Thị trường giá xăng, dầu diesel phản ánh sự tụt hậu rõ ràng trong hệ thống lọc dầu để đáp ứng hiệu quả và quyết định giữa việc cung cấp dầu diesel hay xăng. Tình hình bấp bênh được thúc đẩy bởi lượng hàng tồn kho trên toàn cầu đang ở mức thấp nhất trong lịch sử và do đó, không thể cung cấp các bộ giảm xóc cần thiết.
Nghiên cứu của Rystad Energy cho thấy, việc thua lỗ trong lĩnh vực lọc dầu của Nga do ngừng hoạt động và các thách thức về ngăn dòng sản phẩm đã gây ra lỗ hổng diesel/xăng lớn hơn 1 triệu thùng mỗi ngày (bpd) ở châu Âu, không dễ để lấp đầy.
Dầu diesel là huyết mạch của nền kinh tế toàn cầu, rất cần thiết cho các lĩnh vực quan trọng như nông nghiệp, xây dựng và giao thông vận tải - giá của nó ảnh hưởng đến hầu hết các chuỗi cung ứng và hàng hóa. Các chính phủ phải đối mặt với những quyết định khó khăn. Họ có thể hỗ trợ người tiêu dùng bằng cách giảm thuế đối với dầu diesel, nhưng điều này có thể sẽ chỉ làm tăng nhu cầu, vốn có thể hỗ trợ nền kinh tế nói chung nhưng sẽ làm trầm trọng thêm tình hình nguồn cung thắt chặt hiện có.
Chuyên gia Per Magnus Nysveen, Trưởng bộ phận Phân tích của Rystad Energy cho biết, nếu nguồn cung không được cải thiện, các chính phủ sẽ buộc phải ban hành các kế hoạch khẩn cấp để hạn chế bán hàng cho người tiêu dùng nhằm đảm bảo các ngành thiết yếu được duy trì hoạt động.
Về phía nhu cầu, sự phục hồi có thể trở lại vì các hạn chế liên quan đến Covid còn lại đang được gỡ bỏ. Các hướng dẫn mới nhất của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) để loại bỏ tất cả các yêu cầu xét nghiệm Covid đối với các chuyến bay đến là một trong những chỉ số rõ ràng như vậy.
Về phía nguồn cung, việc xảy ra cuộc chiến ở Ukraine đã làm gián đoạn dòng chảy sản phẩm và dòng chảy thô sang thị trường châu Âu vào thời điểm mà phần còn lại của thế giới có những cách đối phó hạn chế.
Các nhà máy lọc dầu theo khu vực
Việc mất nguồn cung cấp dầu thô đã cản trở khả năng vận hành ở công suất sử dụng cao của khu vực lọc dầu châu Âu bị thu hẹp và đã thúc đẩy xu hướng giảm ở châu Âu, nơi đã mất 2 triệu thùng/ngày dầu thô lọc kể từ công suất cao nhất là 17,5 triệu thùng/ngày vào năm 2005. Mỹ đã theo xu hướng tương tự, mất từ 1 triệu đến 1,5 triệu thùng/ngày công suất lọc dầu trong 3-4 năm qua. Động thái loại bỏ dần công nghệ Alkyl hóa Axit Flohydric (HF) và tính sẵn có thấp hơn của dầu khí chân không nhập khẩu (VGO)/cặn đã làm giảm khả năng tăng sản lượng xăng của ngành lọc dầu Mỹ.
Bên ngoài Liên minh châu Âu và Mỹ, công suất nhà máy lọc dầu đã tăng lên chủ yếu để đáp ứng nhu cầu trong nước đang gia tăng. Tuy nhiên, đại dịch đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tốc độ bổ sung với nhiều dự án lọc dầu ở Trung Đông, châu Phi và châu Á báo cáo sự chậm trễ do các vấn đề về chuỗi cung ứng và tài nguyên.
Thông tin gần đây cho biết, Nhà máy lọc dầu Dangote Nigeria không thể đảm bảo một đội vận hành là một trường hợp điển hình. Hoạt động lọc dầu của Mỹ Latinh đã suy giảm trước đại dịch và không có nhiều thứ để cung cấp, chưa nói đến việc đáp ứng nguồn cung sản phẩm trong nước.
Nhìn chung, chi phí lọc dầu đã tăng cùng với chi phí khí đốt, hydro và tiện ích tăng cao. Do đó, một hệ thống lọc dầu bị hạn chế khi nhu cầu phục hồi đã dẫn đến những ngày cung cấp thấp hơn một cách bấp bênh ở hầu hết các quốc gia. Nhiều người đã yêu cầu lượng hàng tồn kho ngày càng cao, khiến cho việc giải quyết tình trạng mất cân bằng sản phẩm trong khu vực với dòng chảy thương mại trở nên khó khăn hơn.
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng, hoạt động lọc dầu sẽ cần tăng thêm 4,6 triệu thùng/ngày từ tháng 6 - 8/2022, so với dự báo hiện tại là 3,3 triệu thùng/ngày. Với sự gia tăng hạn chế về số lần chạy tổng thể, đòn bẩy bậc hai của việc tối ưu hóa động cơ diesel so với xăng không có nhiều điều để cung cấp. Hệ thống hóa chất thơm của châu Á cũng không hoạt động ở mức cao nhất do nhu cầu liên quan đến đại dịch đã suy yếu. Do đó, xăng pha trộn thêm thành phần thơm khó có thể có để tăng nguồn cung xăng.
Với các chỉ số trên, Rystad Energy tin rằng sự giảm nhẹ của xăng trong tuần này chỉ là tạm thời và có thể dự kiến sẽ tiếp tục đi lên. Mức dự trữ xăng của Mỹ tiếp tục xu hướng giảm, từ 246 triệu thùng khi xung đột Ukraine xuống còn 217 triệu thùng hiện nay. Các vết nứt dầu diesel cũng không có khả năng giảm bớt với các kho dự trữ trên toàn cầu ở mức thấp hơn.
Các con đường tiềm năng để thoát khỏi khủng hoảng
Nguồn cung dầu thô cao hơn với chất lượng chua vừa phải để tối đa hóa việc nâng cấp đáy thùng sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kể. Việc Chính phủ Mỹ giải phóng thêm 45 triệu thùng dầu thô ngọt nhẹ chủ yếu là một tín hiệu tích cực. OPEC đang tụt hậu so với các mục tiêu nhưng chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Mỹ Biden tới Ả Rập Xê-út là một dấu hiệu quan trọng cần theo dõi. Hoạt động lọc dầu ở châu Á/Trung Quốc và Trung Đông vượt quá nhu cầu trong nước sẽ cung cấp một số thời gian chững lại để giải quyết tình trạng thiếu hụt ở Mỹ và EU.
Nhìn chung, triển vọng cơ sở hoạt động toàn cầu có thể tụt hậu so với hoạt động chạy theo nhu cầu. Phần còn lại của thế giới sẽ không dễ dàng bù đắp sự tổn thất trong lĩnh vực lọc dầu và xuất khẩu sản phẩm của Nga. Giá dầu diesel cao sẽ dẫn đến lạm phát phi mã trên toàn cầu và dẫn đến khả năng thu hẹp GDP. Sự phá hủy nhu cầu có thể dẫn đến suy thoái và khôi phục lại sự cân bằng, nhưng đây sẽ là một trải nghiệm cho người tiêu dùng.
Bất chấp điều đó, các vết nứt do xăng và dầu diesel dự kiến sẽ tiếp tục duy trì mạnh trong mùa hè ở Bắc bán cầu. Nhiều người sẽ hy vọng vào một sự điều chỉnh vừa phải từ tháng 8 và tháng 9 năm 2022 trở đi, nhưng phần lớn phụ thuộc vào cách các lệnh trừng phạt đối với Nga có hiệu lực vào cuối năm nay.
Việc lọc dầu hiện giống như một chiếc lốp xe đạp bị xì hơi mà không có bơm - việc ép một bên để tạo ra nhiều nhiên liệu diesel hoặc nhiên liệu máy bay hơn sẽ khiến lượng xăng cung cấp kém đi và ngược lại. Đối với việc vận hành các nhà máy lọc dầu sẽ tạo ra lợi nhuận cao. Không có gì ngạc nhiên khi Tổng thống Mỹ Biden đã đưa ra lời kêu gọi rằng lợi nhuận của nhà máy lọc dầu cao hơn mức bình thường là không thể chấp nhận được và các nhà máy lọc dầu cần phải làm nhiều hơn nữa để giảm bớt nguồn cung.
