Những người thất nghiệp được khuyến khích mở cửa hàng rong. Ảnh: IC.
Theo CNN, khi nền kinh tế Trung Quốc bị sa sút trong thời kỳ đại dịch vào năm 2020, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã đưa ra một ý tưởng táo bạo nhằm vực dậy cuộc sống của người dân. Đó là khuyến khích những người thất nghiệp trên khắp đất nước chuyển sang bán hàng rong.
Lời kêu gọi của ông Cường đã nhanh chóng bị các cộng sự thân cận của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bác bỏ. Họ cho rằng cách buôn bán truyền thống này "không vệ sinh và thiếu văn minh".
Tuy nhiên, chỉ sau 3 năm, cục diện đã thay đổi. "Nền kinh tế hàng rong" đã quay lại khi nhiều thành phố gỡ bỏ hạn chế với người bán hàng vỉa hè. Giới chức cũng khuyến khích người trẻ thất nghiệp mở quầy hàng rong để hồi sinh nền kinh tế và tăng số việc làm.
"Nền kinh tế hàng rong" nở rộ
Thâm Quyến, trung tâm công nghệ cao và cũng là thành phố giàu thứ 3 tại Trung Quốc, tuần trước thông báo sẽ bỏ lệnh cấm bán hàng rong. Những người làm nghề này sẽ được phép hoạt động trở lại từ đầu tháng 9 tại một số địa điểm quy định.
Hàng loạt thành phố lớn của Trung Quốc cũng đã nới lỏng lệnh cấm, bao gồm Thượng Hải, Hàng Châu và Bắc Kinh. Giới chức khuyến khích người dân mở quầy hàng tại một số khu vực nhất định để bán đồ ăn, quần áo hoặc đồ chơi.
Các quầy hàng rong đang là cứu cánh cho những người thất nghiệp. Ảnh: Bloomberg.
Các nhà phân tích coi động thái nới lỏng hiện tại là một giải pháp bất khả kháng của chính phủ. Tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị đã tăng lên mức đáng báo động sau 3 năm phòng dịch nghiêm ngặt. Ngoài ra, những quy định siết chặt trong ngành giáo dục và công nghệ cũng đã xóa sổ hàng chục nghìn việc làm.
Có vẻ như giới chức Trung Quốc không thể tìm ra cách nào tốt hơn để tạo ra việc làm
Ông Steve Tsang, Giám đốc Viện Nghiên cứu Trung Quốc tại ĐH London
“Có vẻ như giới chức Trung Quốc không thể tìm ra cách nào tốt hơn để tạo ra việc làm. Đối với những người lao động hoặc sinh viên mới tốt nghiệp, việc bán hàng rong trên đường phố là một dấu hiệu cho thấy sự tuyệt vọng, hơn là tư duy sáng tạo”, ông Steve Tsang, Giám đốc Viện Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học London, bình luận.
Theo số liệu của Cục Thống kê Quốc gia (Trung Quốc), tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị đối với thanh niên 16-24 tuổi lên tới 20,4% trong tháng 4. Con số này có thể tăng cao hơn nữa khi khoảng 11,6 triệu sinh viên đại học dự kiến tốt nghiệp trong năm nay.
Sự thành công của quầy thịt nướng
Điều đáng nói, việc gỡ bỏ lệnh cấm hàng rong được đưa ra sau khi Truy Bác (Sơn Đông) - một thị trấn ít tên tuổi tại Trung Quốc - đột nhiên nổi tiếng trên mạng xã hội nhờ các quầy thịt nướng vỉa hè.
Từ tháng 3, nhiều video về thịt nướng giá rẻ ở đây được lan truyền trên mạng xã hội. Nhờ đó, Truy Bác hiện là điểm đến du lịch được quan tâm nhất ở Trung Quốc.
Thịt nướng vốn là một món ăn được yêu thích tại Trung Quốc. Ảnh: VCG.
“Đồ ăn ở đây rất rẻ. Bữa ăn cho một người chỉ khoảng 30 nhân dân tệ (4,2 USD). Tôi đã đến đây trong dịp nghỉ lễ 1/5 để thưởng thức món thịt nướng trứ danh”, chị Jiang Yaru, một người lao động tại Thượng Hải, cho biết.
Những nhà hàng thịt nướng mà chị Jiang Yaru ghé thăm đều chật kín khách, trong đó có rất nhiều bạn trẻ. “Người dân địa phương rất hiếu khách và thân thiện với mọi người. Tôi nghĩ đó là lý do chính khiến nơi đây thu hút du khách như vậy”, chị Jiang Yaru chia sẻ thêm.
Số du khách đổ đến Truy Bác nhiều đến mức nơi này hiện được gọi là “thánh địa” thịt nướng của Trung Quốc. GDP thị trấn này đã tăng 4,7% trong quý I, chủ yếu nhờ bán lẻ, du lịch và ăn uống. Tiêu dùng tăng vọt 11%, đảo ngược mức giảm 2% của hai tháng đầu năm.
Sự chuyển dịch của thị trấn này, từ thất bại về sản xuất công nghiệp thành điểm nóng du lịch, đã khiến cả Trung Quốc sửng sốt. Nhiều địa phương đã cử quan chức đến Truy Bác nghiên cứu và học hỏi thành công này.
Góc khuất của hiện thực
“Thành công của Truy Bác có thể phản ánh sự hiệu quả của một kế hoạch mới lạ. Tuy nhiên, đây cũng là dấu hiệu cho thấy mức sống của người dân giảm xuống. Nếu có điều kiện dư giả, họ sẽ chọn thức ăn đường phố hay nhà hàng có sao Michelin? Hầu hết mọi người sẽ chọn nơi thứ hai”, ông Tsang nhận định.
Sự nổi tiếng của Truy Bác cho thấy người dân muốn đi du lịch và có trải nghiệm mới. Tuy nhiên, điều đó cũng cho thấy người dân đang chi tiêu tiết kiệm hơn khi đà phục hồi của Trung Quốc còn yếu.
"Hiện tượng Truy Bác là sự kết hợp của FOMO (tâm lý sợ bỏ lỡ) của các địa phương Trung Quốc và sức ép từ chính phủ về việc phải giải quyết nạn thất nghiệp", ông Alex Capri, giảng viên cao cấp tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết.
Theo chuyên gia, việc người dân ưa chuộng những món ăn đường phố không phải là một tín hiệu khả quan. Ảnh: VCG.
Kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Thị trường bất động sản vẫn ảm đạm. Niềm tin kinh doanh chưa phục hồi. Đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc cũng đang lao dốc. Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc tương đối căng thẳng trong nhiều vấn đề.
Triển vọng kinh tế mờ mịt khiến các lãnh đạo phải hòa hoãn hơn với doanh nghiệp tư nhân cũng như các công ty vừa và nhỏ. Nhóm này hiện đóng góp hơn 60% GDP và tạo ra hơn 80% việc làm tại Trung Quốc.
Giới chức Trung Quốc tháng trước thông báo sẽ tăng hỗ trợ "doanh nghiệp tư nhân", bao gồm cả những người bán hàng rong, thông qua hệ thống thuế và an sinh xã hội. Truyền thông cũng tích cực đưa tin về những người trẻ làm giàu nhờ quầy hàng rong ở chợ đêm.
Ông Tsang cho rằng hình thức kinh doanh này có thể tạm thời làm giảm tỷ lệ thất nghiệp và giúp đời sống người dân được cải thiện. Tuy nhiên, ông khẳng định "điều này sẽ không cứu được nền kinh tế Trung Quốc".
