Báo cáo Đánh giá Điện năng Toàn cầu hàng năm lần thứ tư từ tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember trình bày dữ liệu điện năng năm 2022 ở 78 quốc gia, chiếm 93% nhu cầu điện toàn cầu. Nguồn dữ liệu mở và phân tích chuyên sâu của báo cáo cung cấp bức tranh chính xác đầu tiên về quá trình chuyển đổi điện toàn cầu năm 2022. Tăng từ mức 10% vào năm 2021 lên 12% tổng điện năng toàn cầu, đạt mức kỷ lục trong năm 2022, đồng nghĩa với việc lượng khí thải của ngành điện năm vừa qua đã được giảm xuống.
(Bảng dữ liệu chính về sản lượng điện toàn cầu năm 2022 so với 2021)
Năng lượng mặt trời là nguồn điện phát triển nhanh nhất trong năm thứ 18 liên tiếp, tăng 24% so với cùng kỳ năm ngoái và bổ sung lượng điện đủ để cung cấp cho toàn bộ Nam Phi. Sản lượng điện gió tăng 17% vào năm 2022, đủ để cung cấp điện cho hầu hết Vương quốc Anh.
Dữ liệu cho thấy hơn 60 quốc gia hiện có sản lượng điện gió và điện mặt trời chiếm trên 10% tổng sản lượng điện của họ. Tổng cộng tất cả các nguồn điện sạch (năng lượng tái tạo và điện hạt nhân) chiếm 39% tổng điện năng toàn cầu, một mức cao kỷ lục mới. Tuy nhiên, điện than vẫn là nguồn điện lớn nhất trên toàn thế giới, chiếm 36% sản lượng điện toàn cầu năm 2022.
Sự tăng trưởng trong sản xuất điện gió và điện mặt trời năm 2022 đã đáp ứng 80% mức tăng nhu cầu điện năng toàn cầu. Bất chấp cuộc khủng hoảng khí đốt toàn cầu và sự lo lắng về việc tăng cường sử dụng trở lại than đá, chính sự gia tăng của điện gió và điện mặt trời đã hạn chế mức tăng sản lượng điện than (chỉ tăng 1,1%). Sản lượng điện khí giảm rất nhẹ (giảm 0,2%) vào năm 2022. Nhìn chung, điều đó vẫn khiến cho lượng phát thải của ngành điện tăng 1,3% vào năm 2022, đạt mức cao nhất mọi thời đại.
Phát biểu về vấn đề này, Giám đốc điều hành và Đại biểu đặc biệt của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc về Năng lượng bền vững cho tất cả mọi người, đồng thời là Đồng chủ tịch của tổ chức UN-Energy, cho biết: Việc điện than vẫn là nguồn điện lớn nhất trên toàn thế giới “có nghĩa là ngành điện vẫn chưa đi đúng hướng trong thực hiện các mục tiêu về phát thải ròng trên toàn cầu vào giữa thế kỷ, do đó cần triển khai các nhu cầu về năng lượng gió và năng lượng mặt trời một cách mạnh mẽ và nhanh chóng hơn nữa”.
Tuy nhiên, báo cáo dự báo rằng có thể phát thải của ngành điện đã “đạt đỉnh” vào năm 2022 và đó cũng là năm cuối cùng chứng kiến sự phát triển của điện năng sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Năng lượng sạch dự kiến sẽ đáp ứng mọi sự tăng trường về nhu cầu điện trong năm nay. Do đó, sẽ có một sự sụt giảm nhỏ trong sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch (-0,3%) vào năm 2023, và mức giảm sẽ lớn hơn trong những năm tiếp theo khi việc triển khai năng lượng gió và năng lượng mặt trời tăng tốc.
Theo mô hình của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), ngành điện cần chuyển từ ngành phát thải cao nhất thành ngành đầu tiên đạt mức phát thảo ròng bằng không vào năm 2040 để giúp toàn bộ nền kinh tế đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Điều này có nghĩa là sản lượng điện gió và điện mặt trời cần chiếm 41% sản lượng điện toàn cầu vào năm 2030, so với 12% vào năm 2022.
Về vấn đề này, nhà phân tích điện cao cấp của Ember, Malgorzata Wiatros-Motyka phát biểu: “Điện gió và điện mặt trời được hoạch định để nhanh chóng phát triển lên mức cao nhất. Điện sạch sẽ định hình lại nền kinh tế toàn cầu, từ vận tải đến công nghiệp và các ngành khác. Một kỷ nguyên mới của việc giảm phát thải từ nhiên liệu hóa thạch đồng nghĩa với việc cắt giảm dần điện than và sự kết thúc tăng trưởng điện khí đang hiện ra rõ nét. Thay đổi đang diễn ra nhanh chóng. Tuy nhiên, tất cả phụ thuộc vào các hành động hiện tại của chính phủ, doanh nghiệp và người dân để đưa thế giới vào lộ trình sử dụng năng lượng sạch vào năm 2040”.
