Động thái này là bước tiến quan trọng để tránh một vụ đóng cửa Chính phủ có thể gây ra tổn thất lớn cả về kinh tế và uy tín của nước Mỹ.
Thoả thuận trên được công bố vào ngày Chủ nhật (7/1) bởi nghị sỹ Chuck Schumer của Đảng Dân chủ - thủ lĩnh phe đa số tại Thượng viện, và nghị sỹ Mike Johnson của Đảng Cộng hoà - Chủ tịch Hạ viện. Việc đạt thoả thuận diễn ra ở thời điểm chưa đầy 2 tuần trước khi ngân sách quốc gia Mỹ đối mặt một hạn chót, và nhiều nghị sỹ thuộc phái cứng rắn trong Đảng Cộng hoà đang hoài nghi về việc liệu thoả thuận có được phê chuẩn kịp thời để Chính phủ Mỹ tránh được cảnh phải đóng cửa.
Theo dự kiến, ngân sách cho nhiều bộ phận của Chính phủ Mỹ sẽ cạn vào ngày 19/1, và ngân sách của nhiều bộ phận khác sẽ không còn vào ngày 2/2, trừ phi hai đảng đi tới được một dự luật ngân sách chi tiết hơn.
Bất kỳ thoả thuận cuối cùng nào cũng cần sự phê chuẩn của cả Thượng viện - nơi những người Dân chủ đang nắm quyền kiểm soát, và Hạ viện - nơi các nghị sỹ Cộng hoà đang chiếm đa số ghế. Sau đó, dự luật phải được ký bởi Tổng thống Joe Biden mới trở thành luật và đưa vào thực thi.
Trong một tuyên bố chung với ông Hakeem Jefferies, nhân vật cấp cao nhất của Đảng Dân chủ tại Hạ viện, ông Schumer nói rằng thoả thuận đạt được vào ngày Chủ nhật “mở đường cho Quốc hội hành động trong vài tuần tới đây để duy trì các ưu tiên ngân sách quan trọng cho nhân dân Mỹ và tránh việc Chính phủ đóng cửa”.
Trong một lá thư gửi các đồng nghiệp Cộng hoà vào ngày Chủ nhật, ông Johnson nói đảng này đã “giành được những nhượng bộ khó khăn”, bao gồm cắt giảm 10 tỷ USD ngân sách cho Thuế vụ Mỹ (IRS) và thu hồi 6,1 tỷ USD tiền quỹ hỗ trợ thời đại dịch Covid-19 chưa được sử dụng hết. “Kết quả này thực sự tiết kiệm cho người đóng thuế Mỹ và giảm bớt sự quan liêu của chính quyền liên bang”, ông Johnson viết.
Tổng thống Biden hoan nghênh thông tin về việc hai đảng trong Quốc hội đạt thoả thuận, nói rằng khuôn khổ ngân sách mà thoả thuận vạch ra “đưa chúng ta tiến thêm một bước tới ngăn chặn một vụ đóng cửa Chính phủ không cần thiết và bảo vệ các ưu tiên quan trọng của quốc gia”.
Tuy nhiên, thoả thuận đã vấp phải sự chỉ trích từ phái cứng rắn trong Đảng Cộng hoà, những người muốn cắt giảm ngân sách mạnh hơn và có thể gây ảnh hưởng lên quy trình thông qua thoả thuận. “Đây là một thoả thuận tồi tệ hơn những gì chúng tôi đã nghĩ. Hoàn toàn là một thất bại”, phái bảo thủ Freedom Caucus viết trên mạng xã hội.
Hạ nghị sỹ Cộng hoà Chip Roy đến từ bang Texas gọi thoả thuận này là “tồi tệ”, nói rằng: “Như thường lệ, chúng ta tiếp tục tiêu những đồng tiền mà chúng ta không có”.
Đảng Cộng hoà đang kiểm soát Hạ viện với chênh lệch số ghế rất ít ỏi sau sự rút lui của một số nghị sỹ thuộc đảng này trong những tuần gần đây, bao gồm cựu Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy. Ông McCarthy mất ghế Chủ tịch Hạ viện một phần do các nghị sỹ cùng đảng phản đối một thoả thuận mà ông đạt được với Nhà Trắng về ngân sách chính phủ vào năm ngoái. Thoả thuận công bố ngày Chủ nhật về cơ bản giữ ngân sách ở mức ngang với mức mà ông McCarthy và ông Biden đã nhất trí.
Ông Johnson thừa nhận rằng kế hoạch ngân sách mới được đưa ra sẽ “không thoả mãn tất cả mọi người" và “không cắt giảm nhiều chi tiêu như mong muốn của nhiều người”. Nhưng ông nói rằng thoả thuận này mở ra “một con đường để thúc đẩy quy trình” và “chiến đấu cho các ưu tiên chính sách quan trọng” của Đảng Cộng hoà tại Hạ viện.
Theo số liệu mà Bộ Tài chính Mỹ công bố mới đây, nợ công của nước này đã vượt ngưỡng 34 nghìn tỷ USD lần đầu tiên trong lịch sử vào ngày 29/12/2023. Cột mốc đáng lo ngại này được thiết lập chỉ 3 tháng sau khi nợ công của Mỹ vượt mốc 33 nghìn tỷ USD.
