Nằm trong tứ giác kinh tế phát triển nhất Vùng Đông Nam Bộ, Bình Dương hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về thu nhập bình quân đầu người và đứng thứ 2 về thu hút đầu tư FDI.
Song, việc trở thành một trong những địa phương có tốc độ phát triển kinh tế cao của cả nước và là địa phương đầu tiên đạt mức thu nhập bình quân cao đã đặt Bình Dương trước thách thức vượt qua bẫy thu nhập trung bình. Tỉnh Bình Dương cũng xác định đây không chỉ là bài toán về năng suất lao động, kinh tế mà còn là phát triển bền vững, kết nối hội nhập phát triển.
Để làm được điều này, Bình Dương xây dựng 6 trụ cột chiến lược, nhằm tái cấu trúc mạng lưới công nghiệp nội tỉnh và xây dựng các mô hình công nghiệp mới, gắn liền với mạng lưới công nghiệp vùng.
Tái cấu trúc công nghiệp
Trong 6 trụ cột chính, Bình Dương xác định cần vượt qua 6 bẫy thành phần về: Phát triển gián đoạn thông qua phát triển kế thừa; Năng suất lao động tổng hợp thông qua phát triển; Đô thị hóa thông qua phát triển tích hợp; Môi trường sinh thái thông qua phát triển bền vững; Phụ thuộc thông qua phát triển đa phương và Bất bình đẳng thông qua phát triển bao trùm, đồng đều.
Nhấn mạnh trụ cột thứ 2, Bình Dương xác định tiếp tục nâng cấp mô hình phát triển công nghiệp của tỉnh nhằm từng bước rời xa thâm dụng lao động và thâm dụng đất đai. Thông qua việc chuyển đổi mô hình phát triển từ công nghiệp - đô thị - dịch vụ sang các mô hình phát triển công nghiệp tiếp theo theo 2 giai đoạn.
VSIP là một trong những khu công nghiệp tập trung nhiều lao động nhất tại Bình Dương. Ảnh: Quỳnh Danh.
Ở giai đoạn 1, địa phương định hướng xây dựng và nâng cấp các khu công nghiệp hiện hữu trở thành khu công nghiệp thông minh, khả năng cung cấp nền tảng công nghệ 4.0. Điều này giúp nhà đầu tư dễ dàng xây dựng, triển khai mô hình nhà máy thông minh, sản xuất thông minh trong hệ sinh thái của Bình Dương nhanh và hiệu quả, làm gia tăng năng suất lao động; đồng thời thu hút các ngành công nghiệp xanh, thân thiện với môi trường.
Giai đoạn 2, tỉnh Bình Dương xây dựng các khu công nghiệp gắn liền với khoa học công nghệ thu hút các viện trường, hoạt động nghiên cứu phát triển và đổi mới sáng tạo các ngành dịch vụ, dịch vụ số; từ đó thu hút các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao.
Tăng kết nối vùng
Để tăng hiệu quả kinh tế và tính liên kết của các địa phương trong vùng, tỉnh Bình Dương kiến nghị bổ sung phạm vi nghiên cứu tuyến đường sắt Biên Hòa - Vũng Tàu kết nối đến ga An Bình được Bộ GTVT phê duyệt quy hoạch trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
Đồng thời, tỉnh cũng đề xuất bổ sung định hướng quy hoạch khu vực ga An Bình (TP Dĩ An) trở thành ga trung tâm mang tính lưỡng dụng của cả khu vực phía nam dựa trên cơ sở nghiên cứu quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành tuyến ga, quy hoạch đường sắt khu vực đầu mối TP.HCM.
Nhằm hình thành trục giao thông Đông Tây kết nối vùng từ cửa khẩu Hoa Lư đến các khu công nghiệp của huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước và huyện Bàu Bàng, Bình Dương đến cảng thủy nội địa An Tây, Bình Dương kiến nghị bổ sung tuyến đường phía tây quốc lộ 13 - Khu công nghiệp Bàu Bàng đến đường ĐT 749A - Khu công nghiệp Rạch Bắp dài khoảng 22,6 km. Quy mô đầu tư mặt cắt ngang công trình là 48 m, 8 làn xe, ước tổng mức đầu tư giai đoạn hoàn thiện công trình này gần 5.000 tỷ đồng.
Đại lộ Bình Dương, TP Thủ Dầu Một. Ảnh: Phạm Ngôn.
Bên cạnh đó, Bình Dương kiến nghị sớm hoàn thành quy hoạch vùng làm cơ sở triển khai đầu tư hoàn thiện hạ tầng kinh tế - xã hội vùng, nhất là hạ tầng giao thông kết nối; có các chính sách để các địa phương phối hợp trong công tác đào tạo, thu hút và cung ứng lao động; xem xét cơ chế thúc đẩy, phân bổ nguồn lực đầu tư phù hợp với điều kiện từng địa phương trong vùng kinh tế trọng điểm.
Mặt khác, Bình Dương kiến nghị cần có cơ chế đặc thù cho vùng Đông Nam Bộ trong điều tiết ngân sách cũng như quan tâm đầu tư hạ tầng giao thông, nguồn nhân lực cho các tỉnh trong vùng.
25 năm hình thành và phát triển, quy mô kinh tế của tỉnh Bình Dương tính đến cuối năm 2021 đạt 408.861 tỷ đồng, gấp 104,3 lần so với năm 1997, đứng thứ 3 cả nước sau TP.HCM và Hà Nội; trong đó nông nghiệp tăng 14,2 lần, dịch vụ tăng 112,2 lần, công nghiệp tăng 140,6 lần. Thành quả trên đã đưa Bình Dương đã trở thành một trong những địa phương đầu tiên đạt mức thu nhập trung bình cao, với GRDP bình quân đầu người 7.000 USD/năm.
Quá trình phát triển đó đã giúp Bình Dương bước đầu tích lũy được một nền tảng hạ tầng kỹ thuật giao thông, đô thị tương đối đồng bộ, thể hiện qua việc sớm hoàn thiện các phân đoạn chính thuộc tuyến đường vành đai 3 và một số đoạn thuộc đường vành đai 4 đi qua tỉnh, kết nối trực tiếp vào các tuyến đường trục chính nội tỉnh như Mỹ Phước - Tân Vạn - Bàu Bàng kết nối về phía cảng biển, sân bay quốc tế.
Khoảng cách giữa 3 thành phố của Bình Dương với TP.HCM. Đồ họa: Nhân Lê.
Trước sự bùng nổ của khoa học - công nghệ, nhiều mô hình kinh doanh ra đời, cùng với đó là những thách thức đan xen cơ hội mới sau đại dịch Covid-19, tỉnh Bình Dương xác định: Không ngừng thực hiện các chiến lược đột phá kinh tế - xã hội, tiếp tục quyết liệt phát triển đề án thành phố thông minh lên tầm cao mới, đón làn sóng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Với tầm nhìn đó, tỉnh Bình Dương đang từng bước hình thành vùng đổi mới sáng tạo, tạo động lực phát triển mới, hội nhập quốc tế, thu hút đầu tư mạnh mẽ hơn nữa, đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp trong điều kiện mới.
