Ngành gỗ dán cần phải thích ứng với môi trường thương mại đang thay đổi

Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ dán của Việt Nam trong năm 2022 đạt 1,1 tỷ USD, giảm 8,3% so với năm 2021.

Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Malaysia và Nhật Bản là các thị trường chính tiêu thụ gỗ dán của Việt Nam năm 2022. Trong đó xuất khẩu gỗ dán sang Hoa Kỳ chiếm 40% và Hàn Quốc chiếm 24% trong tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng gỗ dán của nước ta.

Suy giảm vì đâu?

Việt Nam được đánh giá có tiềm năng lớn trên thị trường ván ép thế giới do có nguồn rừng trồng phong phú cung cấp nguyên liệu thô cần thiết cho sản xuất ván ép. Ngoài ra, Việt Nam có nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng, dẫn đến nhu cầu về vật liệu xây dựng và đồ nội thất ngày càng tăng.

Những năm gần đây, Việt Nam cũng đã và đang đầu tư vào việc hiện đại hóa các cơ sở sản xuất ván ép, điều này giúp nâng cao tính cạnh tranh hơn về chi phí và chất lượng so với các nhà sản xuất ván ép khác trong khu vực.

Xuất khẩu gỗ dán của Việt Nam đã tăng nhanh trong những năm gần đây, với giá trị xuất khẩu từ 774 triệu USD năm 2018 đã vọt lên 1,2 tỷ USD vào năm 2021. Tuy nhiên, năm 2022 do ảnh hưởng lạm phát ở những thị trường lớn đã khiến giá trị xuất khẩu mặt hàng gỗ dán của Việt Nam bị suy giảm.

Ngoại trừ mặt hàng gỗ dán dùng làm khung sofa đã bị ảnh hưởng từ quý 1/2022, còn lại các mặt hàng gỗ dán khác vẫn “kín” đơn hàng cho đến quý 2/2022. Nhưng sang quý 3/2022 thì các nhà máy gỗ dán bắt đầu bị ảnh hưởng giảm đơn hàng.

Ông Vũ Quang Huy, Chi hội trưởng Chi hội gỗ dán Việt Nam (thuộc Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam), cho biết lạm phát tăng cao, niềm tin tiêu dùng thấp khiến hai thị trường xuất khẩu gỗ dán chính của Việt Nam là Hoa Kỳ và Hàn Quốc giảm nhập khẩu từ tháng 7/2022 và tới quý 3/2022 tất cả các nhà nhập khẩu mua hàng đều dừng đơn hàng.

Thêm vào đó, cuối quý 3/2022 vụ kiện chống bán phá giá của Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) có những diễn biến mới đã ảnh hưởng đến toàn ngành gỗ dán xuất khẩu đi thị trường này.

“Những tác động do các vụ kiện chống bán phá giá gây ra đã khiến các doanh nghiệp xuất khẩu ván ép Việt Nam gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch cho tương lai và đầu tư vào hoạt động kinh doanh của họ. Tiếp đó là mặt hàng tủ bếp bị DOC khởi xướng điều tra đã tác động đến toàn bộ ngành tủ bếp của Việt Nam, từ đó, ảnh hưởng đến mặt hàng gỗ dán - đầu vào nguyên liệu cho mặt hàng tủ bếp”, ông Vũ Quang Huy nhấn mạnh.

Mặc dù xuất khẩu các sản phẩm gỗ dán suy giảm, nhưng Việt Nam vẫn nằm trong danh sách 5 quốc gia xuất khẩu sản phẩm gỗ dán lớn nhất thế giới.

Thống kê của Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) năm 2021, tổng nhu cầu gỗ dán toàn cầu khoảng gần 40 tỷ USD, tương đương với khoảng trên 105 triệu m3. Năm 2022, do những yếu tố bất ổn về tình hình kinh tế - xã hội thế giới khiến tổng nhu cầu thị trường toàn cầu giảm mạnh, chỉ đạt khoảng trên 32 tỷ USD.

Những nước sản xuất và xuất khẩu gỗ dán lớn nhất thế giới trong năm 2022 gồm: Trung Quốc (5,89 tỷ USD) xuất khẩu đạt kim ngạch 5,89 tỷ USD; Indonesia xuất khẩu đạt 2,51 tỷ USD; Nga xuất khẩu 1,9 tỷ USD; Brazil xuất khẩu gỗ dán đạt 1,2 tỷ USD; Việt Nam đạt 1,1 tỷ USD.

Các nước nhập khẩu gỗ dán lớn nhất trong năm vừa qua gồm: Hoa Kỳ nhập khẩu 4,5 tỷ USD; Nhật Bản nhập khẩu 1,58 tỷ USD; Đức 1,1 tỷ USD; Hàn Quốc 0,84 tỷ USD; và Anh chi 0,8 tỷ USD để nhập khẩu mặt hàng này.

Khả năng phục hồi phụ thuộc vào tình hình kinh tế thế giới?

Theo Chi hội Gỗ dán Việt Nam, thị trường xuất khẩu gỗ dán tại Việt Nam đã “bắt đáy” từ cuối quý 3/2022 và đã kéo dài 4 tháng qua. Khả năng phục hồi thị trường xuất khẩu gỗ dán trong năm 2023 sẽ tùy thuộc vào những thay đổi của tình hình kinh tế thế giới, phân khúc thị trường, phân khúc sản phẩm.

Đối với thị trường Hàn Quốc, ông Vũ Quang Huy cho hay dòng sản phẩm xuất khẩu sang thị trường này chủ yếu là gỗ dán thương mại với phân khúc tầm trung. Tại Việt Nam nhiều nhà máy đang tập trung sản xuất phục vụ thị trường Hàn Quốc, dẫn tới việc cạnh tranh về giá rất khốc liệt, mà chưa tập trung và việc nâng cao chất lượng tạo chỗ đứng riêng.

Trong hoàn cảnh đó, để tránh phụ thuộc vào một thị trường, đa dạng dòng hàng và đa dạng thị trường hiện đang là hướng đi của doanh nghiệp sản xuất mặt hàng gỗ dán tại Việt Nam.

Hiện nhiều doanh nghiệp đang chuyển hướng xuất khâu gỗ dán sang Malaysia, đưa thị trường này trở thành thị trường lớn thứ 3 cho xuất khẩu gỗ dán Việt Nam.

Trong đó, đối với gỗ dán phủ phim phục vụ cho xây dựng, cách đây 4 - 5 năm, Việt Nam xuất khẩu mạnh sang thị trường Hàn Quốc thì nay chuyển hướng sang thị trường Malaysia. Sản xuất gỗ dán phủ phim tại Malaysia sụt giảm, các nhà máy sản xuất gỗ dán của họ gặp vấn đề về nhân công, chi phí sản xuất tăng, không cạnh tranh được với sản phẩm từ Việt Nam.

Thị trường EU cũng được các doanh nghiệp đặt sự quan tâm, bởi việc thiếu hụt khoảng 2 triệu m3/năm của thị trường này từ Nga do xung đột Nga - Ukraine sẽ tạo cơ hội rất lớn cho các nhà máy gỗ dán của Việt Nam. Tuy nhiên, tiêu chuẩn kỹ thuật, hợp chuẩn, nguồn gốc gỗ FSC… mà phía EU đặt ra là những vấn đề không dễ vượt qua đối với nhiều doanh nghiệp nước ta.

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, chỉ ra rằng các doanh nghiệp gỗ dán vẫn đang còn nhiều điểm yếu nội tại. Đó là, chưa nắm bắt được xu hướng cũng như chưa nhận biết được rủi ro, chưa chủ động tìm kiếm cơ hội để phòng ngừa rủi ro.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt mới tập trung vào chiến lược giá rẻ chứ không phải là sự độc đáo của sản phẩm. Phần lớn doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu gỗ dán là bán qua công ty thương mại khiến họ không nắm được thông tin thị trường, không chủ động tiếp cận được khách hàng của mình để phát triển sản phẩm phù hợp cũng như tìm kiếm khách hàng mục tiêu.

Trong bối cảnh các doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam với nguồn vốn lớn hơn, giá thành sản phẩm rẻ hơn, tốc độ cải tiến sản phẩm nhanh hơn… đang đặt ra thách thức rất lớn cho các doanh nghiệp gỗ dán Việt Nam.

Vì vậy, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam khuyến cáo: Ngành gỗ dán cần phải phải thích ứng với môi trường thương mại đang thay đổi. Đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh là việc mà các doanh nghiệp ngành gỗ dán, ván ép buộc phải làm. Cùng với xây dựng chiến lược, phân tích xu hướng thị trường, lựa chọn thị trường mục tiêu, thì các doanh nghiệp cần đầu tư nâng cấp cấp công nghệ và quy trình sản xuất mới.