Hôm 13/3, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật có thể dẫn đến lệnh cấm TikTok trên toàn quốc. Ứng dụng do Trung Quốc sở hữu sẽ không sớm biến mất khỏi điện thoại của người Mỹ nhưng nhiều trong số 170 triệu người dùng ở nước này đang lo lắng.
Trong khi lo lắng về việc mất quyền truy cập vào ứng dụng mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay, người Mỹ có thể có được những bài học từ quốc gia bên kia bán cầu - Ấn Độ.
Thích nghi với cuộc sống không TikTok
Tháng 6/2020, chính quyền Ấn Độ bất ngờ cấm TikTok và một số ứng dụng nổi tiếng khác của Trung Quốc mà không báo trước.
Nikhil Pahwa, người sáng lập trang web công nghệ MediaNama có trụ sở tại Delhi, cho biết: "Điều quan trọng cần nhớ là khi Ấn Độ cấm TikTok và nhiều ứng dụng của Trung Quốc, Mỹ là nước đầu tiên ca ngợi quyết định này. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã hoan nghênh lệnh cấm, nói rằng nó 'sẽ thúc đẩy chủ quyền của Ấn Độ'".
Lệnh cấm đột ngột đã gây sốc cho 200 triệu người dùng TikTok ở Ấn Độ. Sau 4 năm kể từ đó, nhiều người đã tìm ra giải pháp thay thế.
"Lệnh cấm TikTok đã tạo ra cơ hội trị giá hàng tỷ USD, bởi 200 triệu người dùng cần một nơi khác để đi", Pahwa nói với CNN, cho biết thêm rằng cuối cùng các công ty công nghệ Mỹ đã nắm bắt được thời cơ và tạo ra các dịch vụ mới.
Lệnh cấm TikTok đã khiến hàng triệu TikToker Ấn Độ mất "cần câu cơm". Ảnh: Unplash.
Lệnh cấm cũng gây ra những tổn thất. Nhiều TikToker Ấn Độ phải vật lộn với đau khổ, khó khăn, bối rối những tháng sau đó.
Cho đến năm 2020, TikTok là nền tảng cực phổ biến ở quốc gia đông dân nhất thế giới, đặc biệt trong bối cảnh người dân nước này đã vật lộn tìm cách giải tỏa áp lực trong đợt phong tỏa chống Covid-19.
Saptarshi Ray, người đứng đầu sản phẩm tại Viralo, một nền tảng tiếp thị Influencer có trụ sở tại Bengaluru, cho biết: "Mọi người dân ở Ấn Độ đều nuôi mộng thành ngôi sao Bollywood, và TikTok đã biến ước mơ đó thành hiện thực khi có thể biến bất kỳ ai, kể cả những người bình thường sống ở thị trấn nhỏ, trở thành ngôi sao sau một đêm".
Nhưng sau khi TikTok bị đóng, không mất nhiều thời gian để những ngôi sao mạng này tìm thấy con đường mới cho sáng tạo nội dung và liên kết thương mại.
Một cuộc chiến khốc liệt đã xảy ra giữa những gã khổng lồ công nghệ Mỹ và các công ty khởi nghiệp trong nước để lấp đầy chỗ trống mà TikTok bỏ lại.
Trong vòng một tuần sau lệnh cấm, Instagram (thuộc sở hữu của Meta) đã hái ra tiền nhờ tung ra một phiên bản khác của TikTok - Instagram Reels - ở Ấn Độ. Google cũng có dịch vụ cung cấp video ngắn của riêng mình là YouTube Shorts.
Các lựa chọn thay thế trong nước như MX Taka Tak và Moj cũng bắt đầu có mức độ phổ biến ngày càng tăng và nguồn tài trợ dồi dào. Tuy nhiên, những công ty khởi nghiệp địa phương sớm thất bại vì không thể sánh được với phạm vi tiếp cận và sức mạnh tài chính của các "ông lớn" Mỹ đang phát triển mạnh mẽ.
Lệnh cấm không giải quyết mọi vấn đề
Trích dẫn những phát hiện độc lập từ công ty tư vấn Oxford Economics, người phát ngôn của Google cho biết "hệ sinh thái sáng tạo YouTube" đã đóng góp khoảng 2 tỷ USD cho nền kinh tế Ấn Độ vào năm 2022.
Theo Ray, những người sáng tạo nội dung Ấn Độ đã nhanh chóng chuyển tất cả nội dung cũ mà họ đã quay cho TikTok sang Instagram Reels và YouTube Shorts. "Một số Influencer đã tải lên 7 video Reel mỗi ngày và thu hút được 4-5 triệu người đăng ký mỗi năm", ông nói.
Nhưng không phải ai cũng có thể xây dựng được lượng người theo dõi đáng kể trên các nền tảng này.
Người Mỹ đang lo lắng về dự luật cấm TikTok trên toàn quốc. Ảnh: New York Times.
Clyde Fernandes, giám đốc điều hành kiêm quản lý nghệ sĩ tại Opraahfx, một công ty quản lý và tiếp thị có ảnh hưởng, cho biết: "Nhiều người dùng và người sáng tạo đã rơi vào không gian tối tăm, sâu thẳm sau lệnh cấm TikTok và một số vẫn chưa thoát ra khỏi không gian đó".
Ông nói thêm rằng hiện tại, vẫn không có nền tảng nào có thể so sánh với TikTok trong việc giúp một tài khoản đạt được phạm vi tiếp cận và lượng người theo dõi lớn.
Các quan chức và nhà lập pháp Mỹ từ lâu đã bày tỏ lo ngại rằng chính phủ Trung Quốc có thể buộc ByteDance, công ty mẹ của TikTok, giao nộp dữ liệu được thu thập từ người dùng Mỹ.
Các chuyên gia an ninh mạng cho rằng những lo ngại về an ninh quốc gia xung quanh TikTok phần lớn vẫn chỉ là giả thuyết. Tuy nhiên, các chuyên gia Ấn Độ cho rằng việc loại bỏ nó không mang lại một không gian an toàn hơn.
"Tôi không chắc việc loại bỏ TikTok có tác động gì đến bối cảnh mối đe dọa an ninh mạng hay không. Trừ khi có một bước thay đổi nào đó trong nhận thức của người dùng về phần mềm trên điện thoại của họ hoặc những gì họ tải xuống từ Internet", Vivan Sharan, đối tác của công ty tư vấn chính sách công nghệ Koan Advisory Group có trụ sở tại Delhi, cho biết.
Các nhà lập pháp Mỹ cũng lo ngại rằng ứng dụng này có thể đóng vai trò là công cụ để Bắc Kinh tuyên truyền thông tin sai lệch hoặc gây ảnh hưởng đến người Mỹ. Việc loại bỏ TikTok đã không cách ly người Ấn Độ khỏi những mối đe dọa đó.
"Về mặt nội dung và môi trường thông tin sai lệch, có thể thấy rõ rằng chúng ta vẫn phải vật lộn với các vấn đề nghiêm trọng như deepfake, dù có hay không có TikTok. Vì vậy, về tổng thể, thật khó để thấy phần nào trong bối cảnh rủi ro sẽ thay đổi đáng kể, giả sử TikTok có vấn đề rõ ràng", Sharan nói.