Nhiệt độ đang tăng lên và màn đêm trên Trái Đất trở nên sống động hơn. Các nhà nghiên cứu chứng kiến sự gia tăng các hoạt động về đêm của nhiều loài động vật như dê núi châu Âu, báo gêpa châu Phi và loài heo peccary môi trắng Nam Mỹ. Chúng chuyển sang sống về đêm để tránh thời tiết cực đoan vào buổi sáng.
Tìm thức ăn và đi săn trong không khí buổi tối mát mẻ sẽ tốn ít năng lượng hơn so với thời tiết nóng bức buổi sáng. Theo Ibex, việc “chuyển sang hoạt động ban đêm của các loài động vật máu nóng có thể là một chiến lược được áp dụng để ứng phó với hiện tượng nóng lên toàn cầu”.
Vậy nhân loại - cũng là động vật máu nóng hoạt động ban ngày - có thể làm việc hoàn toàn vào ban đêm để tránh nóng hay không?
Xu hướng làm việc ban đêm
Ở một số nơi, sự thay đổi đã diễn ra. Lisa White, giám đốc dự báo chiến lược tại WGSN Ltd. - một công ty nghiên cứu thị trường tại New York, đã phát biểu trên podcast của công ty về xu hướng làm việc ban đêm khi số xe tay ga được thuê và số chỗ được đặt trước trong nhà hàng lúc giữa khuya tăng lên đáng kể.
Ở Dubai, các bãi biển đã mở cửa cho người dân bơi đêm trong những tháng hè ngột ngạt. Các môn thể thao như chạy bộ, đua xe Công thức 1 cũng bổ sung các sự kiện thể thao vào buổi tối để các vận động viên không cần thi đấu dưới cái nắng oi bức.
Xây dựng văn hóa ngủ trưa ở nơi làm việc có thể giúp nhân viên ít bị nắng nóng đỉnh điểm ảnh hưởng. Ảnh: Business Today.
Tránh làm việc vào thời gian nắng nóng đỉnh điểm trong ngày từ lâu đã là chiến lược của những vùng có nhiệt độ oi bức. Các quốc gia Địa Trung Hải nổi tiếng với văn hóa ngủ trưa nơi làm việc. Tại đây có một lệnh cấm làm việc ngoài trời vào giữa những ngày hè.
Giờ đây, khi cuộc khủng hoảng khí hậu làm tăng cường độ nắng nóng, con người phải thay đổi thói quen hàng ngày như một chiến lược thích ứng quan trọng.
Tháng 4/2023, Ấn Độ đã đóng cửa trường học hoặc điều chỉnh lịch học vào lúc sáng sớm để trẻ em có thể về nhà trước khi nhiệt độ đạt mức nguy hiểm. Khi những đợt nắng nóng bao trùm miền Nam châu Âu, các bác sĩ Đức còn kêu gọi người lao động ngủ trưa để duy trì năng suất lao động.
Vì vậy, có vẻ như việc xây dựng “văn hóa ngủ trưa”, như White đã nói trong podcast, sẽ không thể tránh khỏi ở một số nơi. Đây là văn hóa làm việc được nhiều người ủng hộ. Bởi lẽ, những giấc ngủ ngắn đã được chứng minh là giúp giảm nhiệt độ cơ thể và bù đắp cho giấc ngủ bị mất đi trong những đêm oi ả.
Chuyển đổi toàn bộ?
Vấn đề được đặt ra là con người có thể sống hoàn toàn về đêm như một con peccary hay không?
Theo Japan Times, để trả lời câu hỏi này, cần xem lại hiệu quả khi hoạt động về đêm của các loài động vật hoạt động ban ngày. Một số vấn đề đã được định vị. Khi đi săn đêm, báo gêpa có nhiều khả năng để xổng con mồi hơn. Thậm chí, khi đã giết được mồi, chúng còn có thể bị cướp bởi sư tử hay báo hoa mai.
Đối với con người, việc từ bỏ ánh sáng mặt trời cũng có thể dẫn đến một số vấn đề.
Christian Clot, nhà thám hiểm và giám đốc điều hành của Viện Human Adaptation (Tạm dịch: Khả năng thích ứng của con người - PV), gần đây đã hoàn thành chuyến nghiên cứu mang tên Deep Climate (Tạm dịch: Nghiên cứu sâu về khí hậu - PV).
Ông dẫn một đoàn nghiên cứu 20 người, bao gồm 10 nam giới và 10 nữ giới, băng qua rừng nhiệt đới xích đạo, sa mạc khô cằn và môi trường vùng cực trong 40 ngày để khám phá tác động của nhiệt ẩm, nóng khô và lạnh lên cơ thể và não bộ của họ.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng làm việc ca đêm có thể dẫn đến các bệnh về tim mạch, tiểu đường, ung thư. Ảnh: Shutterstock.
Trong chuyến thám hiểm sa mạc ở Ả Rập, nhiệt độ lên cao tới 45 độ C. “Thấp hơn những gì tôi mong đợi”, Cloth nói. Họ bắt đầu di chuyển từ 5 giờ sáng và phải dừng lại vào 9 giờ 30 sáng vì quá nóng. Cả đoàn nghỉ ngơi trong bóng râm đến 5 giờ chiều rồi đi bộ thêm hai hoặc ba giờ nữa.
Có người thắc mắc lý do đoàn của Cloth không di chuyển vào ban đêm để bù cho thời gian nghỉ ngơi trước đó. Ông nói rằng nhiệt độ mát mẻ buổi tối là điều cần thiết để ngủ đủ giấc.
Với những người cần hoạt động về đêm - giả thuyết rằng họ có thể ngủ vào ban ngày nhờ sự mát mẻ đến từ máy điều hòa nhiệt độ - thì nhịp sinh học cũng sẽ là một vấn đề lớn. Mặc dù đồng hồ sinh học của mỗi người là khác nhau nhưng cơ thể con người luôn bị ánh sáng ảnh hưởng nặng nề.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng làm việc ca đêm - thường xuyên hoặc luân phiên - có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe, tiểu đường, bệnh tim và thậm chí là ung thư.
Đối với những công việc ngoài trời, làm việc ca đêm càng trở nên cần thiết trong những ngày nắng nóng. Tuy nhiên, không thể xem đây là một giải pháp có thể thực hiện tùy thích.
Khi con người tìm cách thích ứng với biến đổi khí hậu, họ cần có những buổi thảo luận nghiêm túc về việc chuyển đổi thời gian hoạt động ban ngày - cả công việc lẫn giải trí - sang khoảng thời gian mát mẻ hơn. Nói cách khác, người lao động lẫn người sử dụng lao động sẽ phải chấp nhận “văn hóa ngủ trưa” ở văn phòng.