Phó thủ tướng: Ưu tiên xây dựng công viên nhưng thực hiện rất kém

Vào cuối lượt trả lời chất vấn của Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị sáng 4/11, Phó thủ tướng Lê Văn Thành được mời giải trình thêm trong khoảng 15 phút. Ông làm rõ một số nội dung liên quan đến quy hoạch và quản lý phát triển đô thị.

Quy hoạch tổng thể quốc gia là vấn đề mới và khó

Về tiến độ lập phê duyệt quy hoạch trong hệ thống quy hoạch quốc gia. Phó thủ tướng cho biết theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, hệ thống quy hoạch quốc gia có tổng cộng 110 quy hoạch, gồm 41 quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia và 38 quy hoạch ngành quốc gia, 6 quy hoạch vùng và 63 quy hoạch tỉnh.

Tuy nhiên, sau 5 năm thực hiện Luật Quy hoạch, quy hoạch tổng thể quốc gia vẫn chưa được phê duyệt. Nguyên nhân vì đây là vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ, đồng thời lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam xây dựng quy hoạch tổng thể quốc gia.

Do vậy, dù quy hoạch có hiệu lực từ 1/1/2019, việc lập các quy hoạch tỉnh, vùng, ngành quốc gia còn vướng mắc, chưa thể triển khai. Để tháo gỡ các khó khăn thực tế và bất cập của Luật Quy hoạch, Chính phủ đã trình và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội ban hành Nghị quyết 751 ngày 16/8/2019 và Nghị quyết 61 ngày 16/6/2022.

Phó thủ tướng đánh giá việc hoàn thành 102 quy hoạch còn lại đúng tiến độ là thách thức rất lớn. Ảnh: Quochoi.

“Hai Nghị quyết nêu trên đã tháo gỡ các khó khăn, bất cập trong Luật Quy hoạch, công tác quy hoạch đã có chuyển biến, đạt được kết quả bước đầu”, Phó thủ tướng Lê Văn Thành phát biểu.

Hiện tại, Chính phủ đã phê duyệt 8 quy hoạch bao gồm quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch mạng lưới đường bộ quốc gia, quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia, quy hoạch hệ thống phát triển cảng biển quốc gia, quy hoạch kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long, quy hoạch tỉnh Bắc Giang, quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh.

Hiện nay cũng lập xong 57 quy hoạch cấp quốc gia gồm 15 quy hoạch ngành và 42 quy hoạch tỉnh. Cả 57 quy hoạch này đang thực hiện thủ tục thẩm định. Còn 45 quy hoạch gồm 19 quy hoạch tỉnh, 26 quy hoạch ngành và quy hoạch tổng thể quốc gia đang được xây dựng.

Phó thủ tướng đánh giá việc hoàn thành 102 quy hoạch còn lại là thách thức rất lớn để đảm bảo tiến độ. Thực tế trong 10 năm 2011-2020, Việt Nam mới phê duyệt được 31 quy hoạch ngành quốc gia và quy hoạch tỉnh.

Vì vậy, Chính phủ đề nghị địa phương, bộ ngành dành thời gian, sự quan tâm cho công tác quy hoạch để đảm bảo tiến độ. Đồng thời chú trọng sự lựa chọn, tư vấn lập quy hoạch, nhất là phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thẩm tra, hội đồng thẩm định để đảm bảo chất lượng quy hoạch.

Hoạt động lấn chiếm đất vùng ven đô còn lớn

Về công tác quy hoạch đô thị và quản lý phát triển đô thị, tỷ lệ đô thị hóa từ 30,5% vào năm 2010 đã tăng lên 40,5% vào năm 2021. Các khu vực đô thị có tốc độ tăng trưởng GDP khá cao, gấp 2 lần bình quân chung và đều tăng 12-15% trên một năm.

Song, công tác quy hoạch đô thị và quản lý phát triển đô thị còn nhiều hạn chế. Việc chỉnh trang đô thị trung tâm, cải tạo chung cư cũ xuống thấp còn chậm, nhiều khu vực nhà trọ, nhà trọ công nhân tại các đô thị chưa đảm bảo yêu cầu xây dựng, tiềm ẩn nguy cơ về an toàn.

Một số khu vực đô thị quá tải về hạ tầng, các tiêu chí về đô thị như tỷ lệ công viên, đất cây xanh, vườn hoa, đất giao thông còn thấp. Hầu hết đô thị loại 1, đô thị loại đặc biệt, tỷ lệ mới đạt 40-50% so với chỉ tiêu.

Nguyên nhân của tình trạng trên xuất phát từ công tác quy hoạch và quản lý chỉnh trang phát triển đô thị còn nhiều hạn chế, tình trạng vi phạm trật tự xây dựng như xây dựng không phép, sai phép, vượt tầng, đặc biệt trường hợp xây dựng trên đất nông nghiệp, đất lấn chiếm ở khu vực ven đô chưa được xử lý kịp thời.

Phó thủ tướng Lê Văn Thành đánh giá tình trạng xây dựng không phép, sai phép, vượt tầng, đặc biệt trường hợp xây dựng trên đất nông nghiệp, đất lấn chiếm ở khu vực ven đô còn phổ biến. Ảnh: Việt Linh.

“Đây là thực trạng mà hàng năm Bộ Xây dựng, ngành xây dựng đều tổng kết. Có tới hàng nghìn vi phạm nhưng chúng ta xử lý rất chậm, nhất là khu vực ven đô. Trong nhiều lần Chính phủ đã chỉ đạo các ngành, nhất là thanh tra xây dựng, chính quyền cơ sở. Việc lấn chiếm các vùng ven đô rất lớn. Để phát hiện, xử lý kịp thời vẫn là chính quyền cơ sở, xã phường, nhưng khi thiết lập hồ sơ để cưỡng chế, giải quyết thì còn chậm”, Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Nhiều đồ án quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu tầm nhìn, cân đối giữa quỹ đất ở và chức năng công cộng như giao thông, cây xanh, văn hóa, y tế, giáo dục. Nhất là mật độ nhà cao tầng quá lớn gây áp lực quá tải cho hạ tầng đô thị.

Có nhiều đồ án quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch trình Thủ tướng, nhưng chất lượng chưa đạt yêu cầu, phải làm đi làm lại nhiều lần, gây mất thời gian. Có quy hoạch điều chỉnh giảm quỹ đất cây xanh, công viên, phúc lợi công cộng, thương mại để tăng quỹ đất ở, điều chỉnh chiều cao công trình gây quá tải.

“Hiện chúng ta đang thiếu đất cây xanh. Tinh thần của Quyết định 130 là việc di chuyển cơ sở sản xuất, kinh doanh ở trung tâm đô thị nhằm ưu tiên xây dựng công viên, công trình giao thông, phúc lợi công cộng. Nhưng trên thực tế chúng ta thực hiện rất kém hiệu quả”, ông lưu ý.

Có điều chỉnh quy hoạch nhưng nội dung lại xây dựng quy hoạch mới để thay đổi quy hoạch cũ không đúng nhiệm vụ quy hoạch.

Về mặt giải pháp, Phó thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng và các địa phương cần quan tâm đến công tác lựa chọn tư vấn, tổ chức thẩm tra, thẩm định. Đây là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng công tác quy hoạch.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng và các địa phương, nhất là lực lượng thanh tra chuyên ngành phải phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp, nhất là chính quyền cấp cơ sở để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra giám sát, xử lý kịp thời vi phạm quy hoạch và quản lý trật tự xây dựng.

Bộ Xây dựng cũng cần khẩn trương rà soát lại các quy định pháp luật pháp luật liên quan đến lĩnh vực quy hoạch, quản lý phát triển đô thị như Luật Quy hoạch, Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng và các quy định khác có liên quan để đề xuất cấp có thẩm quyền bổ sung sao cho phù hợp thực tiễn.