Bộ Tài chính vừa có văn bản số 5836/BTC-CST lấy ý kiến các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; uỷ ban các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về dự án Nghị định của Chính phủ vè mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước.
Doanh số bán hàng giảm sâu
Trước đó, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương xây dựng dự thảo Nghị định của Chính phủ về mức thu lệ phí trước bạ đối với ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước theo hướng giảm 50% và áp dụng kể từ 1/7 đến hết năm.
"Bộ Tài chính trình Chính phủ trước ngày 15/6. Bộ Tư pháp thẩm định kịp thời dự thảo nghị định trên ngay sau khi nhận được hồ sơ đầy đủ của Bộ Tài chính, đảm bảo thời hạn trình Chính phủ trước 15/6", văn bản nêu rõ.
Các cơ quan trên có trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng về chất lượng, tiến độ thực hiện nhiệm vụ được giao, đảm bảo đúng thời hạn, không được chậm trễ.
Theo ghi nhận, cùng với những khó khăn chung của nền kinh tế, ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước cũng có nhiều khó khăn. Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), mặc dù có sự cải thiện đáng kể nguồn cung nhưng tình hình ngành công nghiệp ô tô trong quý 1/2023 còn gặp nhiều khó khăn, doanh số bán hàng có sự suy giảm, đặc biệt là trong những tháng cuối năm 2022 (thời điểm Tết Nguyên đán). Điều này cho thấy những tín hiệu bất thường và đáng ngại đối với doanh nghiệp trong ngành ô tô Việt Nam.
Cụ thể, doanh số bán hàng trong 2 tháng cuối năm 2022 giảm mạnh và đặc biệt doanh số bán hàng tháng 1/2023 sụt giảm tới 44% so với cùng kỳ năm trước và giảm 51% so với tháng trước liền kề.
Tổng doanh số bán hàng của các thành viên VAMA tính hết tháng 4/2023 giảm 34% so với cùng kỳ năm trước, đạt khoảng 42.000 xe. Trong đó, Thaco KIA giảm 53%, Hino giảm 54%, Toyota giảm 35%, Isuzu giảm 33%, Mitsubishi giảm 30%..., trong đó dòng xe du lịch giảm tới 39%.
Do đó, để góp phần kích thích tiêu dùng, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước trước bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, thách thức việc tiếp tục thực hiện giảm mức thu lệ phí trước bạ đối với xe ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước là một trong những giải pháp cần thiết.
Tại dự thảo nghị định, Bộ Tài chính đề xuất quy định mức thu lệ phí trước bạ lần đầu đối với ô tô, rơ moóc hoặc sơ mi rơ moóc được kéo bởi ô tô và các loại xe tương tự được sản xuất, lắp ráp trong nước bằng 50% mức thu quy định tại Nghị định số 10/2022/NĐ-CP ngày 15/1/2022 của Chính phủ quy định về lệ phí trước bạ; các nghị quyết hiện hành của hội động nhân dân hoặc Quyết định hiện hành của ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về mức thu lệ phí trước bạ tại địa phương và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế (nếu có).
Thời gian áp dụng kể từ khi Nghị định có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023.
Từ ngày 1/1/2024 trở đi, mức thu lệ phí trước bạ tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 10/2022/NĐ-CP và các văn bản hiện hành.
Phân tích tác động tích cực với người tiêu dùng, nhà sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, Bộ Tài chính cho rằng việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ có tác động tích cực đối với người tiêu dùng, nhà sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước và kinh tế xã hội.
"Việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước góp phần hỗ trợ tài chính cho người dân, doanh nghiệp thông qua việc trực tiếp giảm chi phí khi đăng ký quyền sở hữu ô tô, từ đó, kích thích nhu cầu, thúc đẩy người dân, doanh nghiệp mua sắm ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước để phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng và sản xuất kinh doanh", Bộ Tài chính nêu rõ tác động.
Qua đó, hỗ trợ các nhà sản xuất, nhà phân phối tiêu thụ được lượng ô tô tồn kho kể từ khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát. Đồng thời, thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô trong nước đẩy mạnh sản xuất, lắp ráp xe mới đưa vào thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh của ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa, hướng tới mục tiêu xuất khẩu sang khu vực ASEAN.
Kích lượng xe ô tô bán ra tăng gấp đôi, giúp tăng thu ngân sách
Bộ Tài chính cũng thông tin cụ thể về tác động tích cực của chính sách giảm lệ phí trước bạ thời gian trước đây đã kích cầu và giúp ngành ô tô hồi sức đáng kể. Đáng nói, ngân sách nhà nước không những không giảm mà tăng từ số thu lệ phí trước bạ, thuế giá trị gia tăng (thuế VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt do doanh số bán hàng ô tô tăng "nóng", bù đắp được phần giảm thu lệ phí trước bạ.
Cụ thể, trong thời gian thực hiện giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ theo Nghị định số 70/2020/NĐ-CP ngày 28/6/2020 được thực hiện trong 6 tháng cuối năm 2020, số lượng ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đăng ký trước bạ lần đầu là 209.584 xe, bình quân 34.930 xe/tháng, tăng gấp 2,03 lần so với 6 tháng đầu năm 2020.
Tiếp đến, trong thời gian thực hiện giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ theo Nghị định số 103/2021/NĐ-CP ngày 26/11/2021 thực hiện từ tháng 12/2021 đến hết tháng 5/2022, số lượng ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đăng ký trước bạ lần đầu là 398.177 xe.
Trong đó, số lượng ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đăng ký trong tháng 12/2021 là 103.722 xe, tăng 2,67 lần so với tháng 11/2021 (thời điểm trước khi giảm lệ phí trước bạ).
Thêm vào đó, số lượng ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đăng ký trong 5 tháng đầu năm 2022 là 294.455 xe, tăng từ 1,2 - 2 lần so với các tháng cùng kỳ năm 2021 và chiếm gần 50% tổng số xe ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước đăng ký năm 2022.
Những con số trên cho thấy việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ khiến số lượng ô tô sản xuất, lắp ráp đăng ký tăng.
Đáng nói, tổng thu thuế VAT và tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước trong 6 tháng cuối năm 2020 đạt 25.167 tỷ đồng, tăng khoảng 12.496 tỷ đồng so với 6 tháng đầu năm 2020.
Điều này kéo theo số thu lệ phí trước bạ, thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt cũng tăng lên so với cùng kỳ. Cụ thể, số thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước trong 6 tháng cuối năm 2020 tăng hơn 1.600 tỷ đồng so với 6 tháng đầu năm 2020.
Bộ Tài chính thông tin thêm tổng thu thuế VAT và tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước trong 5 tháng đầu năm 2022 đạt 22.506 tỷ đồng, tăng khoảng 6.287 tỷ đồng so với 5 tháng đầu năm 2021.
Cầu sụt giảm, có thể không đủ bù đắp hụt thu ngân sách
Tuy nhiên, theo phân tích của Bộ Tài chính, thời điểm năm 2020 và năm 2022 là thời điểm dịch Covid-19 trong nước dần được kiểm soát mặc dù trên thế giới vẫn còn nghiêm trọng. Tại thời điểm đó, nguyên nhân chính dẫn đến khó khăn của ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước là do đứt gãy chuỗi cung ứng dẫn đến gián đoạn nguồn cung, nhu cầu mua xe của người dân vẫn nhiều, chưa chịu ảnh hưởng của yếu tố lạm phát.
Theo đó, việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước theo Nghị định số 70/2020/NĐ-CP và Nghị định số 103/2021/NĐ-CP khuyến khích các nhà sản xuất, phân phối ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước nồi lại chuỗi cung ứng, đáp ứng nhu cầu mua xe của người dân để được hưởng ưu đãi của chính sách, dẫn đến số lượng tiêu thụ ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước tăng lên mạnh nên nguồn thu ngân sách nhà nước từ lệ phí trước bạ, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT bù đắp được phần giảm thu lệ phí trước bạ về mặt chính sách.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, sức mua và tiêu dùng được đánh giá là khác so với bối cảnh trong giai đoạn năm 2020 - 2022, nhu cầu mua xe của người dân có thể thấp hơn.
Do đó, "việc tiếp tục thực hiện chính giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước vào giai đoạn hiện nay, việc tăng thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế VAT sẽ có thể không đủ để bù đắp cho việc giảm lệ phí trước bạ”, Bộ Tài chính nhìn nhận.
"Việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có thể làm giảm thu ngân sách nhà nước về lệ phí trước bạ khoảng 8.000 - 9.000 tỷ đồng, khi so sánh số giảm thu lệ phí trước bạ về mặt chính sách là 8.727 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2022", Bộ Tài chính đánh giá.
Ngoài ra, theo Bộ Tài chính, việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có thể tác động đến cân đối thu ngân sách nhà nước của các địa phương.
Theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, khoản thu lệ phí trước bạ thuộc ngân sách địa phương. Theo báo cáo trên, việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước làm tăng số lượng tiêu thụ và đăng ký nên số thu lệ phí trước bạ, thuế VAT và thuế tiêu thụ đặc biệt có thể tăng.
Thực tế cho thấy số thu thuế VAT và thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ tập trung ở 8 địa phương là Vĩnh Phúc, Hải Dương, Hải Phòng, Ninh Bình, Đà Nẵng, Quảng Nam, Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh, đây là nơi có các công ty sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước.
Theo đó, số thu lệ phí trước bạ chỉ tăng ở 11 địa phương, 52 địa phương còn lại đều giảm thu từ chính sách này, do đó, các địa phương có yêu cầu ngân sách trung ương cấp bù khoản hụt thu này đề đảm bảo cân đối ngân sách địa phương.
