Trong bối cảnh Bắc bán cầu chuẩn bị bước vào mùa đông đầu tiên kể từ khi chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra và làm chao đảo thị trường năng lượng toàn cầu, câu hỏi liệu thế giới có đủ khí đốt để sử dụng hay không đang được đặt ra.
Theo tờ báo Nikkei Asia, các quốc gia châu Á đang chịu ảnh hưởng bởi cuộc chiến khí đốt giữa Nga và châu Âu. Việc Moscow hạn chế cung cấp khí đốt cho Liên minh châu Âu (EU) qua đường ống và quyết tâm ngừng sử dụng nhiên liệu hóa thạch Nga của phương Tây đã làm tăng nhu cầu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) - loại nhiên liệu có thể được vận chuyển khắp toàn cầu.
Các nước châu Á, gồm những nước nhập khẩu lớn nhất thế giới, đang đẩy mạnh mua LNG cho mùa đông và cả thời gian sau đó giữa lúc cạnh tranh mạnh mẽ từ châu Âu đang làm thay đổi động lực của thị trường.
“Châu Á giờ đây phải giành giật LNG, cạnh tranh với châu Âu - nơi không còn coi LNG như một nguồn năng lượng bổ sung nữa”, nhà kinh tế trưởng Takayuki Nogami tại tập đoàn quốc doanh Japan Oil, Gas and Metals National Corp. (Jogmec) của Nhật, nhận xét.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhập khẩu LNG của châu Âu đã tăng 65% trong 8 tháng đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm ngoái. Châu lục này đang đẩy mạnh tích trữ để đảm bảo khí đốt cho mùa đông, Theo IEA, tính tới cuối tháng 9, mức tồn kho khí đốt của châu Âu ở mức 87% khả năng lưu trữ.
“Châu Âu vẫn đang hướng tới mục tiêu tự nguyện giảm 15% nhu cầu khí đốt trong giai đoạn từ tháng 8/2022 tới tháng 3/2023 so với mức bình quân 5 năm. Nhưng vấn đề là cắt giảm nhu cầu như thế nào và thời tiết sẽ ra sao”, ông Naohiro Niimura của công ty tư vấn hàng hóa Nhật Bản Market Risk Advisory cảnh báo về thị trường LNG.
Còn theo ông Hiroshi Hashimoto, giám đốc bộ phận khí đốt tại Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản (IEEJ), châu Âu đã được hưởng lợi nhờ nhu cầu khí đốt giảm ở những khu vực khác trên thế giới.
“Trong nửa đầu năm 2020, châu Á giảm nhập khẩu LNG để lại dư địa cho thị trường châu Âu”, ông Hashimoto cho biết.
Trong tháng 8, giá JKM (Japan Korea Marker) của S&P Global Platts - giá tiêu chuẩn của thị trường LNG giao ngay tại khu vực Bắc Á - đã tăng vọt lên mức 69 USD/1 triệu BTU (đơn vị nhiệt Anh). Từ đó đến nay, giá đã giảm hơn 50%.
Khi giá LNG tăng, Trung Quốc - nước nhập khẩu LNG lớn nhất thế giới - đã giảm mua và tăng sử dụng khí đốt, than đá nội địa cũng như nhập khẩu khí đốt qua đường ống. Suy giảm kinh tế và chính sách Zero Covid cũng làm giảm nhu cầu sử dụng khí đốt tại nước này.
"Nhu cầu LNG sẽ tăng lên trong mùa đông, nhưng Trung Quốc vẫn có đủ nguồn cung với các hợp đồng LNG đã ký và có thể sẽ không phải mua LNG giao ngay, trừ khi mùa đông năm nay rét đột biến”, ông Massimo Di Odoardo, phó chủ tịch phụ trách nghiên cứu khí đốt và LNG tại Wood Mackenzie, nhận định.
Dự trữ LNG ở các nước châu Á khác cũng tương đối lớn. Tính tới tháng 6, dự trữ ở Nhật Bản và Hàn Quốc đang ở mức cao hơn 8% so với bình quân 5 năm. Viện Kinh tế Năng lượng Hàn Quốc đầu tháng này cho biết công ty khí đốt tự nhiên quốc doanh Korea Gas Corp. sẽ đảm bảo 90% công suất dự trữ LNG vào tháng tới. Còn ở Nhật, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp cho biết dự trữ LNG của các công ty sản xuất điện lớn nhất nước này đang ở mức 2,5 triệu tấn tính đến ngày 16/10, cao hơn mức 1,8 triệu tấn so với mức bình quân 5 năm.
Theo giới phân tích, trong ngắn hạn, các quốc gia này ít có khả năng rơi vào tình trạng thiếu nguồn cung khí đốt, nhưng tình hình có thể thay đổi nếu mùa đông lạnh khắc nghiệt và cạnh tranh với châu Âu trở nên gay gắt hơn.
Qatar, nước xuất khẩu LNG lớn thứ hai thế giới năm 2021, đã đảm bảo với châu Á rằng họ sẽ đáp ứng tất cả các hợp đồng đã ký với khách hàng châu Á, bất chấp nhu cầu tăng lên ở châu Âu.
Tuy vậy, theo các nhà phân tích, bất chấp nỗ lực giảm nhu cầu của các nước và sự xuất hiện của nguồn cung mới, an ninh năng lượng đối với nhiều quốc gia vẫn rất mong manh.
“Châu Âu nhiều khả năng chỉ có thể lấp đầy 80% đến 85% kho dự trữ khí đốt vào cuối tháng 10/2023. Dù đang đẩy mạnh nhập khẩu LNG, nếu mùa đông này lạnh hơn mọi năm và xuất khẩu khí đốt Nga sang EU bị cắt giảm thêm nữa, châu Âu có thể chỉ lấp đầy được 60-70% kho dự trữ. Trong trường hợp này, không thể tránh khỏi các biện pháp để cắt giảm nhu cầu thêm nữa", ông Odoardo của Wood Mackenzie nhận định.
Bên cạnh những rủi ro liên quan đến Nga, năm nay cũng chứng kiến nhiều sự kiện làm gián đoạn nguồn cung, bao gồm hỏa hoạn tại nhà máy hóa lỏng Freeport LNG ở bang Texas (Mỹ), đình công tại nhà máy Shell LNG ở Australia và tuyên bố bất khả kháng từ nhà sản xuất khí đốt Petronas của Malaysia sau khi đường ống bị rò rỉ.
