa chọn duy nhất cho tương lai.
Quyết định của Brussels hồi đầu năm nay cho phép bán ô tô chạy bằng nhiên liệu điện tử tổng hợp sau năm 2035, một nhượng bộ được trao cho Đức sau một loạt các cuộc vận động hành lang, đã gây ra làn sóng chấn động khắp khối này.
Linda Jackson, người đứng đầu Pzeugeot cho biết: “Mọi người rất bối rối vì hiện tại họ nghe thấy những thông điệp khác nhau ở châu Âu. Những khách hàng nghĩ rằng họ phải chọn xe điện đột nhiên được thông báo rằng có những lựa chọn thay thế, bất kể thị trường ngách như thế nào.
Tại Anh, quyết định hoãn lệnh cấm bán ô tô chạy xăng mới từ năm 2030 đến năm 2035 đã làm thay đổi tâm trạng xung quanh xe điện.
Darren Ardron, người điều hành nhóm đại lý Perrys ở Anh, nói: “Bất cứ ai gần như sắp mua một chiếc xe điện đều nghĩ rằng họ còn 5 năm nữa”.
Người tiêu dùng cũng bị tấn công bởi những câu chuyện tiêu cực từ các phương tiện truyền thông chống xe điện ở một số quốc gia về thời gian xếp hàng dài để mua bộ sạc và các khiếu nại về cháy pin.
Becker của BMW cho hay: “Ý tưởng về việc mọi người lúc nào cũng nhìn thấy các phương tiện truyền thông đưa tin về việc xếp hàng ở trạm sạc, điều đó sẽ không tốt”. Ông nói thêm rằng ông không phải xếp hàng một lần tại trạm sạc khi thực hiện chuyến đi bằng điện qua đường Pháp vào đầu mùa hè này.
Nhưng bất chấp sự bi quan ngày càng tăng xung quanh ngành, một số giám đốc điều hành đang có tầm nhìn dài hạn.
Lakshmi Moorthy, người đứng đầu tập đoàn cho thuê Arval của BNP Paribas tại Vương quốc Anh, cho biết sẽ “mất thời gian” để người tiêu dùng tự tin thực hiện chuyển đổi. “Chúng ta phải nhớ: đây là những đốm sáng đầu tiên trên một hành trình dài hơn”, Lakshmi Moorthy nhấn mạnh.