Vừa tốt nghiệp đại học ở Nhật Bản, Jun Shigeno gia nhập công ty mới với tấm thế háo hức được học hỏi, đóng góp vào sự phát triển của doanh nghiệp. Anh hy vọng mình cũng sẽ có được số dư ngân hàng ổn định.
Nhưng hai năm sau, Shigeno thường xuyên mệt mỏi, hiếm khi có thời gian gặp bạn bè hay gia đình. Tài khoản ngân hàng cũng chẳng nhỉnh hơn thời đại học là bao.
Nhìn những tiền bối đã vào công ty công nghệ trước mình vài năm, anh chàng 24 tuổi lo sợ rằng mọi thứ với mình sẽ chỉ ngày càng tồi tệ.
Vì vậy, Shigeno bắt đầu tìm kiếm công việc ở nước ngoài như Đức và Canada.
Trong bối cảnh Nhật Bản đang vật lộn với tình trạng thiếu lao động ngày càng trầm trọng, những nhân viên có trình độ và năng lực là thứ các công ty nên tìm cách giữ chân. Tuy nhiên, đối với nhiều người trẻ như Shigeno, văn hóa doanh nghiệp lỗi thời đang đẩy họ đến những "đồng cỏ xanh hơn".
Tìm "đồng cỏ xanh hơn"
Khi mới tuyển dụng, công ty nói với Shigeno rằng họ muốn nhân viên được cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Bây giờ, mọi thứ đi theo chiều ngược lại.
"Hồi đầu cũng không tệ lắm, nhưng giờ tôi đang phải làm thêm ít nhất 60 giờ một tháng, có tháng lên đến 80 giờ", anh nói với This Week in Asia.
Văn hóa doanh nghiệp lỗi thời của Nhật Bản đang đẩy người lao động trẻ ra nước ngoài. Ảnh: EPA-EFE.
Đáng buồn hơn là chỉ 40 giờ làm thêm đầu tiên được trả lương, thời gian còn lại được phân loại là "làm thêm giờ phục vụ". Một hệ thống phân chia tương tự được áp dụng tại Nhật Bản.
"Mức lương không cao hơn so với các công ty Mỹ hay châu Âu, nhưng tôi bận quá, không có thời gian làm những thứ mình muốn, cuối tuần lại phải đi học", anh nói.
Shigeno cho biết công ty muốn anh có 3 bằng cấp bổ sung hàng năm, với thời gian rảnh để học duy nhất là vào cuối tuần.
Vợ sắp cưới của anh, Nagisa Ota, cũng cảm thấy mệt mỏi với công việc của cô và sẵn sàng đi nơi khác. Tuy nhiên, đối với cô, lý do hơi khác một chút.
"Tôi chỉ cảm thấy đây không phải công việc dành cho mình", Ota bày tỏ.
Sau khi hoàn thành khóa thực tập ở Australia, cô thấy thái độ đối với công việc của các nước hoàn toàn khác Nhật Bản.
"Ở đó, không ai nghĩ đến công việc ngoài giờ làm hay cuối tuần, mọi người đều rời văn phòng đúng giờ và công việc không phải trọng tâm cuộc đời của họ".
Không có số liệu thống kê của chính phủ về số thanh niên Nhật Bản bỏ việc để tìm cơ hội ở nước ngoài, nhưng có dấu hiệu cho thấy xu hướng này đang ngày càng phổ biến.
Người trẻ Nhật từng sống ở nước ngoài bị sốc trước văn hóa làm việc và quan điểm khác biệt. Ảnh: Bloomberg.
Martin Schulz, nhà kinh tế chính sách trưởng của Fujitsu’s Global Market Intelligence Unit, lập luận rằng ra nước ngoài làm việc có thể mang lại lợi ích cho người trẻ Nhật Bản.
"Trong vài năm qua, có rất ít người trẻ Nhật chuyển ra nước ngoài. Khi thế giới xích lại gần nhau hơn, chúng ta cần những thanh niên đi sang nước khác, tiếp thu kỹ năng và quan điểm mới cũng như khám phá cách mọi thứ được thực hiện khác biệt như thế nào", ông nói.
Ông nói thêm rằng việc quá ít người trẻ đi trải nghiệm thế giới bên ngoài đang kìm hãm đất nước này.
Theo Schulz, phát triển năng lực trong một môi trường hoàn toàn khác biệt sẽ cho phép người trẻ trở thành những nhà lãnh đạo được trang bị các hiểu biết mới về kinh doanh toàn cầu, nếu họ quay trở lại Nhật Bản trong tương lai hoặc đóng vai trò là người trung gian cho các công ty trong nước muốn đưa sản phẩm và dịch vụ của họ sang thị trường mới.
"Những người này sẽ được tiếp thêm động lực để trở thành nhà đổi mới trong tương lai, và điều đó cũng tích cực cho Nhật Bản", Schulz bày tỏ.
Mắc kẹt trong thế giới nhỏ bé
Em trai út của Shigeno đã chuyển ra nước ngoài và đang hoàn thành khóa học về thiết kế nội thất ở Pháp. Kể từ khi anh ấy chuyển đến châu Âu 4 tháng trước, cậu nói rằng khó có thể quay lại sống ở Nhật Bản.
Và những người khác có vẻ cũng có tâm lý như vậy.
Emily Izawa (21 tuổi) đang học năm 3 tại trường đại học ở Tokyo và bắt đầu tìm việc làm. Nhưng chỉ 2 tháng ở châu Âu trong mùa hè, cô đã sốc trước quan điểm khác biệt về công việc.
"Ở Nhật Bản, hầu như mọi người thường gia nhập một công ty rồi tin rằng mình sẽ làm ở đó đến hết đời, nhưng tôi phát hiện người châu Âu không nhìn nhận về công việc như thế", Izawa nói.
Qua trò chuyện với mọi người, cô nàng 21 tuổi ngạc nhiên khi biết rằng ở phương Tây, người ta được thăng chức dựa trên năng lực và chẳng liên quan gì đến tuổi tác của họ. Điều đó hoàn toàn khác với Nhật Bản.
"Cách làm của nước ngoài tốt hơn vì nó khuyến khích mọi người cống hiến hết mình cho công ty và được khen thưởng công bằng", cô bày tỏ.
Phụ nữ trong các tập đoàn ở Nhật thường phải hy sinh nhiều thứ, ít có cơ hội thăng tiến. Ảnh: AFP.
Izawa nhận ra phụ nữ ở nước ngoài có khả năng cân bằng tốt hơn giữa sự nghiệp và gia đình. Trong khi nữ giới tại các tập đoàn ở Nhật Bản thường phải hy sinh cái này cho cái kia, và nhiều công ty không muốn thăng chức cho nhân viên nữ vì sợ họ sẽ nghỉ việc sau khi kết hôn.
Cô nàng còn nhận ra trong môi trường kinh doanh ở nước ngoài, mọi người trò chuyện với nhau thoải mái hơn chứ không quá nghiêm túc và trang trọng như ở Nhật.
"Tôi làm thêm ở một quán cà phê ở Anh và thực sự ngạc nhiên khi thấy nhân viên và khách hàng trò chuyện bình đẳng với nhau. Điều đó là không thể ở Nhật Bản".
Thông thạo tiếng Anh, Izawa đang cân nhắc làm việc trong ngành du lịch sau khi tốt nghiệp, hy vọng nó mở ra cơ hội cho cô định cư ở nước ngoài.
Anh trai của cô, tên Issei, cũng đang tìm việc làm ở nước ngoài. Anh gia nhập một chuỗi khách sạn quốc tế lớn với tư cách quản lý cấp dưới, hy vọng có cơ hội chuyển đến một trong những cơ sở ở nước ngoài của công ty sau khi có vài năm kinh nghiệm.
Alyssa Hirata đã làm việc cho một công ty Nhật Bản sau khi tốt nghiệp đại học. Nhưng sau 18 tháng, cô quyết định nghỉ.
"Tôi cảm thấy như bị mắc kẹt trong một thế giới nhỏ bé ở Nhật Bản, tôi muốn đi du lịch và sử dụng kỹ năng tiếng Anh của mình. Tôi muốn nhiều hơn những gì Nhật Bản có thể đem đến cho mình", cô nói.
Mong có thể làm việc ở nước ngoài, Hirata tham gia khóa đào tạo để trở thành tiếp viên hàng không.
Tại công ty trước đây của cô, mọi người coi công việc là cuộc đời của họ. Cô không hiểu nổi điều đó và đã cố phá bỏ quy tắc bất thành văn, ví dụ như luôn ra về khi vừa hết giờ. Mọi người mỉa mai Hirata thật dũng cảm nhưng cô không quan tâm. Cô chỉ muốn có thời gian cho bạn bè và gia đình.
"Với tôi, Nhật Bản quá bảo thủ. Tôi muốn tự quyết định tương lai của mình và cách tốt nhất để làm được điều đó là làm việc ở nước ngoài", cô nhấn mạnh.