72 giờ trước khi một kế hoạch chưa từng có nhằm áp trần giá dầu Nga được khởi động, các quan chức chính quyền Tổng thống Joe Biden đã phải đối mặt với một vấn đề: Ba Lan vẫn chưa muốn ký, theo Wall Street Journal.
Ba Lan đã thúc đẩy việc áp mức giá trần 30 USD/thùng với dầu Nga. Tuy nhiên, Mỹ và các quốc gia khác trong nhóm G7 đã tìm kiếm một thỏa thuận ở mức 60 USD/thùng để phòng ngừa rủi ro khiến giá dầu thô toàn cầu tăng vọt.
Các cuộc đàm phán vào phút cuối đã nêu bật vấn đề về việc làm thế nào để trừng phạt một nền kinh tế lớn mà không tạo ra suy thoái toàn cầu.
Trong vòng vài phút sau khi giới chức Ba Lan ở Brussels yêu cầu thêm thời gian để xem xét đề xuất với mức trần 60 USD/thùng, các quan chức cấp cao của Mỹ và phương Tây bắt đầu liên lạc với Warsaw một lần nữa.
Chẳng hạn, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen đã gọi điện cho Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki vào ngày Lễ tạ ơn. Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nêu vấn đề này bên lề hội nghị thượng đỉnh NATO ở Bucharest.
Vận động hành lang
Giá trần với dầu của Nga là ý tưởng được nhóm G7 đưa ra trước đó nhằm giảm thu nhập mà Moscow nhận được qua việc bán dầu.
Việc vận động hành lang đã mang đến hiệu quả. Vào ngày 2/12, Ba Lan đã đồng ý với kế hoạch này, dọn đường cho Liên minh châu Âu và G7 áp giá trần 60 USD/thùng đối với dầu Nga từ ngày 5/12.
Tàu chở dầu ở vịnh Nakhodka tại Viễn Đông của Nga. Ảnh: Reuters.
Điểm mấu chốt của kế hoạch là tận dụng vị thế thống trị của châu Âu trong việc bảo hiểm, cấp vốn và vận chuyển dầu để định hình cách Nga bán dầu thô trên khắp thế giới.
Mỹ và các đồng minh đã cấm các công ty của họ cung cấp các dịch vụ này trừ khi dầu được bán dưới 60 USD/thùng. Mục tiêu của kế hoạch này là duy trì nguồn cung dầu Nga trên thị trường toàn cầu, đồng thời hạn chế doanh thu dầu mỏ từ Điện Kremlin.
Trong khi đó, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm 3/12 khẳng định Moscow sẽ không chấp nhận mức giá trần đối với dầu Nga và đang chuẩn bị các biện pháp phản ứng, theo TASS.
Giá dầu thô Brent giảm xuống dưới 80 USD/thùng vào tuần trước, do nền kinh tế toàn cầu chậm lại đè nặng lên nhu cầu dầu mỏ.
Động thái áp giá trần, can thiệp vào thị trường dầu mỏ này đã khiến một số người tự hỏi liệu kế hoạch đó có thể trở thành khuôn mẫu để phương Tây tác động đến giá cả toàn cầu.
Áp trần giá dầu không phải là lựa chọn đầu tiên của phương Tây để giải quyết vấn đề về dầu Nga sau xung đột ở Ukraine.
Ở châu Âu, các quan chức ban đầu dự tính các biện pháp nghiêm khắc hơn, chẳng hạn đề xuất cấm nhập khẩu dầu của Nga vào EU hồi tháng 6, đồng thời cắt bảo hiểm cho các chuyến vận chuyển dầu của Nga đến bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.
Các đề xuất đó đã làm dấy lên lo ngại ở Washington. Bà Yellen, người thúc đẩy việc áp giá trần, quan ngại rằng việc cắt Nga khỏi các dịch vụ đó sẽ dẫn đến sự phong tỏa đối với ngành công nghiệp dầu mỏ của Moscow.
Giới chức Mỹ khuyến khích các đối tác châu Âu xem xét lại kế hoạch cấm vận dầu Nga, và thay vào đó áp đặt thuế quan hoặc giá trần.
Một phân tích của Bộ Tài chính Mỹ cho thấy có tới 5 triệu thùng dầu mỗi ngày của Nga có thể bị loại khỏi thị trường do lệnh cấm Nga khỏi các dịch vụ đó. Điều đó khiến giá dầu toàn cầu có thể tăng lên 150 USD/thùng.
Trong khi đó, giới chức châu Âu đã nghi ngờ các ước tính của thị trường Mỹ và sợ rằng những lo ngại của Washington sẽ khuyến khích những người hoài nghi về việc trừng phạt Nga.
Nhiều thách thức
Châu Âu vẫn xúc tiến lệnh cấm vận và đã đồng ý ngừng nhập khẩu dầu Nga. Sau đó, các quan chức Mỹ chuyển sang tập trung vào việc cố gắng dỡ bỏ lệnh cấm cung cấp bảo hiểm và tài chính cho dầu Nga.
Tại cuộc họp ngày 10/5 với Tổng thống Biden, bà Yellen và Thủ tướng Italy khi đó là Mario Draghi, giới chức Mỹ hy vọng sẽ nhận được sự ủng hộ đối với mức giá trần. Ông Draghi đã thúc đẩy việc tạo ra một mức trần giá đối với khí đốt tự nhiên của Nga.
Sau khi ông Biden trực tiếp thuyết phục Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về ý tưởng này ở Đức vào tháng 5, G7 đã cam kết nghiên cứu về khả năng này.
Tuy nhiên, trong những cuộc họp giao ban tại Bộ Tài chính và trên toàn thế giới, những chuyên gia thị trường cảnh báo rằng Nga sẽ từ chối bán dầu dưới mức trần.
Trong khi đó, các chủ ngân hàng và công ty bảo hiểm cho biết họ sẽ gặp khó khăn trong việc xác minh rằng một lô hàng dầu của Nga đã được bán dưới mức trần. Sự hoài nghi ban đầu khiến các quan chức Bộ Tài chính thất vọng.
“Trong 30 năm làm cầu nối giữa thị trường thế giới và Mỹ, tôi chưa bao giờ thấy một vấn đề nào lại gây ra nhiều hoài nghi như vậy”, Bob McNally, Chủ tịch Rapidan Energy Group, cho biết.
Ngay từ mùa hè vừa qua, các quan chức Bộ Tài chính Mỹ đã tạo ra các mô hình đánh giá mức giá mà tại đó Nga sẽ tiếp tục muốn bán dầu trên thị trường toàn cầu, với ước tính khoảng 60 USD/thùng.
Mario Draghi, khi đó là thủ tướng Italy, gặp Tổng thống Biden tại Nhà Trắng vào tháng 5. Ảnh: Reuters.
Họ hy vọng sẽ đưa ra mức trần vào giữa tháng 10 hoặc đầu tháng 11, để thị trường có thời gian chuẩn bị cho kế hoạch bắt đầu vào ngày 5/12.
Tuy nhiên, kế hoạch phải đối mặt với sự chậm trễ. Một số quan chức tại Nhà Trắng không hài lòng với kế hoạch này, lo lắng về thị trường dầu mỏ bất ổn.
Đồng thời, một số thủ đô châu Âu lo lắng ý tưởng của Washington sẽ không đủ để đáp ứng những gì họ coi là mục tiêu chính: Cắt giảm doanh thu năng lượng của Nga.
Trong khi đó, Washington và các đối tác G7 khác lập luận rằng giới hạn quá thấp có thể làm giảm đáng kể nguồn cung toàn cầu và tăng giá, từ đó mang đến lợi ích cho Nga.
Khi các cuộc đàm phán về mức giá trần bắt đầu vào ngày 23/11 tại Brussels, Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic cho rằng việc Ủy ban châu Âu đưa ra mức giá 65-70 USD/thùng là cao hơn giá thị trường của dầu Nga.
Bộ trưởng Tài chính Estonia đã đồng ý với mức giá trần 65 USD/thùng trong cuộc điện đàm với các quan chức Bộ Tài chính Mỹ vào ngày hôm đó, theo nguồn tin thân cận.
Tuy nhiên, Bộ này không có quyền áp giá trần và giới chức Estonia đã nhanh chóng nói rõ với Washington rằng họ không tham gia kế hoạch này. Bà Yellen đã thảo luận với thủ tướng Estonia để thuyết phục nước này.
Để cố gắng đạt được thỏa thuận, Ủy ban châu Âu đã trình bày một kế hoạch sửa đổi vào ngày 1/2. Theo thỏa thuận cuối cùng, giá trần sẽ được đặt ở mức 60 USD/thùng với quy trình xem xét giá hai tháng một lần.