Liên minh dầu mỏ
Theo New York Times, trong sáu năm qua, các nhà lãnh đạo của Nga và Ả Rập Saudi đã hợp tác để kiểm soát thị trường dầu mỏ toàn cầu trong thời kỳ chiến tranh, đại dịch và biến động giá chóng mặt.
Nhưng liên minh này dường như đang trải qua giai đoạn khó khăn. Tại cuộc họp cuối tuần trước của OPEC+ - liên minh dầu mỏ do Saudi Arabia và Nga dẫn đầu, hai nước đã có những động thái khác biệt. Ả Rập Saudi cho biết họ sẽ giảm xuất khẩu một triệu thùng dầu mỗi ngày trong nỗ lực chống lại việc giá dầu giảm. Nhưng Nga không đưa ra cam kết mới nào về việc giảm xuất khẩu.
Đây là lần thứ hai trong thời gian qua, Ả Rập Saudi và Nga có quan điểm khác nhau về chính sách dầu mỏ. Chỉ hai tháng trước đó, Nga và Ả Rập Saudi, với tổng lượng bán hơn 20% lượng dầu sử dụng trên thế giới, đã đồng ý cắt giảm sản lượng. Nhưng trong khi Ả Rập Saudi làm theo kế hoạch này và bán ít dầu hơn cho các nước khác, Nga dường như không làm như vậy.
Nga gần đây đã ngừng công bố thông tin về ngành dầu mỏ của mình, nhưng các nhà phân tích ước tính rằng Moscow đã tăng cường xuất khẩu, bỏ qua cam kết trước đó.
Liên minh dầu mỏ Saudi-Nga luôn có mục tiêu chung là duy trì giá dầu và tối đa hóa doanh thu xuất khẩu. Nhưng các vấn đề địa chính trị khiến Nga ngày càng sẵn sàng chấp nhận đầu ra với giá thấp hơn để bán nhiều dầu hơn, phần lớn trong số đó là sang Trung Quốc và Ấn Độ.
Nhu cầu cấp thiết của Nga - cùng với nhu cầu sụt giảm trên toàn cầu - đã góp phần đẩy giá xuống thấp hơn. Điều đó đã giúp giảm giá năng lượng trên khắp thế giới, bao gồm cả ở Mỹ, nơi Tổng thống Biden coi việc giảm giá xăng dầu là mục tiêu chính sách trọng tâm.
Vào chiều ngày 7/6, giá dầu chuẩn của Mỹ thấp hơn 73 USD/thùng, bằng với giá trước cuộc họp cuối tuần của OPEC+ và giảm từ mốc 120 USD vào mùa hè năm ngoái.
"Các mục tiêu của Nga và liên minh đang khác nhau," Mikhail Krutikhin, một chuyên gia dầu mỏ kỳ cựu của Nga hiện có trụ sở tại Oslo, cho biết.
Các quan chức Ả Rập Saudi không lên tiếng về động thái của Moscow. Trong khi đó, Bruce Riedel, một nhà phân tích từng nghiên cứu về Trung Đông tại CIA, không đồng tình với ý kiến cho rằng quan hệ Saudi - Nga đang căng thẳng. Ông nói rằng bằng cách đơn phương cắt giảm sản lượng dầu, Ả Rập Saudi đang tự xa rời Mỹ, và cụ thể là chính quyền ông Biden.
Ông Riedel, hiện đang làm việc tại Viện Brookings, cho biết: "Ả Rập Saudi đã dứt khoát nghiêng về phía Nga bằng cách cắt giảm sản lượng dầu để tăng giá".
Mối quan hệ chiến lược
Ngay cả khi động thái giảm sản lượng và tăng giá toàn cầu của Ả Rập Saudi gây rắc rối cho Washington, thì Riyadh dường như cũng đang có biện pháp để cân đối mối quan hệ giữa đồng minh lâu năm là Mỹ và đối tác dầu mỏ là Nga.
Robert Jordan, cựu đại sứ Mỹ tại Ả Rập Saudi, cho biết cả Ả Rập Saudi và Mỹ đều có lý do để ổn định mối quan hệ song phương. Ông Jordan nói: "Saudi muốn có máy bay chiến đấu, công nghệ hạt nhân và đảm bảo an ninh của Mỹ. Mỹ muốn họ công nhận Israel và duy trì hoạt động sản xuất dầu".
Mối quan hệ với Ả Rập Saudi đã giúp Nga trong xung đột với Ukraine. Trong khi các nước phương Tây bắt đầu rút đầu tư khỏi Nga vào năm ngoái, công ty Kingdom Holding của Ả Rập Saudi đã đầu tư hàng trăm triệu USD vào các công ty năng lượng của Nga. Sau đó, Ả Rập Saudi tăng cường nhập khẩu dầu nhiên liệu của Nga cho các nhà máy điện của mình trong khi các quốc gia khác hạn chế hoặc chấm dứt mua năng lượng của Nga.
Một tàu chở dầu gần thành phố cảng Nakhodka của Nga. Ảnh: Tatiana Meel/Reuters
Vào tháng 9, hai nước đã dẫn đầu OPEC+ giảm sản lượng dầu, trước sự thất vọng của chính quyền ông Biden.
Tuy nhiên, New York Times cho hay, quan hệ đối tác dầu mỏ Nga - Saudi vẫn có những lúc bất ổn. Năm 2020, khi đại dịch Covid làm suy yếu nền kinh tế toàn cầu và giá dầu, Nga đã từ chối hợp tác với giới chức Ả Rập Saudi để cắt giảm sản lượng sâu nhằm bình ổn giá. Đáp lại, Ả Rập Saudi tăng cường bơm dầu mỏ ra thị trường, làm giảm giá dầu thô và gây thiệt hại nặng nề cho các công ty dầu mỏ của Nga.
Trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên truyền hình, Hoàng tử Abdulaziz bin Salman, bộ trưởng năng lượng Ả Rập Saudi và là anh trai cùng cha khác mẹ của Hoàng tử Mohammed, đã nhắc lại sự bất đồng ngắn ngủi: "Đó không phải là vấn đề về giá cả, lợi nhuận hay thu nhập. Đó là vấn đề 'tồn tại hay không tồn tại': Ai là người dẫn dắt đầu lĩnh vực dầu mỏ này?".
Trong khi nhóm sản xuất OPEC+ tiếp tục cắt giảm nguồn cung, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất được phép tăng hạn ngạch sản xuất cho năm tới. Trong lần kiểm đếm cuối cùng, các nhà phân tích dầu mỏ cho biết, quyết định mới nhất của OPEC+ có thể làm giảm nguồn cung dầu toàn cầu 1 triệu thùng/ngày trong ít nhất 1 tháng đối với thị trường toàn cầu chỉ trên 100 triệu thùng mỗi ngày.
Hai nước vẫn có nhiều điểm chung, bao gồm cách họ nhìn nhận một số chính sách của Mỹ. Khi Mỹ và các nước châu Âu áp đặt giá trần đối với xuất khẩu dầu của Nga vào năm ngoái, Ả Rập Saudi và các quốc gia sản xuất năng lượng khác ở Trung Đông đã coi hành động này là một mối đe dọa tiềm ẩn, một chính sách có thể được sử dụng để cắt giảm lợi nhuận của họ trong tương lai.
Sadad Ibrahim Al Husseini, cựu giám đốc điều hành cấp cao của Công ty dầu khí quốc gia Ả Rập Saudi Aramco., cho biết: "Sẽ không có ý nghĩa gì nếu một trong hai quốc gia rời bỏ liên minh then chốt này vào thời điểm mà an ninh năng lượng đang bị đe dọa trên toàn thế giới và thị trường dầu mỏ và khí đốt đang hỗn loạn".
Dù vậy, một số quan chức Trung Đông đã phàn nàn về độ tin cậy của Nga với tư cách là một đối tác. Nga đã không tiết lộ dữ liệu sản xuất năng lượng kể từ tháng 4. Nhiều nhà phân tích cho rằng có vẻ như xuất khẩu dầu bằng đường biển của Nga đang tăng lên, điều này đã bù đắp cho lượng dầu bán cho châu Âu bằng đường ống bị thất thoát.
Marcel Salikhov, Giám đốc Viện Năng lượng và Tài chính ở Moscow, cho biết: "Để có hiệu quả, liên minh phải công bố dữ liệu của mình. Nga đã giữ kín dữ liệu và điều này đang tạo ra mâu thuẫn".
