Năm 2023, tổng lợi nhuận sau thuế của nhóm Big 4 kiểm toán đạt 184 tỷ đồng, giảm 45% so với năm liền trước. Ảnh: ftmsglobal.
Ngành kiểm toán thế giới đang có 4 công ty dẫn đầu là PwC, Deloitte, EY (Ernst & Young) và KPMG với tên thường gọi Big 4. Hiện cả 4 đơn vị này đều có mặt tại Việt Nam, nắm giữ thị phần lớn nhất với nhiều khách hàng là các tập đoàn, tổng công ty và doanh nghiệp lớn.
Quy mô hoạt động của Big 4 kiểm toán này cũng khá tương đồng nhưng tính chất kinh doanh lại có sự khác biệt, từ đó dẫn đến sự chênh lệch lớn về hiệu quả lợi nhuận.
Doanh thu nghìn tỷ nhưng lợi nhuận "tí hon"
Theo báo cáo minh bạch cho năm tài chính 2023, tại Việt Nam, nhóm Big 4 kiểm toán kể trên đạt tổng doanh thu gần 3.847 tỷ đồng, giảm 8% so với năm 2022. Trong đó, doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của đơn vị có lợi ích công chúng (PIE) là 574 tỷ đồng, chiếm 15% và tăng 5% so với năm 2022.
Ở hoạt động này, EY là đơn vị dẫn đầu với doanh thu 296 tỷ đồng năm vừa qua. Tuy vậy, chỉ tiêu này đã giảm 7% so với năm liền trước. Tiếp đó là KPMG thu 144 tỷ đồng (+22%), PwC thu 83 tỷ đồng (+33%) và Deloitte đạt 51 tỷ đồng (+12%).
Trong khi đó, các khoản doanh thu khác trong năm 2023 của Big 4 kiểm toán tại Việt Nam đạt tổng 1.508 tỷ đồng (-35%), doanh thu Non PIE là 1.765 tỷ đồng (+32%).
Trong năm 2023, chỉ hai đơn vị kiểm toán có doanh thu trên nghìn tỷ là PwC và EY. Trong khi Deloitte hụt hơi khi chỉ mang về 568 tỷ đồng doanh thu, giảm mạnh so với mức hơn 1.000 tỷ đồng ghi nhận được vào năm 2022.
Trong năm ngoái, nhóm Big 4 kiểm toán cũng phải tốn khoản chi phí lớn cho hoạt động kinh doanh khiến lợi nhuận giảm sút.
Cụ thể, tổng chi phí hoạt động năm 2023 của 4 đơn vị kiểm toán này là 3.612 tỷ đồng, giảm 4% so với cùng kỳ nhưng vẫn chiếm tới 94% tổng doanh thu. Đáng chú ý, chi phí tiền lương, thưởng của nhân viên lên đến 2.229 tỷ đồng, chiếm 62% tổng chi phí. Ngoài ra là 1.373 tỷ đồng chi phí mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp (gần 38%) và chi phí khác 10 tỷ đồng.
Trong đó, EY là đơn vị kiểm toán có chi phí vận hành lớn nhất năm 2023 với 1.362 tỷ đồng (+22%), kế đến là PwC với số chi 1.046 tỷ đồng (+3%), KPMG tốn 667 tỷ đồng (+12%) và sau cùng là Deloitte tốn 537 tỷ đồng (-48%).
Đứng thứ 2 về chi phí hoạt động, PwC chính là đơn vị kiểm toán chi trả tiền lương, thưởng cho nhân viên cao nhất nhóm ở mức 730 tỷ đồng (+8%), theo sau là EY trả 703 tỷ đồng (+33%). Năm ngoái, EY là đơn vị chi nhiều tiền nhất (658 tỷ đồng) để mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho nhân viên.
Kết thúc năm tài chính 2023, tổng lợi nhuận sau thuế của nhóm Big 4 kiểm toán đạt 184 tỷ đồng, giảm 45% so với năm liền trước. Trong đó, EY và KPMG có lãi tăng trưởng mạnh, trong khi PwC và Deloitte lại ghi nhận lợi nhuận sụt giảm.
EY năm 2023 ghi nhận tới 1.376 tỷ đồng doanh thu, nhưng lãi sau thuế chỉ đạt vỏn vẹn 8 tỷ đồng. Tuy vậy, kết quả lợi nhuận này của EY vẫn tăng 119% so với năm 2022. Tương tự, chỉ thu về khoản lãi ròng hơn 2 tỷ đồng năm vừa qua, nhưng kết quả này của KPMG cũng đã tăng 53% so với cùng kỳ.
Trong khi đó, với doanh thu sụt giảm gần một nửa năm vừa qua, lãi ròng của Deloitte đã giảm 58%, đạt gần 23 tỷ đồng. Đứng đầu lợi nhuận năm 2023 trong nhóm Big 4 kiểm toán là PwC với 151 tỷ đồng. Dù vậy, kết quả này cũng giảm 46% so với năm 2022.
Big 4 kiểm toán đang làm gì?
Dù nổi tiếng với mảng kiểm toán, hoạt động mỗi doanh nghiệp trong nhóm Big 4 kiểm toán đang có sự phân hóa theo các hoạt động kinh doanh riêng.
Trong đó, PwC tập trung phần lớn vào kiểm toán, tư vấn kế toán, định giá, tư vấn chuyển đổi báo cáo tài chính sang IFRS. Các khách hàng lớn của PwC gồm có FPT, Vietjetair, Vinacapital, Novaland, Thép Nam Kim…
Trong khi đó, EY thì chuyên trách về thuế, công nghệ và giao dịch từ các dịch vụ thuế. Một số khách hàng lớn của công ty có thể kể đến Tập đoàn Bảo Việt, Thế Giới Di Động, Agribank, VietinBank, Sacombank, VNDirect, SSI, Đất Xanh...
Deloitte là đơn vị mạnh về tư vấn kế toán và báo cáo tài chính, tư vấn sự kiện đột phá, tư vấn hoạt động kế toán và các dịch vụ đảm bảo khác. Trong đó, Tổng công ty Điện lực Dầu khí, Lọc hóa Dầu Bình Sơn, Bảo hiểm PVI, Dược Hậu Giang, Xi măng Vicem Hà Tiên... là những khách hàng lớn của đơn vị này.
Còn KPMG mạnh về kiểm toán, tư vấn vận hành, tư vấn thương vụ, tư vấn thuế và pháp lý. Khách hàng của doanh nghiệp này có thể kể đến như Masan Nhựa Bình Minh, Hòa Phát, Hoa Sen…
Theo báo cáo minh bạch năm 2023, tổng số kiểm toán viên hành nghề được chấp thuận của nhóm Big 4 kiểm toán này là 172 người, giảm 34 người so với năm 2022. Trong đó, Deloitte có tổng cộng 67 kiểm toán viên, EY có 59 người, PwC có 46 người, và 41 kiểm toán viên làm việc tại KPMG.