Dân số Trung Quốc bắt đầu giảm. Ảnh: Shepherd Zhou/EPA.
Trung Quốc, quốc gia đông dân nhất thế giới, bắt đầu giảm dân số. Hôm 17/1, chính phủ nước này cho biết trong năm 2022, 9,56 triệu em bé được sinh ra, trong khi 10,41 triệu người qua đời.
Đây là lần đầu tiên từ những năm 1960 Trung Quốc chứng kiến số ca sinh ít hơn số ca tử vong, theo The Guardian.
Báo động trước tỷ lệ sinh ngày càng thấp của đất nước, các nhà nhân khẩu học Trung Quốc đã vận động để loại bỏ chính sách một con trong hơn một thập kỷ trước khi chính phủ chấm dứt chính sách này vào năm 2015. Nhưng vào thời điểm đó, đã quá muộn để đảo ngược xu hướng.
Kể từ những năm 1990, tổng tỷ suất sinh của Trung Quốc - số trẻ em trung bình mà một phụ nữ sinh ra trong suốt cuộc đời - đã giảm xuống dưới mức thay thế là 2,1. Con số này là 1,3 vào năm 2020 và giảm xuống 1,15 vào năm 2021.
Lo sợ những tác động tiêu cực của dân số già cùng với tình trạng thiếu lao động, chính phủ Trung Quốc đã cho phép các cặp vợ chồng sinh 2 con vào năm 2015 và tiếp tục nới lỏng giới hạn sinh thành 3 con vào năm 2021.
Trong nhiều năm, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chi phí nuôi dạy con cái ngày càng tăng và việc thiếu các điều khoản phúc lợi là những lý do chính đằng sau tỷ lệ sinh thấp của Trung Quốc. Trong những năm gần đây, chính phủ đã bắt đầu đưa ra các ưu đãi như giảm thuế, trợ cấp chăm sóc trẻ em và nghỉ phép dài hơn cho cha mẹ.
Nhưng những biện pháp này chưa mang lại hiệu quả. Một cuộc khảo sát trực tuyến vào năm ngoái với hơn 20.000 người, chủ yếu là phụ nữ thành thị từ 18 đến 25 tuổi, cho thấy 2/3 số người được hỏi gần như không khao khát việc có con.
"Thế hệ cuối cùng"
Năm ngoái, #thelastgeneration bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc. Trong các bài đăng có gắn hashtag này, nhiều người trẻ nói rằng họ không muốn sinh con, tuyên bố mình là "thế hệ cuối cùng".
Chi phí nuôi trẻ em quá lớn khiến nhiều người e ngại sinh con. Ảnh: Reuters.
Kongkong, nhà nghiên cứu 26 tuổi, người tuyên bố sẽ không có con, nói rằng sẽ tốn kém quá nhiều nếu muốn mang lại cho con trẻ một cuộc sống tử tế.
"Tôi đã mua một chiếc áo phông có dòng chữ 'We are the last generation' trên đó. Tôi không thể đưa một đứa trẻ đến với thế giới này để nó phải chịu đau khổ", Kongkong nói.
Eunice, gia sư tiếng Anh 34 tuổi, cho biết: "Đại dịch mang đến cảm giác bất an mạnh mẽ. Có con không phải là điều tôi đang cân nhắc hiện tại".
Wang Feng, giáo sư xã hội học tại Đại học California, Irvine, nói rằng sự suy giảm dân số đã bắt đầu sớm hơn gần một thập kỷ so với dự đoán của Liên Hợp Quốc. Gần đây nhất là vào năm 2019, Liên Hợp Quốc dự đoán dân số Trung Quốc sẽ đạt đỉnh vào năm 2031-2032.
Wang cho biết sự suy giảm dân số có thể là do chính sách một con bắt đầu từ nhiều năm trước, dẫn đến số lượng phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có ít con hơn, mọi người trì hoãn hoặc từ bỏ hôn nhân.
Ảnh hưởng đến kinh tế
Các chuyên gia cho biết mặc dù sự suy giảm dân số sẽ không ảnh hưởng ngay đến nền kinh tế, vì tổng lực lượng lao động vẫn còn rất lớn ở mức trên 790 triệu người, nhưng nó cho thấy mô hình tăng trưởng kinh tế sẽ không bền vững.
Wu Qiang, người từng giảng dạy tại Đại học Thanh Hoa, cho biết tình trạng thiếu lao động có thể dẫn đến sự phá sản của mô hình phát triển kinh tế vốn dựa vào lực lượng lao động đông đảo và giá rẻ của đất nước tỷ dân.
Dân số giảm được dự báo ảnh hưởng đến nền kinh tế Trung Quốc. Ảnh: Reuters.
Chien-Chung Wu, phó giáo sư tại Đại học Công nghệ Hàng hải Đài Bắc, cho biết sự suy giảm dân số cuối cùng sẽ có tác động rất lớn đến nền kinh tế Trung Quốc.
Ông tin rằng việc thu hẹp lực lượng lao động và thị trường tiêu dùng sẽ khiến nước này đánh mất lợi thế, và thúc đẩy các doanh nghiệp nước ngoài chuyển hướng sang các nước châu Á khác.
Mặc dù Wang không cho rằng tác động kinh tế sắp xảy ra, ông nhận định sự sụt giảm dân số là một hồi chuông cảnh tỉnh để cải cách hệ thống chăm sóc sức khỏe không đầy đủ và hệ thống đăng ký hộ khẩu - quy định làm hạn chế sự di chuyển của người dân, bao gồm cả việc ngăn trẻ em nông thôn theo cha mẹ lên thành phố lao động.
