Sự thay đổi bất ngờ với vị trí Giám đốc tài chính (CFO) của Tesla mới đây là một lời nhắc nhở nữa về thách thức mà Elon Musk phải đối mặt trong việc chuẩn bị cho thế hệ tiếp theo của công ty: Sự kế vị.
Theo nhiều người kể lại, Zach Kirkhorn vốn là người tạo ra ảnh hưởng, giúp xoa dịu tình hình tại nhà sản xuất xe điện sau nhiều năm sóng gió xung quanh nhà lãnh đạo hay thay đổi như Elon Musk.
Khi Kirkhorn phục vụ hơn bốn năm với tư cách là giám đốc tài chính. Musk thường là người đóng vai trò đưa ra bức tranh toàn cảnh còn Kirkhorn sẽ là người xử lý các chi tiết. Musk có thể hay bị phân tâm - cho dù đó là với X – công ty mới trở thành Twitter hay đối thủ của OpenAI là xAI hay cuộc nói chuyện về Mark Zuckerberg về trận đấu lồng. Tuy nhiên, Musk dường như đã "nhờ" Kirkhorn trông nom mọi thứ ở trụ sở Tesla.
Giờ thì Kirkhorn nghỉ việc.
Thông báo về sự ra đi của Kirkhorn hôm thứ hai cho thấy những rạn nứt trong hệ thống hỗ trợ mà vị tỷ phú 52 tuổi đang vướng phải và trở thành một phần của mô hình rộng lớn hơn về sự xáo trộn giữa các nhà lãnh đạo cấp cao của công ty.
Vẫn còn quá sớm để nói mức độ ảnh hưởng - nếu có – mà sự thay đổi có thể tạo ra. Nhưng rõ ràng đây không phải là một điềm tốt trước khi công ty ra mắt Cybertruck, dự kiến sẽ bắt đầu giao hàng trong vòng bảy tuần tới và thúc đẩy xây dựng năng lực sản xuất toàn cầu sau đó.
Kirkhorn, 38 tuổi, người từng được coi là người kế vị tiềm năng của Musk, sẽ là phụ tá thứ hai được nêu tên rời đi kể từ mùa xuân năm 2021. Kế toán trưởng Vaibhav Taneja hiện được chọn làm người thay thế Kirkhorn.
Chuẩn bị một thế hệ lãnh đạo thành công tiếp theo dưới quyền của một CEO mạnh mẽ như Elon Musk là một thách thức chung. Cứ nhìn Disney, Ford Motor, General Electric và Starbucks là sẽ thấy.
Trong khi SpaceX của Musk đã được hưởng lợi từ một người đứng thứ 2, người đã làm việc tại công ty sản xuất tên lửa từ những ngày đầu tiên, thì Musk nói rằng ông đã phải vật lộn để tìm người đóng vai trò là người đứng thứ 2 của Tesla hoặc đảm nhận vị trí giám đốc điều hành.
Và không giống như nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp khác, Musk đang quản lý một đế chế kinh doanh rộng lớn gồm các công ty độc lập trong các ngành công nghiệp. Bất chấp năng lực công nghệ của mình, ông vẫn chưa tìm ra cách để tạo ra nhiều giờ hơn trong một ngày.
Lối sống của Musk thường khiến ông phải di chuyển giữa các công ty mà mình giám sát, bao gồm Tesla, SpaceX và nền tảng truyền thông xã hội X.
Ông không ngủ nhiều và bị đau cổ và lưng trong nhiều năm, vấn đề này lại nổi lên trong những ngày gần đây.
Musk đã gợi ý rằng đây có thể là một lý do khiến ông tránh đối đầu với người đồng sáng lập Facebook Mark Zuckerberg.
Cụ thể, sau khi công khai thách thức Mark gần đây trong một cuộc đấu tay đôi. Vào thứ sáu, Musk đã tweet rằng xét nghiệm cho thấy cột sống của ông không có vấn đề gì nhưng ông sẽ cần thực hiện một cuộc phẫu thuật nhỏ trên xương bả vai phải. Ông nói: “Việc phục hồi sẽ chỉ mất vài tháng”.
Với tất cả những phiền nhiễu trong cuộc sống của Musk, có thể hiểu rằng sự xuất hiện ở vị trí trung tâm của Kirkhorn vào tháng 3 tại một đại hội cổ đông đã giúp xoa dịu các nhà đầu tư đang lo lắng rằng ông chủ của anh ấy không đủ tập trung vào Tesla. Họ đang đặt cược rằng công ty có thể thực hiện mục tiêu của Musk là biến Tesla thành công ty xe hơi bán chạy nhất thế giới vào cuối thập kỷ này.
Kirkhorn đã giúp dàn dựng, chủ trì sự kiện, mô tả cách Tesla có thể theo đuổi tốc độ tăng trưởng ấn tượng trong khi vẫn duy trì mức lợi nhuận cao.
“Khi chúng tôi chuẩn bị cho ngày hôm nay, mọi người đã hỏi: Chà, Zach, chúng ta nên nói về điều gì? Và thực sự, hướng dẫn duy nhất mà chúng tôi đưa ra cho mọi người là: Hãy nói về những điều bạn đang làm”, Kirkhorn nói với các nhà đầu tư .
“Hôm nay hầu hết mọi người đều nói rất chi tiết về điều gì? Tất cả công việc mà họ đang làm để giảm chi phí. Bởi vì trong ngành này, trong lĩnh vực kinh doanh này, bạn tồn tại hay chết dựa trên khả năng quản lý chi phí”.
Đó là kiểu nói chuyện của công ty mà các nhà đầu tư thích nghe và kiểu thảo luận “nhàm chán” từng khiến Musk khó chịu trong quá khứ.
Sự trỗi dậy của Kirkhorn diễn ra vào cuối giai đoạn đau buồn trong lịch sử của Tesla khi chứng kiến hơn 50 giám đốc điều hành cấp cao ra đi giữa lúc mẫu xe Model 3 ra mắt gặp nhiều khó khăn. Musk đã ngủ trên sàn nhà máy vào năm 2018, và sự thay đổi của giám đốc điều hành làm dấy lên lo ngại rằng băng ghế lãnh đạo của ông quá nhỏ.
Việc Kirkhorn được thăng chức lên Giám đốc tài chính vào tháng 3/2019 từ nhân viên hỗ trợ trong bộ phận tài chính cũng đánh dấu một kỷ nguyên mới trong việc tạo nên các cấp bậc hàng đầu của Tesla.
Sự thăng tiến của anh ấy diễn ra vài tháng sau khi một người trung thành lâu năm khác, Jerome Guillen, thăng lên cấp cao nhất của công ty với tư cách là chủ tịch điều hành. Sau đó, vài tháng sau khi Kirkhorn được thăng chức, kỹ sư Drew Baglino về cơ bản đảm nhận vai trò giám đốc công nghệ khi người đồng sáng lập JB Straubel rời đi.
Cùng với nhau, cả ba người này trở thành nhân vật cấp cao duy nhất được nêu tên ngoài Musk. Ngày nay, trong số ba người, chỉ còn lại Baglino. Guillen rời đi vào năm 2021.
Sự thăng tiến của họ về cơ bản khá phù hợp. Đây là những nhà lãnh đạo cây nhà lá vườn, những người đã ở trong chiến hào từ những ngày đầu tiên, ngày càng nhận được nhiều trách nhiệm hơn và quan trọng hơn là sự tin tưởng của Musk.
Sau nhiều năm tuyển dụng những tên tuổi lớn từ những công ty như Apple và Google, Tesla cuối cùng đã hướng về nội bộ để tìm những người có kinh nghiệm cho những công việc quan trọng nhất của mình, giúp đưa công ty đến vị thế nhà sản xuất ô tô giá trị nhất thế giới và luôn có lãi.
Dù lý do là gì, những người bên ngoài được thuê vào đảm nhận các vị trí lớn của Tesla đều đã không tồn tại lâu. Thời gian trôi qua, những người trong cuộc, ngày càng có một thứ mà những người bên ngoài vô cùng thiếu: Kinh nghiệm quản lý như Musk. Hoặc có vẻ như vậy!
