Không có dấu hiệu nào cho thấy tỷ phú Bernard Arnault - 73 tuổi - sẽ sớm rời ghế chủ nhân của LVMH - tập đoàn toàn cầu chuyên kinh doanh các mặt hàng xa xỉ. Tập đoàn này gần đây thậm chí đã dỡ bỏ giới hạn độ tuổi với giám đốc điều hành, cho phép ông Arnault nắm quyền lãnh đạo cho tới năm 80 tuổi.
Nhưng theo Sydney Morning Herald, những quyết định bổ nhiệm gần đây cho thấy ông Arnault đang cố gắng củng cố quyền kiểm soát của gia tộc trong trường hợp ông không còn tại vị. Vị tỷ phú hiểu rất rõ những cuộc chiến giành quyền thừa kế có thể nguy hiểm với nội bộ doanh nghiệp như thế nào.
Kế hoạch của người giàu nhất thế giới
Vài năm qua, Arnault đã rục rịch các kế hoạch mà ông hy vọng có thể ngăn chặn cuộc chiến trong nội bộ gia đình có nguy cơ phá hủy LVMH, doanh nghiệp mà ông dành cả đời để gây dựng.
Trọng tâm của kế hoạch này là thành lập một công ty cổ phần mới, nơi quyền kiểm soát được chia đều cho 5 người con của ông. CEO của LVMH hy vọng đây sẽ là công cụ giúp ngăn chặn sự chia rẽ giữa các con, bảo đảm gia đình ông có thể tiếp tục quản lý LVMH nhiều năm sau này.
Câu hỏi chưa có lời giải trong kế hoạch là ai trong 5 người con sẽ thay thế Arnault trong vai trò điều hành của LVMH.
Tỷ phú Bernard Arnault. Ảnh: Reuters.
Arnault có với vợ cũ 2 người con là Delphine và Antonine. Trong cuộc hôn nhân hiện tại với người vợ Helene Mercier, CEO của LVMH có thêm 3 người con khác là Alexandre, Frederic và Jean.
Những đồn đoán về cuộc chiến kế thừa LVMH bắt đầu nổi lên sau khi Delphine được bổ nhiệm làm lãnh đạo nhãn hiệu Christian Dior Couture hồi tháng 1, theo CNN.
Trong khi đó, người con trai cả Antoine trở thành giám đốc điều hành kiêm phó chủ tịch hội đồng quản trị của Christian Dior SE, công ty nắm phần lớn cổ phần của LVMH. Ba người con của vợ hai cũng được thăng lên các chức vụ cấp cao tại LVMH.
"Chuyển giao thế hệ là thời điểm dễ tổn thương nhất của các công ty gia đình", Raffi Amit, giáo sư Đại học kinh doanh Wharton, nhận xét về tình thế của LVMH.
Ông Arnault vẫn giữ chức chủ tịch hội đồng quản trị kiêm CEO của LVMH. Một số ý kiến hoài nghi về sức khỏe của người đàn ông giàu nhất thế giới. Nhưng những người hiểu tính Arnault tin rằng ông có thể sẽ tiếp tục nâng giới hạn tuổi giữ chức lãnh đạo LVMH, thậm chí sẽ nắm quyền cho tới lúc qua đời.
Ràng buộc nội bộ
LVMH là công ty được định giá lớn nhất châu Âu, tài sản ước tính 433 tỷ USD. Trong năm qua, tài sản của ông Arnault tăng thêm 34 tỷ USD và được Bloomberg ước tính đạt 196 tỷ USD.
Năm ngoái, ông chủ LVMH đã tái cơ cấu công ty mẹ Agache SE nhằm củng cố quyền lực của gia đình Arnault. Agache SE vốn là công ty nắm quyền kiểm soát Christian Dior SE. Tới lượt mình, công ty Christian Dior SE kiểm soát 41% cổ phần của LVMH.
Về tổng thể, gia đình Arnault nắm 48% giá trị cổ phần của LVMH và 64% quyền bỏ phiếu. Điều này đồng nghĩa người ngoài thực tế không có khả năng giành quyền kiểm soát của LVMH.
"Những người thừa kế của Arnault phải hiểu rằng cả tập đoàn LVMH sẽ bị ảnh hưởng nếu giữa họ có những bất đồng. Vấn đề sẽ ngày càng phức tạp hơn khi công ty được truyền sang đời con cháu họ", Philippe Pele-Clamour, giáo sư kinh tế Đại học HEC Paris, nói.
Điểm quan trọng trong kế hoạch thừa kế của Arnault là chuyển đổi Agache SE thành một công ty cổ phần hợp danh có tên Agache SCA. Cấu trúc hiện nay của công ty cho phép một cổ đông, dù nắm số cổ phần hạn chế, cũng có quyền quyết định lớn. Các chuyên gia pháp lý coi đây là "ổ khóa quan trọng" để giữ sự đoàn kết của gia đình.
Tỷ phú Bernard Arnault và vợ Helene Mercier dự sự kiện của Dior hôm 23/1. Ảnh: Bloomberg.
Ông Arnault sẽ là người đứng đầu Agache SCA cho tới khi một công ty mới thành lập có tên Agache Commandite SAS tiếp quản quyền kiểm soát công ty. Công ty Agache Commandite là doanh nghiệp có cổ phần được chia đều cho 5 người con, theo Reuters.
Về mặt giấy tờ, cách dàn xếp này đã giao quyền lực rất lớn cho Agache Commandite và các con của Arnault. Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng có những điều kiện đặc biệt bí mật đã được đặt ra, đòi hỏi những điều kiện này phải được đáp ứng trước khi Agache Commandite có thể tiếp quản Agache SCA. Điều này cho phép người sáng lập của LVMH kiểm soát chặt chẽ doanh nghiệp trong tương lai.
Tại Agache Commandite, hội đồng quản trị gồm 5 thành viên là các con của ông Arnault. Chức chủ tịch hội đồng quản trị có nhiệm kỳ 2 năm và do các thành viên hội đồng luân phiên đảm nhiệm.
Các quyết định then chốt như tiếp quản Agache SCA sau khi ông Arnault qua đời, hoặc thay đổi chiến lược lớn tại Christian Dior SE hoặc LVMH, phải có sự đồng thuận của cả 5 thành viên hội đồng quản trị.
Các con của Arnault sẽ không được phép bán cổ phần tại Agache Commandite trong 30 năm tới nếu như không có sự đồng thuận của hội đồng quản trị, cổ phần của Agache Commandite sẽ không được bán cho người ngoài 5 thành viên gia đình.
Sau 30 năm này, chỉ những con cháu trực hệ của Bernard Arnault mới được phép nắm giữ cổ phần của Agache Commandite. Việc bán cổ phần cũng sẽ phải ưu tiên người trong gia đình.
Cạnh tranh lành mạnh
Theo nghiên cứu của công ty quản lý tài sản Carmignac, lợi nhuận của các công ty gia đình giảm dần qua các thế hệ. Doanh thu của thế hệ nắm quyền đầu tiên nhiều gấp đôi so với các thế hệ sau.
Sự sụt giảm lợi nhuận có nhiều nguyên nhân, từ thiếu tiền tái đầu tư của các thế hệ sau, hoặc có tư tưởng khác so với những người sáng lập ban đầu.
Về mặt vận hành doanh nghiệp, các con của ông Arnault vẫn chưa được tin tưởng đủ để đứng đầu các công ty kiếm về lợi nhuận nhiều nhất cho tập đoàn LVMH. Các doanh nhân dưới quyền lâu năm của CEO LVMH vẫn là những người điều hành và chịu trách nhiệm trực tiếp với ông Arnault.
Các con trai của tỷ phú Arnault. Ảnh: AP.
Năm ngoái, Louis Vuitton có doanh thu vượt 20 tỷ USD và là nhãn hiệu lớn nhất của LVMH. Người quản lý Louis Vuitton hiện là Pietro Beccari, cựu CEO của Dior. Ông Beccari chuyển sang phụ trách Louis Vuitton để dọn đường cho Delphine tiếp quản Dior.
LVMH không công bố lợi nhuận của từng thương hiệu. Tuy nhiên, HSBC ước tính Louis Vuitton lãi 12 tỷ USD năm 2022, cao gấp 3 lần so với Dior Couture của Delphine.
Các nhãn hàng như Tiffany, Loro Piana, Tag Heuer hay Berluti do các con của Arnault quản lý đều không lọt vào danh sách 10 thương hiệu lớn nhất của LVMH do HSBC lập ra.
"Câu hỏi là liệu một trong các con của ông Arnault có thực sự muốn trở thành người điều hành tập đoàn LVMH. Có thể họ coi nghĩa vụ của mình là kiểm soát tập đoàn mà không cần trở thành CEO", giáo sư Philippe Pele-Clamour của Đại học HEC Paris nhận định.
Nếu Arnault muốn chọn CEO từ bên ngoài gia đình, phó giám đốc điều hành Antonio Belloni có thể là một lựa chọn. Ông Belloni gia nhập LVMH từ 2001 và hiện nằm trong thành phần hội đồng quản trị.
Jean-Jacques Guiony, CFO của LVMH, cho biết ông Arnault đang tìm cách đặt các con vào các vị trí lãnh đạo để đào tạo, giúp họ tiến bộ và quản lý doanh nghiệp hiệu quả hơn, đồng thời khẳng định ông chủ của LVMH không thiên vị bất cứ ai.
Một số người cho rằng hiện có sự ganh đua giữa Alexandre và Frederic, hai con trai ở độ tuổi 30 của ông Arnault. Tuy vậy, sự cạnh tranh này được coi là lành mạnh và có ích cho LVMH, bởi bản thân ông Arnault luôn tìm cách thúc đẩy sự ganh đua giữa các nhãn hàng của tập đoàn.
"Tôi không có nhãn hiệu nào đặc biệt ưa thích. Chẳng bậc cha mẹ nào có thể nói họ thích đứa con nào của mình hơn", ông Arnault phát biểu hồi tháng 10/2022.