Việc khuyến khích người nước ngoài mua nhà tại Việt Nam không chỉ tạo điều kiện cho họ yên tâm sinh sống, làm việc, mà qua đó còn góp phần thu hút đầu tư nước ngoài, giải quyết lượng lớn tồn kho bất động sản cao cấp khó thanh khoản. Mặc dầu vậy trên thực tế, số người nước ngoài mua nhà vẫn ít so nhu cầu.
Chiếm 0,53% tổng lượng nhà ở cả nước
Thống kê của Bộ Xây dựng cho biết, kể từ khi Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực đến nay, ước khoảng 3.035 người nước ngoài mua nhà ở Việt Nam, chủ yếu là các căn hộ chung cư tại dự án nhà thương mại. Các tổ chức, cá nhân nước ngoài mua và sở hữu nhà Việt Nam, tập trung chủ yếu ở những tỉnh/thành phố lớn như: Hà Nội (1.765 căn nhà), TP.HCM (850 căn nhà), Bắc Ninh (110), Bình Dương (210), Bà Rịa - Vũng Tàu (50)... Phần lớn họ đến từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Mỹ, Australia, Nhật Bản.
Tuy nhiên VARS đánh giá, số người nước ngoài đã mua nhà Việt Nam vẫn ít. Qua tính toán, lượng nhà ở mà người nước ngoài mua kể từ khi Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực mới chỉ chiếm 0,53% tổng lượng nhà ở cả nước giai đoạn 2018-2022. Trong khi nhu cầu sở hữu nhà để ở và nhu cầu kinh doanh thực tế của họ rất lớn, sẽ vào khoảng 4 triệu người, bao gồm cả người nước ngoài lẫn Việt kiều.
Lý giải về xu hướng tăng mua nhà của người nước ngoài, Vars cho rằng với việc ngày càng nhiều người xác định làm ăn lâu dài ở Việt Nam, cũng như nhu cầu đầu tư trước sức hút từ tiềm năng của bất động sản Việt Nam, thì tất yếu nảy sinh mong muốn sở hữu nhà ở, căn hộ.
Đưa ra dẫn chứng, đơn vị cho biết, những năm gần đây, hàng loạt nhà đầu tư “đại bàng” với dòng vốn quy mô lớn liên tục đổ bộ, tìm kiếm cơ hội phát triển tại Việt Nam. Cùng với dòng vốn FDI đang “chảy” mạnh, lượng người nước ngoài đến sinh sống và làm việc ở Việt Nam ngày càng tăng lên.
Theo dữ liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2005, số lượng lao động nước ngoài ở Việt Nam là 12.000 người; năm 2010 là 55.000; năm 2015 là 83.600; và năm 2019 là 117.800 người. Ngoài ra, số lao động nước ngoài được cấp phép làm việc tại Việt Nam tính đến tháng 3/2022 là 100.000 người, tăng gấp gần 10 lần so năm 2005. Mặt khác khi mà giá nhà ở nhiều quốc gia đã quá cao, hay việc siết chặt quy định nhập cư ở một số nước… cũng khiến nhu cầu sở hữu nhà Việt Nam tăng lên. Báo cáo từ hãng địa ốc Juwai IQI nửa đầu năm 2023 cho thấy, tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến ưa thích của người giàu Trung Quốc.
Song “vấn đề pháp lý và thủ tục hành chính vẫn là rào cản gây khó khăn trong tiếp cận nhà ở của người nước ngoài tại Việt Nam”, Vars nhận xét.
Đồng quan điểm, ông Huỳnh Tuấn Kiệt, Giám đốc kinh doanh CBRE Việt Nam chia sẻ, phía công ty CBRE Việt Nam đã thực hiện nhiều giao dịch với người nước ngoài, về nhu cầu đang rất cao nhưng lại khó trong vấn đề giao dịch và pháp lý.
Cần sửa đổi luật phù hợp thực tiễn
Trước thực tế này, Vars cho rằng để tạo điều kiện thuận lợi nhằm thu hút và thúc đẩy phát triển đầu tư, Luật Nhà ở cần sửa đổi theo hướng minh bạch, chặt chẽ, phù hợp quy định, thực tiễn. Trong đó, các quy định cần mở hơn, cụ thể hơn thay vì gia tăng rào cản. Đặc biệt việc sửa đổi phải đồng bộ với quy định của Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản.
Cụ thể phải tiếp tục tăng nguồn cung nhà ở, xây dựng các loại sản phẩm phù hợp nhu cầu nhà ở và đầu tư của người nước ngoài tại Việt Nam ở những khu vực được phép. Đồng thời cho phép cá nhân nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam được mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam (bao gồm cả nhà ở riêng lẻ lẫn căn hộ chung cư) khi làm việc tại đây. Quy định rõ yêu cầu về khoảng thời gian lao động tối thiểu còn lại tại thời điểm mua nhà.
Mặt khác để tránh tình trạng đầu cơ, cần bổ sung điều kiện gắn liền với nền kinh tế quốc gia khi người nước ngoài mua nhà, thông qua một số lượng nhà ở nhất định. Áp dụng thuế bất động sản, lũy tiến tăng theo số lượng bất động sản đã mua, mức thuế có thể nâng cao dần nếu chủ sở hữu bất động sản không đưa bất động sản tham gia hoạt động kinh doanh.
Bên cạnh đó cho phép người nước ngoài có thể mua nhà ở từ công dân Việt Nam, cho phép cá nhân nước ngoài được mua các bất động sản du lịch. Bởi đây là những sản phẩm cao cấp, khó thanh khoản, phù hợp khả năng chi trả của người nước ngoài. Và việc bán nhà cho người nước ngoài sẽ có thể giải quyết lượng lớn tồn kho, giúp thị trường trở nên sôi động hơn. Đáp ứng mong muốn mua bất động sản làm ngôi nhà thứ hai, đặc biệt là sản phẩm bất động sản du lịch, nghỉ dưỡng với nhiều tiện ích.
Tương tự, GS. Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường khi chia sẻ tại một sự kiện cũng cho biết, rất ủng hộ chế độ tiếp cận nhà ở đối với người nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Vì ngoài việc thị trường bất động sản được mở rộng hơn và có thể xuất khẩu tại chỗ như nhiều ý kiến, thì Việt Nam đang cần một lực lượng nhân sự trình độ cao, mà một phần nguồn nhân lực chất lượng cao chính là người nước ngoài đến Việt Nam làm việc. Để đạt được điều đó, họ phải có một cuộc sống ở đẹp ở đây, nghĩa là họ phải được mua nhà.
