Theo tờ Wall Street Journal (WSJ), các thành phố của Mỹ hàng thập niên trở lại đây luôn phải đau đầu vì có quá nhiều bãi đỗ xe. Việc vô số những bãi đỗ xe bị sử dụng không hết phải bỏ hoang rồi xuống cấp, thế rồi những tòa nhà với bãi đỗ xe trống đến một nửa, lãng phí không gian đã khiến ngày càng nhiều người dân Mỹ bức xúc trong bối cảnh thiếu nhà ở.
Ngoài ra, sự bùng nổ của ngành thuê xe chung (Ride Sharing) cũng như làm việc từ xa hậu đại dịch càng khiến các bãi đỗ xe trống trải hơn. Số liệu chính thức cho thấy người dân Mỹ năm 2022 lái xe ít hơn 4% so với năm 2019.
Nhận thức được tình hình, chính quyền nhiều thành phố đang dần dỡ bỏ những bãi đỗ xe thừa thãi đã xuống cấp, các tòa nhà cũng hạn chế lượng không gian đỗ cho các phương tiện hơn. Những trung tâm thương mại thì chuyển các bãi đỗ xe thành những khu kinh doanh dịch vụ hoặc cho thuê khác để tận dụng không gian.
Khan hiếm giả mạo
Với những người dân Mỹ muộn giờ làm vì không tìm được chỗ để xe có lẽ sẽ ngạc nhiên vì câu chuyện này. Thế nhưng tờ WSJ dẫn lời các chuyên gia cho rằng những chỗ đỗ xe rẻ tiền hay các bãi đỗ miễn phí dọc trên phố đầy ắp người đậu đã tạo nên cảnh tượng khan hiếm giả tạo. Trong khi thực tế là các điểm đỗ xe tư nhân quanh các văn phòng rất nhiều và rất trống.
Tuy nhiên, mọi người thường lái xe đi vòng quanh khu nhà để tìm chỗ đậu bên lề đường hoặc những bãi đỗ xe rẻ tiền hơn là vào các khu nhà để xe tư nhân. Chính điều này gây ra tình trạng tắc nghẽn giao thông và mọi người đều lầm tưởng Mỹ không có đủ chỗ để xe.
Trong khi đó, các hầm để xe của nhiều tòa nhà thường chẳng mấy khi kín chỗ. Một cuộc khảo sát của hãng bất động sản Colliers International tại các thành phố lớn của Mỹ và Canada cho thấy ít nhất 20% hầm để xe của các tòa nhà vẫn trống trong ngày thường hoặc cuối tuần.
Chuyên gia Soup của trường đại học California thì ước tính nước Mỹ có khoảng 700 triệu đến 2 tỷ chỗ đỗ xe, tương đương mỗi chiếc ô tô có đến 2,5-7 chỗ đỗ xe bình quân.
Việc quá thừa chỗ đỗ xe làm tốn không gian xây dựng đã khiến hàng loạt thành phố ở Mỹ, từ New York đến San Francisco loại bỏ quy định về số chỗ đỗ xe tối thiểu cho một tòa nhà. Tại bang California, chính quyền địa phương đã loại bỏ quy định về số chỗ đỗ xe tối thiểu cho những công trình tòa nhà gần các trạm phương tiện công cộng.
Tại New York, chính quyền thành phố thậm chí đã cấp phép cho hãng bất động sản Grubb Properties xây dựng một dự án 104 căn hộ mà không cần bất cứ chỗ đỗ xe nào, qua đó gia tăng thêm 25% không gian sống cho công trình và giảm giá 250 USD tiền thuê nhà bình quân cho mỗi căn hộ.
Công trình của Grubb sẽ được khai trương vào năm tới và chỉ có chỗ đỗ xe đạp.
Tuy nhiên khi thực hiện dự án tại Colorado với một tòa nhà 405 căn hộ, chính quyền địa phương nơi đây lại yêu cầu Grubb Properties phải xây dựng 485 chỗ để xe trong khi thực tế họ chỉ cần khoảng 390 chỗ.
Phía Grubb cho rằng việc xây thừa chỗ đỗ xe là tốn tiền khi chúng khiến giá thuê nhà mỗi căn hộ tăng bình quân thêm 100 USD.
Luật cũ
Sự trỗi dậy của các bãi đỗ xe tại Mỹ có khởi nguyên từ một đạo luật được thông qua vào thập niên 1950 khi tỷ lệ sở hữu xe hơi bùng nổ và các nhà hoạch định đô thị lo ngại không có đủ bãi đỗ.
Vậy là hàng loạt thành phố ban hành quy định số chỗ đỗ xe tối thiểu mà mỗi công trình xây dựng phải có. Ví dụ như ở Los Angeles, các nhà thờ phải có 1 chỗ đỗ xe cho mỗi 5 chỗ ngồi, tùy theo đó mà nhân lên. Bệnh viện thì phải có 1 chỗ đỗ xe cho mỗi 2 giường bệnh.
Tờ WSJ cho biết kể từ đó, số chỗ đỗ xe tại Mỹ bùng nổ mạnh, nhất là khu miền Tây khi bất động sản phát triển. Số liệu nghiên cứu của các trường đại học Arizona, Georgia và Los Angeles cho thấy các bãi đỗ xe chiếm đến 14% đất sử dụng tại quận Los Angeles-California, tương đương với diện tích của thành phố Houston.
Từ cách đây 20 năm, các chuyên gia đã nhận ra được những bất cập của việc thừa thãi chỗ đỗ xe nhưng phải đến gần đây khi ngành công nghiệp thuê xe chung phát triển thì chúng mới được chính quyền chú ý đến.
Nghiên cứu năm 2016 của giáo sư C.J.Gabbe thuộc trường đại học Santa Clara và Gregory Pierce thuộc trường đại học Los Angeles cho thấy nhiều bãi đỗ xe chẳng mấy khi được dùng. Tuy nhiên chi phí của những bãi đỗ xe này lại bị chuyển cho người tiêu dùng khi giá thuê mặt bằng tăng cao, kéo giá bán lẻ sản phẩm đi lên.
Theo đó, sự lãng phí không gian của hầm để xe khiến giá thuê mặt bằng tăng bình quân 17%. Gần ¾ số người thuê mặt bằng không dùng bãi đỗ xe nhưng vẫn phải chịu chi phí này. Tổng cộng khoảng 440 triệu USD chi phí bãi đỗ xe mà những người thuê mặt bằng không sử dụng nhưng vẫn phải trả hàng năm.
Thay đổi
Năm 2017, Buffalo trở thành thành phố lớn đầu tiên tại Mỹ loại bỏ quy định số chỗ đỗ xe tối thiểu.
“Ưu tiên của chúng tôi là tạo chỗ ở cho mọi người chứ không phải chỗ đỗ xe”, chuyên gia hoạch định Brendan Mehaffy của thành phố nhấn mạnh.
Sự thay đổi này đã giúp dân số thành phố tăng trưởng mạnh trở lại lần đầu tiên kể từ thập niên 1950 khi người dân có thêm không gian sống, giá thuê nhà rẻ hơn.
Một nơi đỗ xe trước đây ở phía Đông thành phố này hiện đã trở thành cửa hàng thực phẩm cùng một chung cư 201 căn hộ với số lượng chỗ đỗ xe hạn chế.
Không dừng lại ở Buffalo, phong trào hạn chế chỗ đỗ xe cũng đang lan rộng toàn nước Mỹ. Số liệu của Yardi Matrix cho thấy bình quân mỗi căn chung cư tại Mỹ năm 2022 có 1,1 chỗ đỗ xe, giảm từ mức đỉnh 1,7 chỗ của năm 1998 và đây là mức thấp nhất kể từ năm 1959.
Số liệu của Commercial Edge thì cho thấy bình quân mỗi văn phòng mới xây năm 2022 có 2,29 chỗ đỗ cho 1.000 sqft (304,8 m2), giảm từ mức đỉnh 3,66 chỗ đỗ năm 1999.
Giờ đây, nhiều cửa hàng lớn như Macy còn cho thuê chính bãi đỗ xe của mình với những cửa hàng, quán cà phê hay ngân hàng gần đó. Trong khi đó ngày càng nhiều khu đỗ xe bị dỡ bỏ để biến thành không gian sống.
Số liệu của hãng bất động sản CoStar cho thấy kể từ năm 2010 đến nay, các thành phố như Los Angeles hay New York City đã dỡ bỏ hơn 11.000 chỗ đỗ xe cũ để tái xây dựng. Tại Philadelphia, số chỗ đỗ xe đã giảm từ50.023 năm 2010 xuống còn 45.898 năm 2020, thay thế vào đó là các tòa nhà văn phòng và căn hộ.
