Hiện nay, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 347/TTg-NN ngày 15/4/2022 về việc đồng ý để Bộ Tài chính xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất, bộ này đang tiến hành xây dựng dự thảo nghị định nói trên.
Trong thời gian Nghị định của Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất chưa được ban hành và có hiệu lực thi hành, để đảm bảo quản lý chặt chẽ, hiệu quả nguồn vốn được cấp, Bộ Tài chính đã có Công văn số 4507/BTC-QLCS ngày 19/5/2022 gửi các địa phương (Công văn số 4507).
"Siết" bốn nội dung
Trước đây, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg ngày 12/5/2010 (Quyết định số 40), về việc ban hành quy chế mẫu về quản lý, sử dụng Quỹ phát triển đất. Điều 3 tại quyết định này nêu rõ: "Hàng năm, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được trích từ 30 - 50% từ nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh, thành phố (sau khi trừ các khoản chi để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các chi phí có liên quan khác) để thành lập Quỹ phát triển đất. Mức trích cụ thể do Ủy ban nhân dân tỉnh quyết định căn cứ vào dự toán ngân sách nhà nước được Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định".
Quỹ này có chức năng nhận vốn từ nguồn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất và huy động các nguồn khác theo quy định để ứng vốn và chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; tạo quỹ đất và phát triển quỹ đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Tuy nhiên, Công văn số 4507 lại "quay ngoắt", "siết" nhiều hoạt động của Quỹ phát triển đất, nhằm đảm bảo tuân thủ theo quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về ngân sách nhà nước hiện hành và pháp luật khác có liên quan.
Theo đó, một là, không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để trích lập Quỹ.
Hai là, không sử dụng nguồn vốn hoạt động của Quỹ để chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Ba là, không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để hoàn trả vốn ứng từ Quỹ.
Nội dung (i), (ii), (iii) đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đồng ý với đề xuất của Bộ Tài chính tại Công văn số 7316/BTC-QLCS ngày 02/6/2017).
Bốn là, nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để thực hiện quản lý, kiểm soát theo quy định.
Bộ Tài chính nói gì?
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, Bộ Tài chính nhận được phản hồi của một số địa phương đề nghị hướng dẫn cụ thể hơn một số nội dung để thống nhất trong tổ chức thực hiện.
Do đó, ngày 15/8 vừa qua, Bộ Tài chính có Công văn số 8114/BTC-QLCS trả lời các địa phương làm rõ thêm cơ sở pháp lý và công tác tổ chức thực hiện.
Trong thông tin phát đi ngày 8/9, Bộ Tài chính nêu rõ, thứ nhất, về nội dung: “Không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để trích lập Quỹ”, theo quy định tại Điều 10 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 40, hàng năm các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được trích từ 30 - 50% từ nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh, thành phố (sau khi trừ các khoản chi để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các chi phí có liên quan khác) để thành lập Quỹ phát triển đất.
"Pháp luật hiện hành đã có sự thay đổi. Theo đó, không sử dụng trực tiếp nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước để trích lập Quỹ phát triển đất".
(Bộ Tài chính)
Việc sử dụng ngân sách nhà nước, bao gồm cả tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp vào ngân sách nhà nước, để hỗ trợ vốn điều lệ, cấp vốn điều lệ cho Quỹ phát triển đất thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước (khoản 11 Điều 8 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015), pháp luật về đầu tư công (khoản 4 Điều 3, Điều 41, Điều 42 Nghị định số 40/2020/NĐ-CP ngày 06/4/2020 của Chính phủ).
Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát thực tế việc hỗ trợ vốn điều lệ, cấp vốn điều lệ cho Quỹ phát triển đất.
Nếu việc thực hiện đã triển khai theo đúng các quy định nêu trên thì báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố quyết định tiếp tục thực hiện.
Nếu chưa phù hợp thì báo cáo cấp có thẩm quyền của tỉnh, thành phố để điều chỉnh lại cho phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành.
Thứ hai, về nội dung: “Không sử dụng nguồn vốn hoạt động của Quỹ để chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư”, Bộ Tài chính cho hay tại Điều 111 Luật Đất đai năm 2013, Điều 6 Nghị định số 43/2014/NĐCP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định các nội dung ứng vốn của Quỹ phát triển đất.
Trong đó, đối với nội dung liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thì Quỹ phát triển đất chỉ được ứng vốn cho Tổ chức được nhận vốn ứng để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng theo phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Bộ này cũng lưu ý thêm: không sử dụng Quỹ phát triển đất để trực tiếp chi hỗ trợ trong lĩnh vực bồi thường, giải phóng mặt bằng mà chỉ được thực hiện ứng vốn theo quy định.
Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát thực tế việc sử dụng nguồn vốn của Quỹ phát triển đất.
Thứ ba, về nội dung: “Không sử dụng nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất để hoàn trả vốn ứng từ Quỹ phát triển đất”, theo quy định tại Điều 13 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 40, đối với vốn ứng để thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng theo quy hoạch, sau đó đấu giá quyền sử dụng đất thì được hoàn trả từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước theo quy định.
Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã có sự thay đổi (quy định tại khoản 1 Điều 7, khoản 4 Điều 8 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, khoản 2 Điều 3 Luật Quản lý thuế năm 2019, khoản 1 Điều 15 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014, khoản 1 Điều 13 Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ).
Theo đó, "toàn bộ số thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, đấu giá quyền sử dụng đất phải được nộp đầy đủ vào ngân sách nhà nước; không được sử dụng trực tiếp nguồn thu này để hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất trước khi nộp vào ngân sách nhà nước", Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Việc hoàn trả vốn ứng như: chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch, cho Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước (trên cơ sở dự toán được cấp có thẩm quyền giao).
Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo rà soát việc hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất.
Thứ tư, nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để thực hiện quản lý, kiểm soát theo quy định. Kho bạc nhà nước thực hiện kiểm soát các khoản chi hoạt động bộ máy của Quỹ phát triển đất theo cơ chế tự chủ tài chính được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo theo đúng quy định…
Theo đó, nguồn vốn của Quỹ phát triển đất do ngân sách nhà nước cấp, hỗ trợ hoặc thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước phải mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước. Còn các khoản thu không thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước hoặc tổ chức tín dụng.
Kho bạc Nhà nước thực hiện kiểm soát các khoản chi hoạt động bộ máy của Quỹ phát triển đất theo cơ chế tự chủ tài chính được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật về ngân sách (nếu có); không bao gồm các nội dung chi ứng vốn và hoàn trả vốn ứng của Quỹ phát triển đất.
