Nội dung trên có trong tờ trình Chính phủ về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội ban hành.
Dự thảo đang được lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức và người dân, với nhiều nội dung sửa đổi liên quan chế độ hưởng trợ cấp hưu trí, rút BHXH một lần.
Thêm chính sách để hạn chế rút BHXH một lần
Cụ thể, ban soạn thảo xin ý kiến về hai phương án quy định việc hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần.
Phương án 1 là giữ nguyên quy định hiện hành của Luật. Theo đó, người lao động hưởng BHXH một lần nếu sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.
Phương án 2, nếu đủ các điều kiện trên và người lao động có yêu cầu hưởng BHXH một lần thì được giải quyết một phần tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Tình trạng người lao động xếp hàng chờ rút bảo hiểm xã hội một lần tái diễn liên tục trong hai năm 2021-2022. Ảnh: Duy Hiệu.
Cùng với đó, ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định theo hướng khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.
Trong đó, dự thảo đề xuất giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Việc này cũng nhằm tạo cơ hội được hưởng lương hưu cho những người tham gia muộn hoặc quá trình tham gia không liên tục nên có thời gian đóng BHXH ngắn.
Đồng thời, người lao động khi hết tuổi mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu sẽ có hai lựa chọn là nhận BHXH một lần hoặc hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng.
Nếu bảo lưu thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu, người lao động sẽ được ngân sách Nhà nước mua bảo hiểm y tế; hưởng các quyền lợi về ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp.
Dự thảo cũng quy định người lao động tham gia BHXH tự nguyện khi sinh con sẽ hưởng trợ cấp 2 triệu đồng/trẻ, do ngân sách Nhà nước đảm bảo.
Riêng quy định về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc với người lao động, ban soạn thảo cũng đề xuất hai phương án.
Phương án 1, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng bao gồm mức lương và phụ cấp lương. Các khoản bổ sung khác được xác định bằng mức tiền cụ thể ghi trong hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động.
Phương án 2, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng bao gồm mức lương và phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật lao động.
Bổ sung quy định về trợ cấp hưu trí
Theo cơ quan soạn thảo, so với Luật BHXH 2014, dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một chương về trợ cấp hưu trí xã hội. Cụ thể, quy định công dân Việt Nam từ đủ 80 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng khác thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách Nhà nước đảm bảo.
Ngoài ra, người lao động sẽ được lựa chọn hưởng trợ cấp hàng tháng nếu đến tuổi nghỉ hưu mà thời gian đóng BHXH chưa đủ điều kiện để hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Mức hưởng của nhóm trên tùy thuộc vào thời gian đóng, tiền lương, thu nhập tháng đóng BHXH; mức thấp nhất bằng với mức trợ cấp hưu trí xã hội. Đồng thời, trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng, người dân được hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách Nhà nước đảm bảo.
Cùng với đó, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) bổ sung quy định giao Chính phủ quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.
Mục tiêu là đến năm 2030, khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, bảo hiểm xã hội hàng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội.
