Đối tượng bị Musk chế giễu là e6, một mẫu xe nhỏ gọn được chạy thử nghiệm 370 km chỉ với một lần sạc, mất hơn 8 giây để đi từ trạng thái dừng lên 97 km/h.
"Anh đã thấy xe của họ chưa?", CEO Tesla cười phá lên trong một cuộc phỏng vấn trên Bloomberg TV. "Tôi không nghĩ nó làm ra một sản phẩm tốt. Tôi không nghĩ nó đặc biệt hấp dẫn, công nghệ không mạnh lắm".
Đó là vào tháng 11/2011, chỉ nửa năm sau khi Tesla niêm yết trên sàn Nasdaq, đưa Musk trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.
BYD lội ngược dòng
Đã hơn 10 năm trôi qua, tại Thâm Quyến, BYD hiện có những chiếc tàu điện một ray bằng pin đưa đón nhân viên và du khách thưởng lãm khuôn viên rộng lớn.
Nhà sản xuất ô tô thường trang trí dòng chữ "Build Your Dreams" phía sau các mẫu xe hàng đầu của mình đã giao 1,86 triệu xe chạy bằng điện hoàn toàn và xe hybrid xăng-điện vào năm 2022.
Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), con số này cao hơn 42% so với doanh số 1,31 triệu xe của Tesla, giúp BYD củng cố vị trí nhà sản xuất xe điện số 1 thế giới.
Đáng chú ý, Phó chủ tịch của Berkshire Hathaway, Charlie Munger cũng từng bị cười nhạo khi quyết định đầu tư vào BYD từ năm 2008.
Tuy nhiên, giờ đây, người nở nụ cười lại là Munger khi giá trị cổ phiếu của BYD đã tăng gấp 40 lần.
Theo tạp chí Fortune, vào tháng 2, BYD có trị giá 766,68 tỷ đô la Hồng Kông (tương đương 98 tỷ USD), gần bằng General Motors và Ford Motor Co. cộng lại. Đây là con số mà Munger nói là "gần như nực cười" so với Tesla.
Dây chuyền sản xuất BYD ở Thâm Quyến. Ảnh: Handout
Nắm giữ át chủ bài
Vậy Munger, cánh tay phải của Chủ tịch Berkshire - nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett - đã nhìn thấy gì ở công ty Trung Quốc mà Musk từng chế nhạo?
"Những lợi thế của BYD là rất rõ ràng; đầu tiên là hiệu suất pin cao có lợi thế hơn so với các đối thủ cạnh tranh," Jeff Cai, cố vấn trưởng của JD Power China, cho biết.
Thứ hai, BYD tung nhiều mẫu và thiết kế hợp thời trang gây ấn tượng tốt hơn với khách hàng Trung Quốc.
BYD sản xuất hàng chục mẫu với hai dòng xe nổi tiếng. Dòng Dynasty (Vương triều) – dòng xe được đặt tên theo các triều đại Trung Quốc với 17 mẫu hoàn chỉnh nhắm vào tầng lớp trung lưu. Dòng Ocean – đơn giản hơn với những cái tên như Destroyer (Kẻ hủy diệt), Frigate (Tàu khu trục), Seal (Hải cẩu) và Dolphin (Cá heo) – có kiểu dáng thể thao để thu hút giới trẻ.
BYD được thành lập cách đây 28 năm với niềm tin rằng một ngày nào đó pin sẽ là nguồn năng lượng thống trị, thậm chí thay thế nhiên liệu hóa thạch cho ô tô.
Công ty khởi đầu là nhà sản xuất pin sạc khô và pin cho điện thoại di động. BYD là một công ty mới trong lĩnh vực ô tô, chỉ mở rộng sang lĩnh vực sản xuất ô tô từ năm 2003.
Chiếc xe đầu tiên của hãng là F3, một dòng xe nhỏ tiêu chuẩn với động cơ xăng 1,6 lít được bán với giá chỉ 40.000 NDT (tương đương 5.850 USD) thời điểm đó.
Bằng cách duy trì mức giá thấp hơn nhiều so với mức chung 100.000 NDT, BYD là thương hiệu được nhiều người mới mua xe lựa chọn, giúp hãng có lợi thế trước các đối thủ lớn hơn như Toyota và Honda.
Từ đó, BYD phát triển nhanh chóng. Khi Musk cười nhạo BYD, công ty này đang ở năm thứ tám sản xuất ô tô và là nhà lắp ráp khối lượng lớn thứ sáu của Trung Quốc. Trung Quốc sau đó đã vượt qua Mỹ để trở thành thị trường xe lớn nhất thế giới.
Trong thập kỷ tiếp theo, BYD đã đầu tư rất nhiều vào pin, sử dụng xe hybrid xăng-điện để thay thế dần những chiếc xe ngốn xăng, đỉnh điểm là thông báo vào năm ngoái rằng họ sẽ chấm dứt hoàn toàn động cơ đốt trong và chuyển sang sử dụng hoàn toàn bằng điện.
Nhưng hành trình chạy bằng điện của BYD không dễ dàng. Trước khi e6 gia nhập thị trường, BYD đang phát triển F3e, phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện của F3 nổi tiếng của hãng: Sạc tới 70% dung lượng chỉ trong 10 phút, đi được quãng đường 300 km với mức giá là 150.000 NDT.
Dự án F3e đã bị hủy bỏ vào năm 2010 trước khi nó có thể đi vào sản xuất, do thị trường xe điện non trẻ của Trung Quốc thiếu mạng lưới sạc.
Tuy nhiên, BYD vẫn nỗ lực đầu tư vào đổi mới.
Xe thể thao Frigate 07 thuộc dòng Ocean của BYD. Ảnh: Xinhua
"Nếu có một điều mà chúng tôi đã làm đúng, tôi sẽ nói rằng chúng tôi vượt trội so với các đối thủ về mặt công nghệ", Chủ tịch BYD Wang Chuanfu nói trong một cuộc phỏng vấn.
Đổi mới là chìa khóa cho sự phát triển của BYD. Ngay từ sớm, BYD đã tìm ra cách sản xuất pin điện thoại di động ở nhiệt độ phòng, giúp hãng có lợi thế hơn so với các đối thủ đòi hỏi phòng khô đắt tiền để lắp ráp.
Hai thập kỷ sau, công ty đã mở rộng quy mô đổi mới lĩnh vực xe điện. Pin Blade của BYD vượt trội với năng lượng và khả năng chịu nhiệt cao hơn so với các loại pin khác.
Vào năm 2022, công suất sản xuất pin xe điện (EV) của BYD đạt 70,4 GWh, chiếm 13,6% thị trường toàn cầu, trở thành nhà sản xuất pin xe điện lớn thứ ba thế giới sau CATL và LG.
Tesla thay đổi thái độ
Tesla đã rất ấn tượng với BYD đến nỗi họ đã bắt đầu sử dụng pin Blade của BYD vào năm ngoái cho những chiếc SUV hạng trung tại Berlin Gigafactory.
Quan trọng hơn, BYD đang sở hữu toàn bộ chuỗi cung ứng pin EV, từ khoáng chất, nguyên liệu thô đến bộ pin thành phẩm, giúp BYD kiểm soát tốt hơn chi phí, tỷ suất lợi nhuận và việc giao hàng.
BYD cũng điều hành bộ phận lưu trữ năng lượng riêng và thiết kế chip bán dẫn sử dụng trong nhà. Lợi thế không chỉ giúp BYD kiểm soát chi phí mà còn đảm bảo sản xuất nhanh chóng và giao hàng ổn định.
BYD đã phát triển mạnh vào năm ngoái trong khi các đối thủ cạnh tranh từ Nio đến Tesla gặp khó khăn do chuỗi cung ứng bị gián đoạn trong đại dịch Covid-19, đồng thời ghi nhận mức tăng trưởng doanh số bán hàng tăng 150%.
"Sự cạnh tranh về chi phí giữa các nhà sản xuất xe điện rất khốc liệt, nếu bạn không thể giảm chi phí, bạn sẽ không có lợi thế", Yale Zhang, CEO Automotive Foresight ở Thượng Hải, cho biết. "Khả năng kiểm soát của BYD đối với chuỗi cung ứng của chính họ là vô địch".
Mẫu xe điện e6 đầu tiên của BYD. Ảnh: Reuters.
Han - mẫu EV hàng đầu của BYD đã đi một chặng đường dài so với e6. Là một chiếc sedan bốn cửa kiểu dáng đẹp, gầm thấp, Han có phạm vi hoạt động 715 km sau một lần sạc và có thể tăng tốc từ trạng thái dừng lên 100 km/h trong 3,9 giây.
Với buồng lái bọc da Nappa và các chi tiết trang trí bằng gỗ, mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện này được bán với giá khoảng 300.000 NDT.
SCMP cho hay, đây là nhà sản xuất ô tô đầu tiên của Trung Quốc sở hữu và phát triển công nghệ nội bộ - một bước đột phá đi từ con số 0 đến lấp đầy khoảng cách giữa công nghệ.
Tuy nhiên, BYD còn rất nhiều việc phải làm, Chen Jinzhu, CEO Shanghai Mingliang Auto Service, cho biết, BYD còn thiếu sức mạnh công nghệ để phát triển hệ thống lái tự động và buồng lái kỹ thuật số, những tính năng hiện đã trở thành tiêu chuẩn khi ô tô điện ngày càng được bán dưới dạng ô tô thông minh.
Theo ông này, hình thành quan hệ đối tác với các công ty công nghệ để tinh chỉnh những chiếc xe của mình dường như là chiến lược tốt nhất.
BYD đang dốc toàn lực để biến những chiếc xe điện của mình trở nên thông minh hơn – giống như "siêu điện thoại di động có bánh xe", như cách Chủ tịch Wang mô tả – để cạnh tranh với các đối thủ hạng sang.
"Khi ngành công nghiệp tạo ra những chiếc ô tô mới thông minh hơn, những thay đổi lớn sẽ diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của mọi người", ông Wang phát biểu trong một hội nghị vào tháng 9/2018 tại Thâm Quyến.
"Kỷ nguyên mới của phương tiện thông minh đã đến và đến năm 2035, chúng sẽ thống trị đường phố".
BYD dựa vào các đối tác để giúp nó trở nên thông minh hơn như tham gia dự án Apollo của Baidu vào năm 2017 để sử dụng nền tảng mở để phát triển khả năng tự lái. Han EV sử dụng hệ thống HiCar dựa trên hệ điều hành Harmony của Huawei Technologies.
BYD cũng đang xuất khẩu các mẫu xe của mình. BYD tích cực quảng bá ô tô điện trên khắp Nam Mỹ, Châu Âu, Đông Nam Á, Ấn Độ và Trung Đông. Tại Mỹ, BYD đã sản xuất xe buýt chạy bằng pin ở thành phố Lancaster, California từ năm 2017.
SCMP cho biết, trước cú lội ngược dòng ngoạn mục của BYD, CEO Tesla thay đổi thái độ hoàn toàn.
"Chúng tôi rất tôn trọng các công ty sản xuất xe Trung Quốc", tỷ phú Elon Musk nói. "Họ có khả năng cạnh tranh cao nhất trên thế giới… Rất nhiều sự tôn trọng dành cho các công ty ô tô Trung Quốc..."
BYD thận trọng hơn, tiết lộ chỉ một phần tư trong số 26,86 triệu ô tô mới bán ra năm ngoái tại Trung Quốc là xe điện.
Brian Luo, Trợ lý tổng giám đốc BYD, cho biết. "Chúng tôi vẫn còn nhiều không gian để mở rộng, mặc dù chúng tôi đã phát triển nhanh chóng, xét trên mức độ thâm nhập của xe điện hiện tại".
Theo UBS, cứ 5 chiếc ô tô mới tham gia giao thông ở Trung Quốc thì sẽ có 3 chiếc chạy bằng điện vào năm 2030.
"Tôi đã nghe mọi người so sánh chúng tôi với Tesla, gọi chúng tôi là Volkswagen của Trung Quốc, hay General Motors của Trung Quốc. Chúng tôi không phản đối những so sánh như vậy, nhưng chúng tôi chưa bao giờ so sánh mình với bất kỳ công ty nào," Luo nói. "Đó là bởi vì chúng tôi không bao giờ chỉ là một nhà sản xuất ô tô".
