Hai năm sau khi ngành công nghiệp ô tô sống sót sau biến động chuỗi cung ứng của đại dịch Covid-19, một sự gián đoạn khác tại Mỹ đó là cuộc đình công của Nghiệp đoàn công nhân ngành ô tô Mỹ (United Auto Workers) có nguy cơ làm gián đoạn quá trình sản xuất và phân phối ô tô mới, tác động có thể rất sâu rộng.
Tác động của các cuộc đình công
Khi cuộc đình công lịch sử của United Auto Workers chính thức diễn ra, các chuyên gia cho rằng nền kinh tế Mỹ đã bị tổn hại nặng nề, nhưng tác động của cuộc đình công không có khả năng đẩy đất nước vào suy thoái.
Chủ tịch UAW Shawn Fain cho biết: “chúng tôi sẽ không phá hủy nền kinh tế. Sự thật là chúng ta sắp phá hủy nền kinh tế tỷ phú thì đúng hơn”.
Và mặc dù các ước tính về tác động kinh tế của cuộc đình công không chỉ ra rằng “làm suy yếu nền kinh tế” của Mỹ, nhưng thiệt hại có thể rất đáng kể.
Chẳng hạn, nếu tất cả công nhân UAW tại Ford, General Motors và Stellantis đình công trong 10 ngày, nền kinh tế Mỹ sẽ thiệt hại 5 tỷ USD, theo ước tính của Anderson Economic Group.
Một ước tính khác cho rằng sẽ có tác động lan tỏa ngay lập tức nhỏ hơn nhiều. Ước tính thu nhập trị giá 440 triệu USD sẽ bị mất trên toàn quốc nếu tất cả các thành viên UAW đình công trong hai tuần. Nếu cuộc đình công kéo dài 8 tuần, thiệt hại sẽ vào khoảng 9,1 tỷ USD đối với thu nhập trên toàn quốc.
Mặc dù các thành viên UAW đình công sẽ nhận được 500 USD tiền đình công mỗi tuần, nhưng số tiền đó có thể sẽ không đủ để họ duy trì chi tiêu bình thường. Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp địa phương gần các địa điểm đình công sẽ bị mất doanh thu.
Tyler Theile, phó chủ tịch kiêm giám đốc chính sách công tại Anderson Economic Group, cho biết nếu cuộc đình công kéo dài đủ lâu, nó có thể khiến các chủ lao động gần các nhà máy ô tô bị ảnh hưởng phải sa thải công nhân.
Do tồn kho ô tô trên toàn quốc vẫn ở dưới mức trước đại dịch, nên ba nhà sản xuất ô tô lớn sẽ nóng lòng khởi động lại sản xuất ngay khi cuộc đình công kết thúc.
Nhưng cuối cùng khi các nhà sản xuất ô tô bắt đầu hủy đơn đặt hàng, nó sẽ có tác động lan tỏa khắp mạng lưới nhà cung cấp phụ tùng. Lúc đầu, các nhà cung cấp làm việc trực tiếp với các nhà sản xuất ô tô, được gọi là nhà cung cấp cấp một, sẽ cố gắng giữ công nhân trong biên chế vì họ lo lắng về việc có thể tuyển dụng lại nếu họ để nhân viên ra đi, hiện tượng này được gọi là “hành vi tích trữ miễn trừ”. Nhưng nếu cuộc đình công kéo dài đủ lâu, họ sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc sa thải công nhân.
Sau đó vấn đề phức tạp hơn có thể lan rộng. Do đó, các nhà cung cấp cấp hai - những nhà cung cấp cho doanh nghiệp cấp một - cũng có thể phải sa thải công nhân.
Ít người làm việc hơn vì các cuộc đình công sẽ có nghĩa là chính phủ không thể thu được nhiều tiền thuế. Điều đó quan trọng vì nó có nghĩa là sẽ có ít chương trình nhận được số tiền họ cần hơn.
Ở cấp tiểu bang, Michigan, tâm chấn của nhiều cuộc đình công, sẽ chứng kiến doanh thu thuế giảm 10,6 triệu USD nếu cuộc đình công kéo dài hai tuần.
Không chỉ thế, cuộc đình công chống lại một hoặc nhiều Big Three ngành ô tô của Detroit - Ford Motor, General Motors và Stellantis, công ty sở hữu Chrysler, Jeep và Ram - có thể sẽ nhanh chóng ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ, đặc biệt là ở Trung Tây. Một cuộc đình công kéo dài, bằng cách hạn chế nguồn cung xe mới, có thể khiến giá ô tô tăng vọt. Sự kết hợp giữa tăng trưởng chậm hơn và giá cả cao hơn có thể làm phức tạp thêm vấn đề đối với Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, cơ quan đang tìm cách giảm lạm phát trong khi vẫn duy trì tăng trưởng việc làm.
Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody's Analytics, cho biết: “Chúng tôi đang kỳ vọng giá ô tô sẽ giảm, làm giảm lạm phát và gây áp lực lên FED để FED không phải tiếp tục tăng lãi suất. Điều này khiến việc đó trở nên khó khăn hơn nhiều”.
Điều gì sẽ xảy ra nếu đình công kéo dài?
Theo một báo cáo tháng 8 của Anderson Group, một cuộc đình công kéo dài 10 ngày đối với cả ba nhà sản xuất ô tô lớn của Mỹ sẽ gây ra tổng thiệt hại kinh tế là 5,6 tỷ USD. Khoảng 3,5 tỷ USD trong số đó sẽ do mất tiền lương và sản xuất, 2,1 tỷ USD còn lại sẽ do người tiêu dùng gánh chịu, những người không thể nhận được các sửa chữa và phụ tùng thay thế cần thiết cũng như các đại lý và nhân viên của họ.
Ông Zandi cho biết một cuộc đình công kéo dài sáu tuần sẽ có tác động “có thể đo lường được nhưng cuối cùng ở mức độ khiêm tốn” đối với tổng sản phẩm quốc nội, có thể là giảm hai hoặc ba phần mười điểm phần trăm. Tuy nhiên, thiệt hại sẽ bắt đầu gia tăng do những trở ngại kinh tế như lãi suất tăng, việc trả lại các khoản vay dành cho sinh viên và khả năng chính phủ đóng cửa vào tháng 10.
Ông Zandi nhận định, nếu cuộc đình công kéo dài đến cuối năm, “điều đó sẽ đủ để đẩy nền kinh tế này đến gần bờ vực suy thoái, trong khi mọi thứ khác đang diễn ra”.
Trước đó, cuộc đình công kéo dài 40 ngày chống lại General Motors vào năm 2019 đã hạn chế hiệu quả kinh tế. Một điểm khác biệt chính lần này là hàng tồn kho. Tổng lượng ô tô tồn kho trong nước, bao gồm ô tô mới và đã qua sử dụng, đã tăng từ mức thấp kỷ lục vào tháng 2 năm 2022 nhưng chưa bằng 1/4 so với tháng 9 năm 2019.
Một cuộc đình công cũng có thể có tác động lan tỏa đến chuỗi cung ứng ô tô. Gabriel Ehrlich, nhà dự báo kinh tế tại Đại học Michigan, cho biết các nhà cung cấp của các nhà sản xuất ô tô - các doanh nghiệp sản xuất phanh, đèn pha và bộ chuyển đổi xúc tác - sẽ bắt đầu cảm thấy khó chịu sau khoảng hai tuần, với việc các nhà tuyển dụng cắt giảm việc làm và kết quả là những người lao động bị sa thải sẽ giảm chi tiêu của chính họ.
Ở Michigan, ngành công nghiệp ô tô tuy tụt dốc trầm trọng nhưng vẫn đóng góp đáng kể cho nền kinh tế. Phân tích của ông Ehrlich, giả định một cuộc đình công kéo dài sáu tuần nhằm vào chỉ một nhà sản xuất ô tô, dự báo tốc độ tăng trưởng tiền lương sẽ chậm lại trong quý IV.
Cuối cùng, các nhà sản xuất ô tô sẽ có thể bù đắp cho sản lượng bị mất và bán xe của họ với giá cao hơn - ngoài việc không trả lương trong thời gian đình công - sẽ giúp ích trong một thời gian. Nhưng mọi thứ sẽ trở nên khó khăn hơn nếu các nhà sản xuất ô tô buộc phải ngừng sản xuất những chiếc xe phổ biến và có lợi nhuận cao nhất vốn đang trong tình trạng thiếu hụt nguồn cung.
Bên cạnh đó, với giá dầu lên cao nhất trong năm nay và hướng tới mức 100 USD/thùng một lần nữa, điều cuối cùng mà người tiêu dùng, doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách Mỹ cần là một cơn đau đầu khác về lạm phát.
Hầu hết các nhà kinh tế đều tập trung một cách hợp lý vào cú đánh tạm thời đối với sản lượng kinh tế hoặc bảng lương của Mỹ sau một cuộc đình công kéo dài trên toàn ngành. Và nền kinh tế có thể thu hẹp gần một điểm phần trăm trong quý 4, theo các nhà kinh tế của Morgan Stanley, điều này sẽ cắt giảm mức dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2023 của họ xuống 1,4% từ 1,7%.
Tuy nhiên, tác động tiềm ẩn đối với giá ô tô mới và đã qua sử dụng, tại thời điểm hàng tồn kho vẫn ở mức thấp lịch sử, kết hợp với việc giải quyết tiền lương đáng kể, cũng có thể khiến lạm phát quay trở lại.
Đây là trường hợp xấu nhất đối với FED. Các nhà hoạch định chính sách và những người tham gia thị trường sẽ không cần phải nhắc nhở về vai trò của các cú sốc nguồn cung và tình trạng thiếu chip, linh kiện và đầu vào khác trong việc đẩy lạm phát lên mức cao nhất trong hơn 40 năm sau đại dịch.
Đặc biệt, giá ô tô đã qua sử dụng tăng vọt đã có tác động lớn đến lạm phát ở Mỹ. Động lực đó đã đảo ngược trong năm qua, nhưng các hiệu ứng cơ bản về giảm phát đang mờ dần và có thể nhanh chóng chuyển sang lạm phát trong trường hợp xảy ra một cuộc đình công gây thiệt hại.
Michael Feroli, nhà kinh tế trưởng người Mỹ tại JP Morgan, tỏ ra cảnh giác. Một cuộc đình công kéo dài trên toàn quốc có thể khiến lượng hàng tồn kho vốn đã thấp rơi vào tình trạng căng thẳng nặng nề, gây ra rủi ro tăng giá ô tô “đáng kể”.
Ông và nhóm nghiên cứu chỉ ra: “Kết quả như vậy sẽ gây ra một vấn đề khác cho tình trạng giảm phát đang diễn ra vì nó sẽ ngăn chặn chuỗi chỉ số CPI yếu gần đây đối với xe cơ giới”.
Nhóm vận tải chiếm khoảng 16% Chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ và khoảng một nửa trong số đó là chỉ số xe cơ giới mới và đã qua sử dụng.
Theo một thước đo từ Cục Thống kê Lao động Mỹ, tỷ lệ lạm phát giá ô tô và xe tải đã qua sử dụng hàng năm đạt mức cao kỷ lục 45% vào tháng 6 năm 2021, trong khi chỉ số giá xe đã qua sử dụng Manheim của Cox Automotive tăng ở mức cao nhất hàng năm là 54% vào năm 2021.
Cả hai đều cho thấy tình trạng giảm phát hàng năm kể từ cuối năm ngoái, góp phần làm giảm tốc độ lạm phát giá tiêu dùng trên toàn quốc, nhưng tốc độ giảm giá đang chậm lại.
Cuộc đình công của UAW chống lại các nhà sản xuất ô tô Detroit Three General Motors, Ford và Stellantis đã bước sang ngày thứ năm vào thứ Ba. Đây là lần đầu tiên cuộc đình công của công đoàn xảy ra đồng thời ở cả ba nhà sản xuất ô tô.
Ít hơn 13.000 trong số 150.000 lực lượng lao động mạnh mẽ của UAW tham gia vào cuộc đình công về lương và phúc lợi, hiện tập trung tại một nhà máy lắp ráp của Mỹ tại mỗi công ty.
Nếu không đạt được thỏa thuận, điều đó có thể nhanh chóng lan rộng về số lượng và địa điểm. Theo Cox Automotive, Detroit Big Three chiếm 43% số ô tô mới được bán ở Mỹ vào năm ngoái, vì vậy sự gián đoạn có thể rất lớn.
Các nhà phân tích của JP Morgan cũng cảnh báo rằng việc giải quyết tiền lương đáng kể - UAW đang tìm kiếm mức tăng 40% trong 4 năm - sẽ gây ra rủi ro lạm phát tăng cao trong toàn ngành vì một phần trong số đó sẽ được chuyển sang người tiêu dùng.
Sử dụng cuộc đình công của công nhân ô tô năm 2019 làm đại diện, Ellen Zentner và nhóm của Morgan Stanley ước tính rằng giá xe mới cao hơn có thể tăng thêm 0,02 điểm phần trăm vào CPI hàng tháng. Các nhà kinh tế của UBS cho rằng giá ô tô mới và đã qua sử dụng sẽ tăng "nhẹ" và tác động chung đến lạm phát sẽ "hạn chế".
Các quan chức FED sẽ hy vọng như vậy. Điều này xảy ra ngay khi giá dầu tăng cao bắt đầu có tác dụng - giá dầu thô kỳ hạn tăng 30% trong ba tháng qua và lần đầu tiên kể từ tháng 12, mức thay đổi giá so với cùng kỳ năm trước là tích cực. Điều đó có nghĩa là, dầu lại một lần nữa gây lạm phát chứ không phải giảm phát.
Thời điểm không thể tệ hơn. Lạm phát hàng năm đã giảm mạnh trong năm nay và theo một số biện pháp, hiện đã có hoặc sắp đạt được mức "2" - mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương Mỹ là trong tầm tay.
Công chúng Mỹ ngày càng tin tưởng hơn rằng nỗi lo lạm phát cũng đã qua. Chỉ số kỳ vọng lạm phát tiêu dùng sơ bộ trong 5 năm của Đại học Michigan trong tháng 9 đã giảm xuống 2,7%, mức thấp nhất kể từ tháng 4 năm 2021 và triển vọng một năm giảm xuống 3,1%, thấp nhất kể từ tháng 3 năm 2021.
