Leo thoăn thoắt lên cây bằng tay, mồ hôi chảy cả vào mắt, người thợ hái sầu riêng thành thạo cắt một trái nặng trĩu trên cây trước khi tung nhẹ xuống vào đôi tay đang hứng chờ của người đồng nghiệp đang đứng phía dưới, cách đó khoảng 15 m.
Khủng hoảng
Trong số những mặt hàng xuất khẩu nổi tiếng và sinh lợi nhất của Thái Lan, “vua trái cây” có mùi thơm nồng đặc trưng với lớp vỏ màu nâu xanh chi chít gai nhọn và đã được trồng ở vương quốc này hàng trăm năm.
Tuy nhiên, một đợt nắng nóng tàn khốc đang bao trùm khu vực Đông Nam Á dẫn tới sản lượng sầu riêng sụt giảm và chi phí tăng vọt, khiến người trồng và người thu bán ngày càng lo sợ trong bối cảnh ngành sầu riêng đối mặt thiệt hại nặng nề vì hiện tượng nóng lên toàn cầu.
“Năm nay là một cuộc khủng hoảng”, nông dân trồng sầu riêng Busaba Nakpipat nói với AFP.
Người phụ nữ 54 tuổi đã tiếp quản trang trại của cha mẹ bà ở tỉnh Chanthaburi phía đông - trung tâm vựa sầu riêng của Thái Lan - ba thập kỷ trước.
Nông dân Thái Lan lo ngại không thể trồng sầu riêng nữa vì nắng nóng bất thường. Ảnh: Tân Hoa Xã.
“Nếu nắng nóng tiếp tục gia tăng trong thời gian tới thì mọi chuyện sẽ chấm dứt”, bà nói. “Nông dân sẽ không thể trồng sầu riêng nữa”.
Mùa sầu riêng thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 6, nhưng nhiệt độ tăng cao - ở tỉnh của bà Busaba nhiệt độ dao động quanh mức 40 độ C trong nhiều tuần - và hạn hán sau đó đã rút ngắn vụ thu hoạch.
Busaba cho biết sức nóng khiến sầu riêng chín nhanh hơn nên không phát triển hết kích cỡ - và đạt giá trị cao nhất.
“Chất lượng sầu riêng sẽ không đạt tiêu chuẩn”, bà nói.
Và Busaba không chỉ nhận thu được ít tiền hơn mà chi phí hoạt động của trang trại còn tăng lên.
Kể từ tháng 3, hạn hán khiến các giếng nước bị hút cạn, vì vậy để giữ cho cây sầu riêng quý giá của mình sống sót, Busaba buộc phải vận chuyển hàng nghìn lít nước bằng xe tải.
“Chúng tôi phải mua 10 xe tải chở nước, 120.000 lít nước để tưới một lần cho toàn bộ 10 rai (1,6 ha) trang trại của chúng tôi”, bà nói và cho biết thêm mỗi ngày bà đều phải mua chừng đó nước, chi phí lên tới hàng nghìn USD.
“Chúng tôi đã cầu nguyện”, bà nói. "Nhưng không có mưa".
Tương lai của sầu riêng sẽ kết thúc nếu không có nước tưới
Xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan trị giá hàng tỷ USD và là nông sản phẩm có giá trị thứ ba của vương quốc - sau gạo và cao su.
Nhưng tại chợ sầu riêng gần đó, nỗi lo lắng đang dâng cao trong các chủ quầy hàng, nhiều người trong số họ thừa kế cơ sở kinh doanh gia đình từ nhiều thế hệ trước.
Siriwan Roopkaew, người quản lý gian hàng của mẹ cô, cho biết thiếu nước đã ảnh hưởng đến kích cỡ của trái sầu riêng, nhưng hiện tại, giá vẫn cao do nhu cầu từ Trung Quốc.
Một người bán hàng chọn sầu riêng cho khách ở Bangkok, Thái Lan, ngày 30/4. Khoảng thời gian hàng năm từ tháng 4 đến tháng 5 là mùa thu hoạch sầu riêng cao điểm ở miền Đông Thái Lan. Ảnh: Tân Hoa Xã.
Theo dữ liệu từ Sở thương mại Bắc Kinh, khoảng 95% xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan là sang Trung Quốc. Trung Quốc nhập khẩu sầu riêng trị giá gần 4,6 tỷ USD từ Thái Lan vào năm 2023.
Nhưng thời tiết đang đe dọa sự thống lĩnh của sầu riêng từ Thái Lan.
Vào tháng 5, truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin lượng sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam tăng gần 50% do nắng nóng và hạn hán ở Thái Lan.
"Thời tiết nóng có nghĩa là sẽ có ít sầu riêng hơn. Thậm chí năm nay, sầu riêng còn ít hơn nữa", Siriwan, 26 tuổi, cho biết.
“Bình thường gian hàng của tôi bây giờ đã đầy sầu riêng rồi”.
Cô cho biết trong khi nông dân lo lắng về nguồn nước thì những người bán hàng như gia đình cô lại lo lắng hơn về ảnh hưởng dây chuyển tới nền kinh tế.
“Ít sầu riêng hơn có nghĩa là thu nhập của chúng tôi thấp hơn”, cô nói, “vì vậy chúng tôi sẽ khó trang trải cuộc sống trong cả năm”.
Trong khi đó, trở lại trang trại, bà Busaba thở dài khi nghĩ về những tháng sắp tới.
“Tương lai của sầu riêng sẽ kết thúc nếu không có nước tưới”, bà nói.