Meta là một công ty đại chúng nhưng dù tình hình kinh doanh của tập đoàn này có nhiều vấn đề thì hội đồng quản trị của hãng cũng khó lòng sa thải được CEO Mark Zuckerberg. Với vai trò là nhà sáng lập, Mark đã xây dựng cấu trúc công ty sao cho bản thân trở thành một trong những CEO quyền lực nhất nước Mỹ.
Cổ phiếu 2 tầng
Facebook với công ty mẹ là Meta có cấu trúc cổ phiếu 2 tầng (Dual Class Structure), nghĩa là những cổ đông thường sẽ nắm giữ một loại cổ phiếu (A) trong khi CEO Mark Zuckerberg cùng 1 nhóm nhỏ nhà đầu tư sẽ nắm giữ cổ phiếu đặc biệt (B).
Trong khi những cổ phiếu thường chỉ tương đương 1 quyền bỏ phiếu thì cổ phiếu đặc biệt lại tương đương 10 quyền bỏ phiếu. Chính điều này khiến CEO Mark Zuckerberg cùng những nhà đầu tư đặc biệt khác có tuyệt đối quyền lực ở Meta.
Theo tờ Business Insider (BI), bản thân Mark Zuckerberg nắm giữ đến 90% lượng cổ phiếu đặc biệt được phát hành của Meta, qua đó tuyệt đối khống chế mạng xã hội này.
Thông thường những cổ đông mới sẽ có tiếng nói trong công ty tùy thuộc vào số cổ phiếu họ nắm giữ, nhưng cấu trúc cổ phiếu 2 tầng lại khiến những nhà sáng lập như Mark Zuckerberg trở nên quyền lực hơn bao giờ hết.
Báo cáo của Viện CFA năm 2018 cho thấy các công ty Mỹ áp dụng cấu trúc cổ phiếu 2 tầng này nhằm giúp các CEO và ban điều hành có thể thoải mái làm việc, duy trì tầm nhìn của mình với tập đoàn mà không lo sợ đến giá cổ phiếu trên thị trường.
“Cho đến trước năm nay thì cổ phiếu của Facebook vẫn khá tốt, đây là nguyên nhân chính khiến nhiều nhà đầu tư chấp nhận mua cổ phiếu thường”, giáo sư Jay Ritter của trường đại học Florida nhận định.
Thế nhưng ông Ritter cho biết mọi chuyện kể từ đầu năm 2022 đã bắt đầu chuyển biến mạnh khi nhà đầu tư hốt hoảng với kế hoạch đốt tiền quá kinh khủng của CEO Mark Zuckerberg. Hậu quả là cổ đông chẳng còn lựa chọn nào khác ngoài bán tháo cổ phiếu.
Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến giá cổ phiếu Meta giảm hơn 70% giá trị từ đầu năm đến nay.
Những kẻ độc tài?
Theo BI, Meta không phải công ty duy nhất trên thế giới áp dụng cấu trúc cổ phiếu 2 tầng như vậy. Thực tế là trong những năm gần đây, rất nhiều hãng công nghệ đã áp dụng cấu trúc này, như Google hay Snap.
“Đây là một kỷ nguyên mới khi chúng ta phải đối mặt với những tỷ phú thay vì các công ty của họ như đã từng làm trong thế kỷ 20”, giáo sư Richard Walker của trường đại học California thừa nhận.
Theo ông Walker, không có một thế lực trở ngại nào trước những đế chế dùng cấu trúc cổ phiếu 2 tầng khi các ông chủ liên tiếp xây dựng những hệ sinh thái của mình. Trong khi Mark Zuckerberg mải mê xây dựng thêm vũ trụ ảo sau Facebook thì Elon Musk cũng chuyển qua mua Twitter sau những đế chế như Tesla hay SpaceX. Thậm chí đến nhà sáng lập Amazon là Jeff Bezos cũng chuyển qua chạy đua vũ trụ với Blue Origin.
Các cổ đông, thường là những người sẽ thách thức các CEO quyền lực của công ty, thì nay đã bị giới hạn bởi cấu trúc cổ phiếu 2 tầng. Phía công đoàn và truyền thông thì cũng chịu ảnh hưởng từ tiền của các tỷ phú, trong khi chính phủ Mỹ dù có muốn làm gì thì cũng phải tuân theo luật chơi.
Hệ quả là giờ đây hàng loạt những đế chế ra đời và được quyết định chỉ bởi 1 người.
“Trước đây chẳng ai sở hữu Twitter cả. Giờ đây thì 1 ông chủ quyết định tất cả”, chuyên gia phân tích Richard Greenfield của LightShed Partners nhận định.
Ở một khía cạnh khác, giáo sư Ritter cho rằng CEO Mark Zuckerberg cũng đang làm mọi thứ có thể để phát triển công ty khi nhà sáng lập này có lợi ích gắn liền với Meta. Tuy nhiên, những kết quả đem lại không làm hài lòng được những nhà đầu tư khác.
Số liệu của hãng tin Bloomberg cho thấy tổng giá trị tài sản của Mark Zuckerberg đã giảm 81 tỷ USD từ đầu năm đến nay vì giá cổ phiếu Meta sụt giảm. Cũng tương tự như Elon Musk, phần lớn tài sản của nhà sáng lập này cũng gắn liền với cổ phiếu các công ty do họ xây dựng.
Trong khi cổ phiếu Meta chao đảo vì giấc mơ vũ trụ ảo của Mark Zuckerberg thì cổ phiếu Tesla cũng bấp bênh chẳng kém khi Elon Musk muốn mở rộng đế chế của mình sang Twitter. Kể từ đầu năm đến nay, giá cổ phiếu Tesla đã giảm gần 50% giá trị khi Elon Musk buộc phải cầm cố cổ phiếu đi vay ngân hàng mua lại mạng xã hội này, đi kèm sau đó là hàng loạt những quyết định hỗn loạn.
*Nguồn: BI, Bloomberg
