Một trong những FRB kỳ lạ nhất do kính viễn vọng FAST tại Trung Quốc tìm thấy. Ảnh: Getty Images.
Trong nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature, một nhóm nhà khoa học tại Đại học Nam Kinh (Trung Quốc) đã tìm thấy nguồn gốc của FRB 20201124A, một trong những vụ nổ sóng vô tuyến nhanh (Fast Radio Burst - FRB) bí ẩn nhất từng được phát hiện.
FRB xảy ra khi sóng vô tuyến chớp rất nhanh trong không gian với cường độ cực cao. Giới khoa học đã theo dõi một số FRB nhưng vẫn chưa có lời giải chi tiết về nguyên nhân tạo ra năng lượng của chúng.
Sau khi được phát hiện lần đầu vào tháng 11/2020, FRB 20201124A lặp lại liên tục. Kể từ đó, các nhà khoa học đã phân tích từ trường và năng lượng của vụ nổ, kết luận nguồn gốc đến từ một thiên hà cách Trái Đất khoảng 2,09 tỷ km.
Sử dụng hình ảnh FRB chụp bởi Kính viễn vọng Hình cầu Khẩu độ 500 m (FAST) đặt tại Trung Quốc, nhóm nhà khoa học do Fayin Wang dẫn đầu cho rằng FRB 20201124A đến từ hệ thống gồm một sao từ (magnetar) và một sao loại Be, cực nóng và xoay nhanh.
"Chúng tôi nhận định FRB 20201124A bắt nguồn bởi một sao từ, nằm trong hệ gồm sao Be và đĩa của nó. Sự tương tác của vụ nổ với đĩa sao Be có thể giải thích đặc điểm bất thường của FRB 20201124A một cách tự nhiên", Wang cho biết.
Kính viễn vọng CHIME đặt tại Canada cũng thường bắt được các tín hiệu FRB lạ. Ảnh: CHIME.
Theo Vice, ánh sáng của FRB 20201124A có đặc điểm không giống những vụ nổ khác, bao gồm hiệu ứng Faraday biến thiên theo thời gian. Đây là hiệu ứng mô tả sự quay của ánh sáng phân cực dưới tác dụng của từ trường, và không thay đổi trong những FRB khác
"Đây là FRB đầu tiên cho thấy sự biến thiên của hiệu ứng Faraday, xảy ra ngắn hơn trong 36 ngày quan sát đầu tiên bởi kính FAST, và diễn ra liên tục trong 18 ngày tiếp theo" Wang chia sẻ.
Nghiên cứu cho thấy từ trường phát ra tín hiệu có hình dạng đặc biệt. Các nhà khoa học cho rằng chúng được tạo nên bởi tương tác năng lượng giữa sao từ và đĩa của sao Be, khi 2 vật thể nằm gần nhau nhất trong quỹ đạo của chúng. Khi tiếp cận vị trí này, sóng vô tuyến của sao từ xuyên qua đĩa sao Be, tạo ra những chi tiết kỳ lạ của FRB.
Trong một nghiên cứu khác, kính viễn vọng FAST đã phát hiện 1.863 vụ nổ FRB 20201124A từ ngày 1/4 đến 11/6/2021. Nhóm nghiên cứu của Wang kỳ vọng những quan sát tiếp theo có thể tiết lộ nhiều chi tiết mới về nguồn gốc của FRB đặc biệt này, bao gồm chu kỳ quay của 2 vật thể, hỗ trợ nghiên cứu một số FRB khác.
Dù đưa ra bằng chứng thuyết phục về nguồn gốc của FRB 20201124A, không phải vụ nổ nào cũng xảy ra theo cách tương tự. Các nhà khoa học nhận định FRB do nhiều vật thể vật lý thiên văn tạo ra, chúng phải cực mạnh để tạo nên năng lượng có thể nhìn thấy từ khoảng cách hàng triệu, thậm chí hàng tỷ năm ánh sáng.
