Hạt cacao được phơi khô tại trang trại ở Azaguie, Bờ Biển Ngà. Ảnh: Andrew Caballero-Reynolds/Bloomberg.
Sau khi giá cacao vượt qua mức cao kỷ lục thời đại thiết lập vào năm 1977 là 5.400 USD/tấn ngay trước ngày Lễ tình nhân - làm tan chảy không chỉ trái tim mà còn cả túi tiền của nhiều người - nó tiếp tục tạo thêm đỉnh mới.
Theo NPR, giá cacao trong tuần này đã có lúc lên tới con số khổng lồ 10.000 USD/tấn, đúng vào thời điểm sát lễ Phục sinh.
Như vậy, giá cacao đã tăng hơn gấp đôi trong 3 tháng đầu năm và tăng hơn gấp 3 trong 12 tháng qua.
Thỏ và trứng sô cô la dự kiến đắt hơn vào dịp lễ Phục sinh này và có lẽ trong cả thời gian tới. Người mua sắm được kỳ vọng vẫn vung tiền vào dịp lễ nhưng có thể sẽ nhận được ít hơn so với những gì họ chi trả.
Tại sao chuyện này xảy ra?
Giá cacao bùng nổ do nguồn cung sụt giảm mạnh. Hầu hết hạt cacao được trồng ở Tây Phi - nơi thời tiết khắc nghiệt và các hình thái khí hậu thay đổi đã làm ảnh hưởng đến thu hoạch vụ mùa, dự báo gây ra tình trạng thiếu hụt năm thứ 3 liên tiếp
Điều đó đồng nghĩa sẽ có thêm một năm nữa giá cacao cao hơn đối với người sản xuất, người bán và cuối cùng là người tiêu dùng sô cô la.
Cụ thể, theo NPR, khoảng 2/3 lượng cacao trên thế giới được trồng ở Tây Phi, phần lớn ở Bờ Biển Ngà và Ghana.
Nông dân ở khu vực này đã phải đối mặt với thời tiết khắc nghiệt do biến đổi khí hậu trong vài năm như mưa lớn, lũ lụt, gió lớn trong mùa khô.
Điều kiện không đúng vào thời gian không đúng đã gây ra bệnh hại cho cây trồng, đồng thời làm tình trạng đường sá xấu đi, gây gián đoạn việc vận chuyển hạt cacao đến các cảng.
Vỏ cacao có dấu hiệu bệnh thối đen trong vụ thu hoạch tại một trang trại ở thị trấn Kwabeng, Ghana. Ảnh: Paul Ninson/Bloomberg.
Tổ chức Cacao Quốc tế dự báo nguồn cung cacao toàn cầu giảm gần 11% trong niên vụ này.
Các quốc gia trồng cacao khác không thể lấp đầy khoảng trống vì việc tăng cường sản xuất rất tốn kém và mất thời gian. Phải mất nhiều năm cây mới trồng mới cho ra hạt cacao.
Sự thiếu hụt trầm trọng của cacao khiến người mua tranh giành nhau, đẩy giá lên cao. Mức tăng giá lịch sử cũng thu hút các nhà đầu cơ, làm trầm trọng thêm sự biến động giá cả của mặt hàng này.
“Thông thường… nếu giá rất cao, người ta bắt đầu sản xuất nhiều mặt hàng đó hơn”, John Ament, nhà tư vấn độc lập, người từng là giám đốc điều hành cacao tại Mars, cho biết.
"(Tuy nhiên), với cacao, điều đó không thế nhanh được. Vì vậy, tôi nghĩ mức giá mặt hàng này sẽ tiếp tục cao hơn trước trong một khoảng thời gian", ông nói.
Ament cho hay thời tiết khắc nghiệt làm phức tạp thêm các vấn đề tồn tại từ trước. Cây cối ở Tây Phi đã già đi và cho năng suất ít cacao hơn. Trong khi đó, nông dân ở Ghana và Bờ Biển Ngà phải vật lộn để chống lại sâu bệnh.
Trên thực tế, những nông dân này hiếm khi được hưởng lợi từ sự tăng giá của cacao trên thị trường, bởi họ thường bán trước hạt cacao với giá đã thỏa thuận trước đó.
“Thật không may, số tiền họ kiếm được từ việc bán cacao không tạo ra đủ thu nhập để giúp họ phục hồi trang trại của mình - trồng lại cây, mua phân bón, thuốc trừ sâu,...”, Ament nói. “Nguồn cung cấp cacao và mô hình sản xuất, kinh doanh cacao trên thế giới không phải là mô hình bền vững”.
Tìm cách xoay xở
Thế giới đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung cacao lớn nhất trong hơn 6 thập kỷ và người tiêu dùng được dự báo có thể thấy tác động từ cuối năm nay hoặc đầu năm 2025.
Các công ty đang tìm phương án để vượt qua hoặc quản lý chi phí cao hơn khi giá cacao tăng.
Giá cacao tăng kỷ lục do thu hoạch kém ở Tây Phi gây ra tình trạng thiếu hụt năm thứ 3 liên tiếp. Ảnh: Ferley Ospina/Bloomberg.
Mars đã thu nhỏ kích thước một số thanh sô cô la. Hershey tung ra loại Kit Kat chỉ nhúng một phần sô cô la. Các công ty khác bao gồm Nestle, Hershey và Mondelez, chủ sở hữu của Cadbury và Milka, trực tiếp tăng giá.
Những giỏ quà theo chủ đề lễ Phục sinh đang hướng tới các loại kẹo không phải sô cô la như kẹo dẻo, thạch, kẹo phủ đường hoặc kẹo Marshmallow.
Theo công ty phân tích DataWeave, giá sô cô la bán tại các cửa hàng lớn ở Mỹ đã tăng gần 15% kể từ đầu năm 2023. Để so sánh, các loại kẹo không phải sô cô la chỉ tăng giá 4% trong cùng thời điểm.
Nghiên cứu trong ngành cho thấy nhiều người đang bắt đầu cắt giảm việc mua sô cô la một cách tùy hứng, mặc dù họ vẫn tiếp tục vung tiền cho những dịp đặc biệt.
Các công ty cho biết giá cacao có thể tăng cao hơn nữa trong năm nay vì không rõ khi nào tình hình thu hoạch cacao sẽ tốt trở lại.
Hiệp hội Bánh kẹo Quốc gia Mỹ dự báo người mua sắm sẽ chi hơn 5 tỷ USD cho sô cô la và kẹo trong mùa Phục sinh này.
“Việc tăng giá này cộng thêm những đợt tăng giá đã xảy ra trong vài năm qua, sẽ như 'xát thêm muối vào vết thương'”, Ament cho biết, đồng thời dự đoán doanh số bán sô cô la có thể giảm.
“Sô cô la là sản phẩm mang lại niềm vui”, ông nói. “(Nhưng) bạn vẫn có thể thay nó bằng những loại khác để tự thưởng cho bản thân hoặc để ăn vặt".