Trong bối cảnh giải ngân 8 tháng đầu năm đạt tốc độ “rùa bò”, chỉ đạt 39,15% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, trong đó có 42/51 bộ, cơ quan Trung ương và 21/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức trung bình của cả nước, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã ký ban hành Nghị quyết số 124/NQ-CP ngày 15/9/2022 của Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2022.
Đây là Nghị quyết tiếp nối 10 Nghị quyết (trong đó có 02 Nghị quyết chuyên đề), 04 công điện, 07 văn bản chỉ đạo về giải ngân vốn đầu tư công; 02 Hội nghị trực tuyến với các bộ, cơ quan trung ương, địa phương; và thành lập 06 Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc giải ngân vốn đầu tư công được Chính phủ ban hành/chỉ đạo trong 8 tháng đầu năm.
Theo đó, Chính phủ yêu cầu yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tiếp tục chỉ đạo triển khai đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đề ra trong các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Đồng thời, đề cao kỷ luật, kỷ cương hành chính, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn; cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu trong trường hợp giải ngân chậm, gắn với đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách
Để đạt được mục tiêu trên, Nghị quyết đưa ra các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Trong đó, rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách.
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, người đứng đầu các cơ quan trực tiếp phụ trách và chịu trách nhiệm rà soát các quy định hiện hành về đầu tư công, chỉ ra những quy định bất cập trong thực tiễn triển khai.
Trên cơ sở đó, sửa đổi, bổ sung ngay những quy định thuộc thẩm quyền đối với các ngành, lĩnh vực, địa bàn được phân công phụ trách, quản lý; đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung đối với những vấn đề vượt thẩm quyền; trong đó khẩn trương đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến triển khai các dự án đầu tư công thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong tháng 9/2022 để tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì tổng hợp đề xuất của các bộ, cơ quan, địa phương về việc sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến triển khai các dự án đầu tư công (từ khâu hình thành dự án, giao vốn, tổ chức thực hiện) thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; trên cơ sở đó, chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan đề xuất báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20/10/2022.
Tiếp tục nghiên cứu, xây dựng đề án thí điểm về việc tách giải phóng mặt bằng, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư, báo cáo Chính phủ trước ngày 30/9/2022 để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội xem xét, quyết định.
Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, tiến hành kiểm tra việc cấp phép mỏ nguyên vật liệu xây dựng thông thường theo các quy định của pháp luật và xem xét trong quá trình sửa đổi Luật Đất đai, Luật Khoáng sản, Luật Bảo vệ môi trường.
Đẩy nhanh giải quyết thủ tục, có chế tài xử lý nghiêm
Bên cạnh giải pháp tháo gỡ về thể chế, chính sách, Nghị quyết cũng đưa ra giải pháp tổ chức triển khai quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.
Theo đó, Bộ Xây dựng đẩy nhanh tiến độ giải quyết các thủ tục hành chính; hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ về xác định, công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo quy định của pháp luật.
Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn ngay các bộ, cơ quan trung ương và địa phương về quy trình cấp phép mỏ, khai thác mỏ nguyên vật liệu cho dự án đầu tư công bảo đảm nhanh, hiệu quả và đúng quy định của pháp luật.
Trong bối cảnh rủi ro, thách thức trong nền kinh tế còn rất lớn, nhất là việc điều chỉnh chính sách tiền tệ, tài khóa của các quốc gia trên thế giới, biến động về giá cả xăng dầu, nguyên vật liệu đầu vào... việc đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, triển khai hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, 03 Chương trình mục tiêu quốc gia là rất quan trọng, cấp thiết nhằm phục hồi nhanh và phát triển bền vững, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 đã đề ra.
Bộ Tài chính chỉ đạo Kho bạc Nhà nước đẩy mạnh thanh toán qua dịch vụ công trực tuyến của Kho bạc Nhà nước nhằm tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại của các chủ đầu tư, công khai minh bạch quá trình xử lý hồ sơ tại cơ quan kiểm soát thanh toán.
Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công, rà soát lại toàn bộ tiến độ thực hiện của các dự án triển khai trong năm 2022 để điều chỉnh kế hoạch vốn phù hợp với tiến độ thực hiện, bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, manh mún, chia cắt gây lãng phí nguồn lực và chậm trễ trong quá trình giải ngân vốn đầu tư công.
Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương căn cứ tình hình thực tế giải ngân, trường hợp dự kiến giải ngân không hết kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2022 được Thủ tướng Chính phủ giao hoặc có nhu cầu bổ sung vốn, có văn bản đề xuất điều chỉnh (tăng/giảm) kể hoạch vốn, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính trước ngày 25/9/2022 để tổng hợp chung.
Đồng thời, nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị dự án đầu tư, lựa chọn các tư vấn có năng lực, kinh nghiệm, tiềm lực thực sự, khắc phục tình trạng điều chỉnh dự án khi đang triển khai, gây mất thời gian và làm chậm tiến độ giải ngân vốn.
Có chế tài xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công.
Ngoài ra, cho phép Bộ Giao thông vận tải được tiếp tục phân bổ số vốn ngân sách trung ương kế hoạch năm 2022 đến ngày 28 tháng 6 năm 2022 còn lại chưa phân bổ cho các dự án thành phần thuộc dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam ngay sau khi dự án được giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.
Đối với các nhiệm vụ, dự án được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch đầu tư công trung hạn (đợt 3), trường hợp cần bổ sung kế hoạch vốn năm 2022 để thực hiện các dự án ngay trong năm, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có văn bản đề xuất, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính trước ngày 01/10/2022 để tổng hợp chung.
Địa phương vào cuộc, kiểm soát tình trạng nâng giá trục lợi
Đặc biệt, để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, Nghị quyết yêu cầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương kiên quyết rà soát, điều chỉnh ngay kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước từ dự án giải ngân chậm, dự án đang vướng về thủ tục sang dự án có tiến độ giải ngân tốt, có nhu cầu bổ sung vốn theo thẩm quyền được giao và báo cáo Hội đồng nhân dân cùng cấp trường hợp vượt thẩm quyền.
Rà soát, kiểm tra và xử lý toàn bộ việc cấp giấy phép khai thác mỏ, bảo đảm cung cấp đủ nguồn nguyên vật liệu cho các dự án, nhất là các dự án trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia theo các quy định của Chính phủ.
Tập trung giải quyết công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ tái định cư kịp thời, đúng quy định cho người dân, bảo đảm đúng pháp luật và hài hòa lợi ích của Nhà nước và người dân.
Tăng cường quản lý hiệu lực, hiệu quả đất đai, nhất là nguồn gốc đất, quy hoạch sử dụng các loại đất... hạn chế tối đa việc điều chỉnh phương án đền bù, bảo đảm tiến độ thực hiện. Thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công; tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền.
Đặc biệt, cập nhật, điều chỉnh công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo tháng bảo đảm theo quy định của Luật Xây dựng và Nghị định số 10/2021/NĐ-CP ngày 09 tháng 02 năm 2021 của Chính phủ làm cơ sở điều chỉnh gói thầu, tổng mức đầu tư dự án. Kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên, nhiên vật liệu xây dựng và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, nâng giá trục lợi.
