Nhiều thập kỷ qua, tự động hoá và AI đang dần thay đổi cách làm việc của giới “cổ cồn trắng”.
Với khả năng gia tăng hiệu suất công việc vượt trội của AI, nhất là sau khi ChatGPT xuất hiện vào tháng 11/2022, các vị trí Junior hay Intern đứng trước nguy cơ bị cắt giảm. Doanh nghiệp hiện có xu hướng tập trung tuyển dụng nhân sự Senior để quản trị các đầu việc do AI thực hiện.
Tuy nhiên, tôi cho rằng trí thông minh nhân tạo không thể thay thế hoàn toàn nguồn nhân lực tại các văn phòng.
Tại Việt Nam, phần lớn doanh nghiệp đang loay hoay trong ứng dụng AI. Các công ty mới chỉ sử dụng các công cụ này ở mức độ sơ khai, chưa khai thác hết tiềm năng của trí tuệ nhân tạo.
AI đảm nhiệm việc khó, song khó thay con người
AI tạo sinh (generative AI) đang phát triển từng ngày. Nhiều người cho rằng AI chỉ có khả năng đảm nhiệm những đầu việc đơn giản. Tôi lại đánh giá tiềm năng của trí tuệ nhân tạo cao hơn.
AI tạo sinh thực hiện được cả những công việc khó, phức tạp. Chỉ cần người sử dụng am hiểu cách đặt câu hỏi, ra đề bài, các nền tảng này hoàn thiện được nhiều nhiệm vụ hóc búa.
Đối với công việc sáng tạo nội dung dạng văn bản, AI hoàn toàn có khả năng soạn thảo đoạn văn, thậm chí sáng tác thơ theo văn phong được chỉ định.
Đối với công việc thiết kế hình ảnh, người dùng AI chỉ cần nhập những yêu cầu liên quan đến màu sắc, bố cục, mức độ hiển thị để nhận sản phẩm phù hợp.
Đối với công việc cung cấp giọng nói, một số nền tảng hiện có thể chuyển văn bản thành âm thanh.
Đối với công việc tuyển dụng, quản trị nhân sự, AI hỗ trợ lọc CV, đánh giá mức độ phù hợp giữa ứng viên và doanh nghiệp.
Đối với công việc bán hàng, trí thông minh nhân tạo hỗ trợ quét mạng lưới khách hàng lớn, trên phạm vi quốc tế, tổng hợp đầy đủ thông tin.
Trí tuệ nhân tạo có thể đảm nhiệm các đầu việc từ đơn giản đến phức tạp. Ảnh minh hoạ: Pexels/Mart Production.
Như vậy, không chỉ nhân sự Junior bị thay thế, Senior cũng khó giữ vị trí trong bối cảnh này. Tỷ lệ bị cắt giảm ở vị trí Junior có thể cao hơn do nhiều người biết ứng dụng công nghệ ở mức độ cơ bản.
Song, về bản chất, AI chỉ đáp ứng được những công việc có tính chất lặp lại, không thể ứng dụng trải nghiệm cá nhân giống con người. Vì thế, trí tuệ nhân tạo chỉ thay thế được một bộ phận, chứ không có khả năng loại bỏ hoàn toàn lực lượng lao động hiện nay.
Ví dụ, nhân viên kinh doanh, bán hàng chỉ có thể nhờ AI tổng hợp, chọn lọc danh sách khách hàng tiềm năng. Họ phải tự xây dựng và phát triển mối quan hệ với nhóm đối tượng này. Mối quan hệ giữa người và người là điều mà công nghệ không thể đảm nhiệm.
Doanh nghiệp Việt Nam loay hoay ứng dụng AI
Nhìn chung, AI giải quyết bài toán về hiệu suất. Khi một nhân sự có thể giải quyết các đầu việc nhanh chóng, chính xác hơn, họ có khả năng nhận thêm công việc mới.
Như vậy, một khối lượng công việc trước đây phải chia cho 5 người, hiện nay chỉ cần 3 người thực hiện. Doanh nghiệp hoàn toàn có thể cắt giảm số lượng nhân viên một bộ phận từ 5 xuống 3 người để tiết kiệm quỹ lương, ngân sách vận hành trong bối cảnh khó khăn.
Tuy vậy, tôi khẳng định rằng các công ty chỉ giảm số lượng người lao động ở tỷ lệ nhất định, chứ không thể thay thế hoàn toàn con người. Kiến thức, kinh nghiệm và trải nghiệm của nhân sự vẫn đóng góp phần lớn vào hoạt động doanh nghiệp.
Các công ty Việt Nam mới chỉ khai thác trí tuệ nhân tạo ở mức độ sơ khai, đơn giản. Ảnh minh hoạ: Pexels/Artem Podrez.
Hiện nay, tôi đánh giá các công ty tại Việt Nam mới chỉ ứng dụng AI ở mức độ sơ khai, chưa đào sâu khai thác kho tài nguyên lớn này.
Phần lớn đơn vị kinh doanh trong nước sử dụng trí tuệ nhân tạo thông qua các nền tảng quốc tế. Đôi khi, họ không biết rằng AI đã được vận dụng để xử lý một khối lượng công việc đồ sộ. Hình thức ứng dụng trí thông minh nhân tạo lâu đời nhất ở Việt Nam là các nền tảng mạng xã hội và chatbot.
Tôi dự đoán rằng AI tạo sinh có thể phát triển nhanh và mạnh ở môi trường công sở trong tương lai. Việt Nam vẫn thế hiện sự nhạy bén trong việc cập nhật các xu hướng công nghệ mới trên thế giới.
Nhân sự mới cần thành thạo AI
Khi nhiều doanh nghiệp tiến hành thu hẹp bộ máy nhân sự để tối ưu hoá vận hành trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn, nhân sự được giữ lại hoặc ưu tiên tuyển dụng là những người năng suất. AI là công cụ cải thiện hiệu suất nổi bật hiện nay.
Như vậy, trên thị trường lao động ngày càng cạnh tranh khốc liệt, việc trang bị kiến thức về trí tuệ nhân tạo đặc biệt cần thiết. Đây có thể trở thành điểm cộng lớn của người lao động tham gia ứng tuyển vào các doanh nghiệp.
Từ khâu thực hiện CV, ứng viên đã có thể ứng dụng trí tuệ nhân tạo để ghi điểm với nhà tuyển dụng.
Người lao động cần trang bị kiến thức, kỹ năng ứng dụng AI để tìm kiếm việc làm tốt trong bối cảnh cạnh tranh. Ảnh minh hoạ: Pexels/Artem Podrez.
Hiện nay, kiến thức về AI vẫn chưa được giảng dạy như một bộ môn chính thức trong nhà trường. Vì vậy, người lao động cần chủ động bồi dưỡng, trang bị thông tin về lĩnh vực này để tạo ra ưu thế cạnh tranh giữa thị trường.
Nhân sự hoàn toàn có thể học từ nhiều nguồn. Tôi cho rằng việc tự tìm hiểu, tham khảo từ sách, báo chí nước ngoài đạt hiệu quả nhất. Các tài liệu tiếng Anh dịch sang tiếng Việt có thể tạo ra sự hiểu lầm không đáng có.
Do đó, khi tham gia các khóa học trong nước, người lao động có khả năng nhận sai thông tin, không được truyền đạt kiến thức một cách chính xác. Họ dễ dàng nhận định rằng khóa học không “đáng đồng tiền bát gạo”.
Hơn nữa, khi tự tìm hiểu tài liệu trước, nhân sự cũng hiểu rõ cần trang bị kiến thức gì, tập trung vào phát triển một số kỹ năng cần thiết khi tham gia lớp học.