Nhà sáng lập HBC đang đối mặt thách thức lớn về chuyện nhân sự thượng tầng. Ảnh: HBC.
Mâu thuẫn nội bộ đang là tâm điểm tại Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (Mã chứng khoán: HBC) với việc các bên đều khẳng định sẽ giữ chức danh chủ tịch Hội đồng quản trị doanh nghiệp kể từ đầu năm 2023.
Trong tâm thư mới nhất, nhà sáng lập Lê Viết Hải nói rằng chỉ những thông tin được phát ngôn chính thức bởi ông - người đại diện theo pháp luật của Hòa Bình - mới có giá trị và phản ánh đúng sự thật về tình hình tập đoàn.
Vị này còn tố những người không phải là cổ đông của công ty đang thực hiện các hành vi sai trái không chỉ nhằm bôi nhọ uy tín, danh dự của các lãnh đạo mà còn nhằm mục đích chiếm quyền quản lý tập đoàn, không loại trừ động cơ tiếp tay cho các thế lực, tài lực nhằm thâu tóm công ty.
Cơ cấu cổ đông phân mảnh
Câu chuyện cổ phần một lần nữa có thể trở thành nút thắt trong cuộc "nội chiến" ở một doanh nghiệp xây dựng lớn, như cái cách đã từng xảy ra đối với trường hợp của nhà thầu đầu ngành Coteccons trước đây.
Thời điểm đó, Kusto Group với tỷ lệ sở hữu chi phối đã giành được quyền quản lý doanh nghiệp từ nhà sáng lập Nguyễn Bá Dương, người đã bán phần lớn cổ phần và chỉ sở hữu tỷ lệ biểu quyết rất thấp.
Hòa Bình hiện tại cũng đã trở thành công ty đại chúng và niêm yết trên sàn chứng khoán lớn nhất Việt Nam, do đó tranh chấp quyền quản lý doanh nghiệp thời gian tới sẽ phụ thuộc nhiều vào tỷ lệ biểu quyết của các nhóm cổ đông.
Hiện ông Hải là cổ đông lớn nhất tại doanh nghiệp khi sở hữu gần 47 triệu cổ phiếu, tương đương tỷ lệ 17,14% vốn công ty.
Các thành viên thuộc gia đình ông Hải cũng nắm giữ lượng cổ phần lớn. Con trai Lê Viết Hiếu có hơn 1,2 triệu cổ phiếu (0,44%), vợ là bà Bùi Ngọc Mai sở hữu gần 4,8 triệu cổ phiếu (1,74%), anh trai Lê Viết Hà có 1,2 triệu cổ phiếu (0,44%). Ngoài ra ông còn có 8 anh chị em ruột khác sở hữu gần 4,5 triệu cổ phiếu khác.
Tổng sở hữu của gia đình ông Hải là hơn 58 triệu đơn vị, tương đương chỉ còn hơn 21% vốn doanh nghiệp (trong khi vào thời điểm niêm yết năm 2007, chỉ riêng ông Hải và anh trai Lê Viết Hưng đã nắm giữ gần 45% vốn điều lệ khi đó).
Cổ đông lớn còn lại là Huyndai Elevator Co., Ltd khi nắm giữ hơn 28 triệu cổ phiếu HBC (tỷ lệ 10,2%). Đây là đối tác chiến lược của Hòa Bình, chuyên về sản xuất thang cuốn, thang máy, bảo trì thang cuốn thang máy hàng đầu thị trường Hàn Quốc.
Một cổ đông ngoại khác mới xuất hiện là Sanei Architecture Planning (Nhật Bản) sau khi hoàn tất mua riêng lẻ 5 triệu cổ phiếu HBC với giá 32.500 đồng/cổ phiếu, nắm giữ hơn 1,8% vốn doanh nghiệp.
Có thể thấy cơ cấu cổ đông của Hòa Bình khá phân mảnh khi gần 67% vốn điều lệ còn lại do các cổ đông nhỏ lẻ nắm giữ và sẽ có tiếng nói quyết định cho vận mệnh doanh nghiệp.
Cơ cấu cổ đông này đã bị pha loãng đáng kể trong làn sóng nhà đầu tư mới gia nhập thị trường và việc tăng vốn của Hòa Bình. Biên bản họp cổ đông tháng 9/2019 từng ghi nhận có 13.123 cổ đông đại diện 196 triệu cổ phiếu.
Đến kỳ đại hội cổ đông mới nhất tháng 8/2022, số lượng cổ đông đã tăng vọt lên 47.822 cá nhân/tổ chức đại diện 245,6 triệu cổ phiếu (tức gấp hơn 3,6 lần chỉ sau bốn năm). Tuy nhiên, số cổ đông tham dự chỉ chiếm chưa đến 55% vốn và 45% phần vốn còn lại không dự họp.
"Thế trận" nhân sự mới
Cơ cấu phân mảnh sẽ đem lại diễn biến khó đoán trong các cuộc họp Đại hội đồng cổ đông sắp tới, bởi tỷ lệ biểu quyết sẽ là bước ngoặt cho các vấn đề quan trọng như bầu cử HĐQT cho doanh nghiệp.
Sau khi công ty công bố Nghị quyết số 53 hoãn thi hành các quyết định về luân chuyển nhân sự, nhóm thành viên HĐQT gồm ông Nguyễn Công Phú, ông Lê Quốc Duy, ông Dương Văn Hùng và ông Albert Antone bất ngờ phát đi thông cáo mới bác bỏ nội dung này.
Nhóm thành viên chiếm phân nửa số ghế HĐQT này cáo buộc các động thái nói trên là do cựu Chủ tịch HĐQT Lê Viết Hải đơn phương thực hiện, không đúng Điều lệ công ty bởi các cuộc họp được không có đủ thành viên tham dự.
Nhóm 4 người trên hiện không sở hữu trực tiếp cổ phần HBC. Theo quy định, mỗi thành viên HĐQT có quyền biểu quyết như nhau và không bắt buộc sở hữu cổ phần. Các cá nhân này có thể đơn giản là người đại diện hoặc được sự ủng hộ của một nhóm cổ đông.
Hiện Hòa Bình có 8 thành viên và trong một cuộc họp HĐQT, nếu số phiếu tán thành bằng số phiếu không tán thành, quyết định của HĐQT được thực hiện theo lá phiếu của chủ tịch HĐQT.
Nhóm ông Phú có ít nhất 4/8 thành viên ủng hộ trong HĐQT. Ảnh: HBC
Với "thế trận" hiện tại, nhóm ông Phú đang có ít nhất 4 thành viên ủng hộ. Trong đó ông Phú và ông Dương Văn Hùng mới tham gia vào doanh nghiệp từ năm 2021, ông Albert Antone mới gia nhập vào năm 2022. Đáng chú ý có ông Lê Quốc Duy là người gắn bó từ năm 2007 với ông Hải nhưng hiện đã thay đổi quan điểm.
Trong khi đó, phía ông Hải vẫn chưa xác định rõ số lượng ủng hộ trong số các thành viên còn lại. Bao gồm con trai Lê Viết Hiếu, ông Nguyễn Tường Bảo (quốc tịch Canada - được bầu vào năm 2021) và ông David Martin Ruiz (quốc tịch Tây Ban Nha - được bầu vào năm 2022).
Nhóm ông Hải đang có lợi thế là nhóm lãnh đạo cũ nắm quyền điều hành trực tiếp, được thể hiện qua việc các bộ phận truyền thông hay quan hệ cổ đông đang đăng tải các thông cáo từ ông Hải, trong khi các thông tin từ nhóm ông Phú chỉ được thông tin đến báo chí với tư cách cá nhân.
Ban giám đốc cũng là ưu thế từ nhóm ông Hải khi có 5/7 Phó tổng giám đốc là người nhà hoặc nhân sự gắn bó lâu năm. Hai thành viên còn lại là ông Lê Quốc Duy (nằm trong nhóm phản đối trên) và ông Đinh Văn Thanh mới công tác từ năm 2019.
Không chỉ đối mặt vấn đề nhân sự mà Hòa Bình còn trải qua giai đoạn kinh doanh đầy khó khăn. Doanh nghiệp đang phải thu hẹp quy mô hoạt động, áp dụng những giải pháp cắt giảm đau đớn để tồn tại...
Kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm ghi nhận doanh thu thuần vẫn tăng trưởng 45% đạt hơn 10.900 tỷ đồng. Chỉ tiêu lãi ròng chỉ đạt 61 tỷ đồng, giảm 16% so với cùng kỳ và mới thực hiện hơn 17% kế hoạch năm.
Quy mô tổng tài sản cũng được mở rộng nhanh chóng lên gần 19.000 tỷ đồng. Tuy nhiên phần gia tăng chủ yếu đến từ các khoản phải thu ngắn hạn tăng chóng mặt lên trên 13.300 tỷ đồng, chiếm đến 71% tổng tài sản.
Để tài trợ cho việc mở rộng quy mô hoạt động thì Hòa Bình đã tăng mạnh giá trị nợ phải trả lên gần 15.000 tỷ đồng, chiếm 80% tổng nguồn vốn và gấp 4 lần vốn chủ sở hữu (tỷ lệ rất cao so với đối thủ Coteccons chỉ ở mức hơn 1 lần).
