Giấc mơ về một cây cầu nối đất liền với Sicily qua eo biển Messina đã có từ thời La Mã, khi quan chấp chính tối cao Metellus cho xâu chuỗi các thùng và gỗ lại với nhau để di chuyển 100 con voi chiến từ Carthage đến Rome vào năm 252 TCN, theo các bài viết của triết gia Gaius Plinius Secundus.
Kể từ đó, nhiều kế hoạch khác nhau đến rồi đi như nước chảy qua cầu.
Ý tưởng này lại một lần nữa sống lại khi chính phủ của Thủ tướng Giorgia Meloni hồi tháng 3 thông qua một nghị định có thể hiện thực hóa việc xây dựng cây cầu.
Nếu được xây dựng, cây cầu bắc qua eo biển Messina sẽ dài 3,2 km và là cây cầu treo dài nhất thế giới. Tuy nhiên, mafia và vấn đề địa lý có thể cản trở nỗ lực này, theo CNN.
Giấc mộng sắp thành?
Năm 2006, việc thầu xây dựng cây cầu đã được trao cho WeBuild. Khi chính phủ của ông Silvio Berlusconi sụp đổ vào cùng năm đó, kế hoạch xây dựng cây cầu đã bị gạt sang một bên vì thủ tướng kế tiếp, ông Romano Prodi, cho rằng dự án lãng phí tiền bạc và gây rủi ro cho môi trường.
Kể từ đó, nhiều chính phủ tiếp theo đã cố gắng hồi sinh nó.
Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng và Giao thông vận tải Matteo Salvini nói về dự án cầu treo trên eo biển Messina trong chương trình truyền hình "Cinque minuti" của RAI. Ảnh: Marco Ravagli/Future Publishing.
Cây cầu chưa bao giờ gần với hiện thực như bây giờ, sau khi bà Meloni ký nghị định mở đường cho các kế hoạch cụ thể. Nghị định sẽ trở thành luật vào tháng 6 và Bộ trưởng Cơ sở hạ tầng và Giao thông vận tải Matteo Salvini cho biết ông hy vọng sẽ động thổ vào tháng 7/2024.
Giám đốc kỹ thuật của WeBuild, Michele Longo, hôm 18/4 nói trước Quốc hội Italy: “Cây cầu bắc qua eo biển Messina là dự án có thể động thổ ngay lập tức. Ngay sau khi hợp đồng được khôi phục và cập nhật, dự án có thể bắt đầu. Thiết kế quản lý và thực hiện kế hoạch dự kiến mất 8 tháng, trong khi thời gian cần thiết để xây dựng cây cầu sẽ kéo dài hơn 6 năm”.
Chi phí ước tính của dự án là 4,5 tỷ euro (4,96 tỷ USD) riêng cho cây cầu và 6,75 tỷ euro (7,4 tỷ USD) cho cơ sở hạ tầng hỗ trợ, bao gồm nâng cấp các tuyến đường bộ và đường sắt, xây dựng nhà ga, cùng công tác chuẩn bị trên đất liền và dưới đáy biển để “giảm rủi ro địa chất thủy văn” trong quá trình xây dựng, theo kế hoạch trình bày với Bộ Giao thông vận tải.
Theo Bộ Tài chính Italy, kể từ năm 1965, 1,2 tỷ euro (1,3 tỷ USD) trong công quỹ đã được chi cho các nghiên cứu khả thi. Bộ trưởng Salvini nói rằng "không xây dựng cây cầu sẽ tốn kém hơn xây dựng".
Mafia và bảo kê
Miền Nam Italy được cho là dễ xảy ra tham nhũng do là địa bàn của hai tổ chức tội phạm lớn là 'Ndrangheta ở Calabria và Cosa Nostra ở Sicilia. Hai tổ chức này có khả năng lớn trong việc xâm nhập các dự án xây dựng.
Vụ bắt giữ Matteo Messina Denaro, ông trùm của Cosa Nostra, gần đây sau 30 năm lẩn trốn ở Sicily, là một chiến thắng.
Denaro chống lại việc xây dựng cây cầu, cũng như một số trùm băng đảng khác, một phần vì các tổ chức tội phạm kiếm sống từ sự nghèo đói và kém phát triển, theo lời khai từ những người cung cấp thông tin đã góp phần vào việc bắt giữ Denaro.
Vị trí xây dựng cây cầu. Ảnh: Mapbox/OpenStreetMap.
Dẫu vậy, nỗi sợ hãi vẫn còn. Một nghiên cứu chống mafia của Trung tâm Nomos - được công bố cách đây 20 năm nhưng vẫn đang được cập nhật - cảnh báo quy trình vận chuyển và cung cấp vật tư cho dự án có thể nằm dưới sự kiểm soát của tội phạm. Cũng có khả năng những kẻ phá bĩnh tại địa phương sẽ đòi tiền bảo kê dự án.
Đứng trước vấn đề này, Bộ trưởng Salvini nhấn mạnh với quốc hội: “Tôi không sợ tội phạm xâm nhập. Chúng tôi có thể đảm bảo các công ty tốt nhất của Italy, châu Âu, và toàn cầu làm việc ở đó. Sẽ có các cơ quan giám sát để theo dõi mỗi euro đầu tư vào cây cầu”.
Thách thức địa lý và môi trường
Các vấn đề địa vật lý có thể còn khó giải quyết hơn.
Eo biển Messina nằm dọc theo một đường đứt gãy địa chất, nơi xảy ra trận động đất 7,1 độ richter vào năm 1908, giết chết hơn 100.000 người và tạo ra sóng thần tàn phá khu vực ven biển ở cả hai bờ biển Calabria và Sicilia.
Nó vẫn là sự kiện địa chấn nguy hiểm nhất từng được ghi nhận ở châu Âu cho đến nay.
Vùng nước ở đây cũng khá hỗn loạn. Theo NASA, các dòng hải lưu thay đổi sáu giờ một lần, chúng mạnh đến mức thường giật đứt rong biển khỏi đáy biển. Các cơn sóng mạnh thậm chí có thể nhìn thấy được từ không gian.
Theo kế hoạch ban đầu của WeBuild, cầu được thiết kế để chịu sức gió lên tới 300 km/h, và có thể mở cửa cho xe lưu thông được dưới sức gió lên đến 150 km/h.
Thiết kế cây cầu treo qua eo biển Messina. Ảnh: WeBuild/RAI.
Cây cầu được thiết kế ba làn đường dành cho xe cộ ở mỗi hướng, trong đó một làn dành cho trường hợp khẩn cấp. Ở giữa là đường ray xe lửa.
Theo kế hoạch hiện tại, cây cầu có thể đón 6.000 ôtô và xe tải đi qua mỗi giờ và 200 chuyến tàu mỗi ngày.
Mặt cầu nằm ở độ cao khoảng 74 m so với mực nước biển, đủ để tàu chở hàng và thậm chí cả những tàu du lịch cao nhất đi qua ở phía dưới. Nó cũng sẽ được thiết kế để chịu được động đất mạnh 7,5 độ richter.
Nói về những thách thức địa lý, ông Longo của WeBuild nói với CNN công ty họ “đã đọc tất cả nghiên cứu” về khu vực này trước khi đưa ra kế hoạch. Về vấn đề tội phạm, ông cho rằng đó là “rủi ro thấp”.
Một vấn đề khác mà dự án vấp phải là sự phản đối của các nhà bảo vệ môi trường. Họ từ lâu đã lập luận rằng cây cầu sẽ tàn phá địa hình và động vật hoang dã.
“Eo biển Messina là con đường di cư quan trọng của các loài chim và động vật có vú sống ở biển, một trong những nơi tập trung đa dạng sinh học cao nhất trên thế giới”, người phát ngôn của nhóm Legambiente nói, nhấn mạnh rằng việc xây dựng cầu sẽ làm gián đoạn các tuyến đường di cư giữa châu Phi và châu Âu của sinh vật.
Quỹ Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) cũng đã vận động chống lại việc hồi sinh dự án. “Toàn bộ khu vực eo biển Messina là vùng được bảo vệ theo Chỉ thị Môi trường sống của EU”, Giám đốc quan hệ thể chế của WWF Stefano Lenzi cho biết trong một tuyên bố.
Quay trở lại năm 2006, trước khi kế hoạch bị gác lại, tổ chức này đã chuẩn bị một vụ kiện nhằm ngăn chặn kế hoạch vi phạm các khu vực được bảo vệ của Liên minh châu Âu.