Tại hội thảo về thuế đối với thương mại điện tử và dịch vụ số xuyên biên giới do Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính phối hợp Tổng cục Thuế với sự hỗ trợ của Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ), ông Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính - cho rằng hoạt động kinh doanh thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn bùng nổ mạnh mẽ.
Thống kê cho thấy tỷ trọng doanh thu TMĐT so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước đã tăng từ 3% (năm 2016) lên 5,5% (năm 2020).
Tính đến năm 2021, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam đạt khoảng 13,7 tỷ USD, tăng khoảng 15% so với năm 2020 và được dự báo nâng lên 39 tỷ USD trong năm 2025. Nếu đạt con số này, Việt Nam có thể trở thành quốc gia có quy mô thị trường lớn thứ 3 khu vực Đông Nam Á.
Facebook, Google đã đóng hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế
Sự phát triển của công nghệ, Internet cùng thói quen tiêu dùng và mô hình kinh doanh thương mại vốn đã bị thay đổi do đại dịch Covid-19 đã giúp TMĐT cũng như dịch vụ số xuyên biên giới phát triển. Do đó, hoạt động mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, quảng cáo thông qua các website TMĐT, sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội của nước ngoài dần trở nên phổ biến.
Trước xu hướng này, đi kèm sự đặc trưng của nền kinh tế số, khâu quản lý thuế và thu thuế của cơ quan chức năng đang đối mặt nhiều thách thức. Để tăng cường quản lý, chống thất thu thuế lĩnh vực này, Bộ Tài chính đã đẩy mạnh nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống chính sách và quản lý thuế thời gian qua.
Từ năm 2018 đến hết ngày 14/7 số thu từ hoạt động TMĐT thông qua các tổ chức tại Việt Nam khai thay, nộp thay thuế nhà thầu đạt 5.458 tỷ đồng, tốc độ thu bình quân đạt 130%, số thu trung bình đạt 1.200 tỷ đồng/năm. Một số nhà cung cấp nước ngoài được khai thuế, nộp thuế có số thu lớn là Facebook với 2.076 tỷ đồng, Google với 2.040 tỷ đồng, Microsoft với 699 tỷ đồng.
Theo ông Đặng Ngọc Minh - Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế - đã có 26 nhà cung cấp nước ngoài như Microsoft, Facebook, Netflix, TikTok, Samsung… kê khai và nộp thuế sau hơn 3 tháng triển khai Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài. Tổng số thuế ghi nhận khoảng 20 triệu USD.
“Việt Nam đã trở thành một trong 4 quốc gia đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á khẳng định thành công quyền quản lý thuế của quốc gia đối với doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh TMĐT, kinh doanh dựa trên nền tảng số và các dịch vụ khác không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam”, đại diện Tổng cục Thuế nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã có 139 đơn vị chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT (gồm 41 sàn TMĐT bán hàng và 98 sàn cung cấp dịch vụ) và 3 công ty đối tác của các nhà cung cấp nước ngoài được thay nhà cung cấp nước ngoài trả tiền cho các tổ chức, cá nhân có mối quan hệ giao dịch với các nhà cung cấp nước ngoài. Số lượng khách hàng truy cập các sàn trung bình khoảng 3,5 triệu lượt/ngày.
Nâng cao công tác quản lý thuế
Chia sẻ về giải pháp quản lý thuế, ông Nguyễn Việt Anh - chuyên gia quản trị công cao cấp của Ngân hàng Thế giới - cho rằng đối với chính sách thuế giá trị gia tăng, cần quy định rõ vai trò của các nền tảng số, chợ điện tử trong khai, nộp thuế của các thương nhân hoạt động trên nền tảng; áp dụng thống nhất thuế suất thuế giá trị gia tăng với nhà cung cấp nước ngoài; bãi bỏ việc miễn thuế với hàng hóa giá trị thấp.
Bên cạnh đó, các cơ quan cần theo dõi diễn biến quốc tế xung quanh những thảo luận và thỏa thuận về thuế trực thu với doanh nghiệp kỹ thuật số; dự phòng phương án nếu không có sự đồng thuận về chính sách đánh thuế doanh nghiệp kỹ thuật số; rà soát các ưu đãi thuế nhằm tránh thất thu thuế từ tác động của thuế suất tối thiểu toàn cầu.
Hiện Việt Nam chỉ xác định thuế trực thu là thuế thu nhập doanh nghiệp. Mặt khác, một số quốc gia đã ban hành nhiều sắc thuế mới như thuế kỹ thuật số, thuế cân bằng.
Cơ quan thuế vẫn đang hoàn thiện chính sách thu thuế trên môi trường số.
PGS. TS Lê Xuân Trường - Trưởng khoa Thuế và Hải quan (Học viện Tài chính) - cho rằng công nghệ có vai trò quan trọng trong hoạt động quản lý thuế đối với TMĐT và dịch vụ số xuyên biên giới. Vì vậy, việc xây dựng các phần mềm, hệ thống thông minh tự động có thể giúp phát hiện giao dịch đáng ngờ, sai phạm hay hỗ trợ hoạt động kê khai, tính và nộp thuế.
Chia sẻ thêm, đại diện Tổng cục Thuế cho biết cơ quan đang nghiên cứu một số đề xuất như thu thuế giá trị gia tăng tại nguồn đối với giao dịch TMĐT.
Ngoài ra, Tổng cục Thuế sẽ xây dựng hệ thống thu thập, lưu trữ, phân tích, xử lý dữ liệu lớn, áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm đảm bảo thông tin của các tổ chức, cá nhân có tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên sàn TMĐT và các giao dịch thanh toán đối với dịch vụ số xuyên biên giới ngay khi phát sinh giao dịch.
Ngành thuế cũng phối hợp với các bộ, ban, ngành liên quan để củng cố thông tin, cơ sở dữ liệu, từ đó hoàn thiện chính sách pháp luật và nâng cao công tác quản lý thuế.
