Theo tiến trình kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XI, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng sẽ có phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội từ chiều 8/6. Một trong những nhóm vấn đề liên quan chính sách tiền tệ sẽ được chất vấn đợt này là việc quản lý, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nhất là cho vay chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản.
Trong báo cáo gửi các vị đại biểu Quốc hội, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết tính đến cuối tháng 4/2022, tổng dư nợ đối với lĩnh vực bất động sản của các tổ chức tín dụng vào khoảng 2,288 triệu tỷ đồng , tăng 10,2% so với cuối năm 2021. Số dư nợ này cũng chiếm 20,44% tổng dư nợ cho vay đối với toàn nền kinh tế.
Trong đó, tỷ lệ nợ xấu với các khoản cho vay trong lĩnh vực bất động sản hiện vào khoảng 1,62%, tương đương hơn 37.000 tỷ đồng .
Nạn thổi giá đất ảnh hưởng đến tín dụng bất động sản
Theo đánh giá của NHNN, đầu tư kinh doanh bất động sản là một trong các lĩnh vực rủi ro đối với hoạt động ngân hàng, cần có giải pháp kiểm soát. Thời gian qua, cơ quan quản lý tiền tệ đã liên tục hoàn thiện hành lang pháp lý, ban hành các quy định về giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động cho vay bất động sản của các ngân hàng.
Cơ quan quản lý cho biết đã giám sát chặt chẽ tốc độ tăng trưởng dư nợ và chất lượng tín dụng đối với lĩnh vực chứng khoán, bất động sản để kịp thời phát hiện dấu hiệu tiềm ẩn rủi ro và có biện pháp xử lý.
Cũng trong thời gian qua, NHNN đã tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, trong đó, tập trung kiểm tra các hồ sơ cấp tín dụng lĩnh vực bất động sản. Từ đó phát hiện các vấn đề, tồn tại, vi phạm trong hoạt động cấp tín dụng để xử lý, đưa ra các kiến nghị cụ thể hạn chế rủi ro của các nhà băng trong hoạt động cấp tín dụng nói chung và lĩnh vực bất động sản nói riêng.
Tuy nhiên, theo NHNN, hoạt động cấp tín dụng trong lĩnh vực bất động sản vẫn tồn tại một số rủi ro và khó khăn do thị trường này biến động rất mạnh. Bên cạnh đó, tình trạng thổi giá gây sốt ảo bất động sản, tình trạng đấu giá đất với giá cao bất thường… cũng ảnh hưởng đến việc cấp tín dụng, định giá tài sản đảm bảo của các ngân hàng.
NHNN cho rằng nạn thổi giá đất, đấu giá đất cao bất thường tiềm ẩn rủi ro với việc cấp tín dụng trong lĩnh vực bất động sản của các ngân hàng. Ảnh: Quỳnh Danh.
Hiện nay, khoảng 94% dư nợ tín dụng bất động sản là cho vay trung và dài hạn (10-25 năm), trong khi nguồn huy động của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn. Chênh lệch kỳ hạn và lãi suất giữa nguồn vốn và cho vay đối với lĩnh vực này cũng là rủi ro lớn đối với các ngân hàng.
Dù tình hình cấp tín dụng cũng như chất lượng tín dụng với lĩnh vực bất động sản vẫn đang được kiểm soát ổn định, nhưng để hạn chế tác động của thị trường bất động sản với kinh tế vĩ mô, tiền tệ, Thống đốc NHNN cho rằng cần có giải pháp toàn diện, đồng bộ với sự phối hợp của các bộ, ban, ngành liên quan để lành mạnh hóa, xây dựng thị trường bất động sản an toàn, bền vững.
Với những khó khăn trên, NHNN cho biết trong thời gian tới sẽ tiếp tục chỉ đạo các nhà băng tăng trưởng tín dụng an toàn, hiệu quả. Trong đó, kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như đầu tư, kinh doanh bất động sản. Tuy nhiên, cơ quan quản lý vẫn tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân tiếp cận nguồn vốn tín dụng để mua, đầu tư nhà ở tự sử dụng, tiêu dùng, đặc biệt là nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, nhà ở thương mại giá rẻ.
Ngoài ra, NHNN cũng chủ trương tiếp tục rà soát, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để hoàn thiện quy định pháp lý hỗ trợ thị trường bất động sản, đồng thời tăng cường thanh tra, giám sát chặt chẽ việc cấp tín dụng đối với lĩnh vực này.
Cho vay 52.000 tỷ đồng đầu tư chứng khoán
Cũng tại báo cáo của NHNN, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết tính đến tháng 4 năm nay, dư nợ tín dụng các ngân hàng cho vay để đầu tư, kinh doanh chứng khoán chiếm khoảng 0,5% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế, tương đương gần 52.000 tỷ đồng . Trong đó, dư nợ cho vay chủ yếu là ngắn hạn (chiếm 98%) và tập trung phần lớn vào việc đầu tư trái phiếu Chính phủ.
Trong khi đó, tổng số dư đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng đến cuối tháng 4 là 320.400 tỷ đồng , chiếm 2,86% tổng dư nợ tín dụng, cho thấy hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng vẫn được kiểm soát.
Các ngân hàng đang cho vay gần 52.000 tỷ đồng trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán. Ảnh: Nam Khánh.
Theo NHNN, các rủi ro của thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp phần lớn phát sinh từ hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu (thuộc phạm vi quản lý của các Bộ, ngành khác). Trong khi việc thanh tra, giám sát hoạt động ngân hàng liên quan đến các lĩnh vực này chỉ là biện pháp quản lý rủi ro từ phía ngân hàng.
Vì vậy, để kiểm soát tốt rủi ro, cần có những biện pháp toàn diện, mang tính đồng bộ với sự phối hợp giữa các Bộ, ngành có liên quan để làm trong sạch, lành mạnh hóa, củng cố thị trường chứng khoán cũng như thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Về phía NHNN, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết cơ quan này sẽ tiếp tục nghiên cứu, chỉnh sửa các quy định về mua, bán trái phiếu doanh nghiệp của tổ chức tín dụng, nâng cao yêu cầu, chuẩn mực quản trị của ngân hàng khi tham gia vào thị trường này.
Đồng thời, cơ quan quản lý tiền tệ cũng chủ trương tăng cường thanh tra, giám sát hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các nhà băng, có các biện pháp ngăn ngừa, phát hiện kịp thời các rủi ro, vi phạm phát sinh. Từ đó, thường xuyên cảnh báo, chấn chỉnh các ngân hàng hoạt động trong lĩnh vực này.
NHNN cũng dự kiến tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành đẩy mạnh thực hiện các giải pháp cơ cấu lại và phát triển bền vững các phân đoạn thị trường tài chính. Trong đó có thị trường trái phiếu doanh nghiệp để thúc đẩy thị trường này trở thành một kênh huy động vốn trung, dài hạn chính của nền kinh tế.
