Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu hàng dệt may của cả nước đạt hơn 9,35 tỷ USD trong quý 3/2023, giảm 10% so với cùng kỳ năm trước. Dù vậy, đây lại là quý thứ 2 liên tiếp kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may có sự tăng trưởng so với quý trước đó.
Từ đầu năm, xuất khẩu hàng dệt và may mặc của Việt Nam đối mặt với nhiều khó khăn khi lạm phát trên thế giới gia tăng, kinh tế tăng trưởng chậm lại khiến tiêu dùng từ các thị trường xuất khẩu lớn sụt giảm. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới lợi nhuận của các doanh nghiệp dệt may trong ngành, nhất là các doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu.
Lợi nhuận đa phần "đi lùi" hàng chục %
Trong 9 tháng đầu năm 2023, hầu hết các doanh nghiệp dệt may đều báo lãi tăng trưởng âm so với cùng kỳ, thậm chí báo lỗ nặng.
CTCP Dệt may Đầu tư Thương mại Thành Công (TCM) báo lãi 9 tháng đầu 2023 sụt giảm đến 50% so với cùng kỳ 2022, còn lại 111 tỷ đồng. Năm 2023,TCM đặt mục tiêu lợi nhuận sau thuế “đi lùi” 13% còn 245 tỷ đồng dù vừa trải qua một năm kinh doanh đầy hưng phấn khi đạt đỉnh doanh thu và lợi nhuận cao kỷ lục. Như vậy, sau 9 tháng, TCM mới hoàn thành được 45% chỉ tiêu lợi nhuận.
Một doanh nghiệp dệt may khác là CTCP Sợi Thế Kỷ (mã: STK) cũng cài "số lùi" về cả doanh thu và lợi nhuận. 9 tháng đầu 2023, doanh thu thuần đạt 1.073 tỷ đồng và lãi sau thuế đạt gần 56 tỷ, lần lượt giảm tới 36% và 72% so với cùng kỳ 2022.
Thậm chí, Tổng Công ty Việt Thắng (mã: TVT) ghi nhận khoản lợi nhuận giảm sâu, 9 tháng lãi vỏn vẹn 6 tỷ đồng, chỉ bằng 1/10 cùng kỳ năm trước.
Tương tự, CTCP Garmex Sài Gòn (mã: GMC) ghi nhận doanh thu thuần đạt 8 tỷ đồng, giảm tới 97% so với hơn con số 275 tỷ đồng đạt được trong cùng kỳ năm 2022. Lỗ sau thuế ghi nhận 44 tỷ đồng, tăng mạnh so với mức lỗ gần 7 tỷ đồng cùng kỳ năm ngoái.
Đáng chú ý, Tổng CTCP Dệt may Hà Nội (mã: HSM) còn chuyển từ lãi 23 tỷ cùng kỳ năm trước thành lỗ 55 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm. Thậm chí, Gilimex (GIL) lỗ ròng hơn 63 tỷ, trong khi 9 tháng đầu năm ngoái lãi gần 352 tỷ đồng.
Nếu chỉ tính riêng quý 3/2023, đa phần doanh nghiệp dệt may ghi nhận lãi sụt giảm chủ yếu từ 20% đến 50%. Một số cái tên khác như Sợi Thế Kỷ giảm lãi tới 67%, Tập đoàn Dệt may VN giảm lãi 60%, Everpia (EVE) lợi nhuận "bốc hơi" 90% so với cùng kỳ năm 2022.
Có phần ảm đạm hơn, Gilimex ghi nhận lỗ ròng hơn 19 tỷ đồng trong quý 3/2023, trong khi cùng kỳ năm trước lãi hơn 128 tỷ, đánh dấu quý thứ 3 lỗ liên tiếp của GIL. Đối với Garmex Sài Gòn, chuỗi thua lỗ kéo dài lên con số 5, ghi nhận lỗ 11 tỷ trong quý 3 vừa qua.
Song, số công ty báo lãi tăng trưởng dương có phần nhỉnh hơn. Điển hình như May 10 (M10) hay Damsan (ADS) lần lượt báo lãi sau thuế tăng trưởng 27% và 49% so với quý 3/2022.
Về nguyên nhân khiến hầu hết các công ty trong ngành báo lãi tăng trưởng âm, phần lớn do xuất khẩu bị thu hẹp, đơn hàng khan hiếm. Điển hình, Garmex Sài Gòn, một trong những công ty lỗ nặng nhất do không ghi nhận bất kỳ khoản thu nào phát sinh từ đối tác là Gilimex (GIL) trong 9 tháng đầu năm.
Đây có thể là hệ quả kéo theo sau lùm xùm Gilimex khởi kiện gã khổng lồ thương mại điện tử Amazon Robotics LLC. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng cho chính Gilimex mà còn khiến các doanh nghiệp đối tác như Garmex Sài Gòn liên đới. Đối với GIL, sự vụ Amazon là câu chuyện điển hình của việc tập trung vào một khách hàng. Do đó, khi khách hàng này thay đổi chính sách, doanh nghiệp như GIL ngay lập tức rơi vào thế bị động, việc sản xuất kinh doanh chịu ảnh hưởng nặng nề.
Theo phía Dệt may TNG, công ty cho biết doanh thu ghi nhận trong quý 3 là đơn hàng xác nhận và sản xuất từ tháng 6/2023. Do ảnh hưởng của tình hình thế giới, một số khách hàng lớn cắt giảm lượng đơn hàng nhưng chi phí sản xuất kinh doanh không giảm khiến TNG báo lãi giảm sâu so với cùng kỳ.
Chung cảnh ngộ, Sợi Thế Kỷ cho biết doanh số và giá bán bình quân thấp hơn cùng kỳ là do các khách hàng gián tiếp và trực tiếp thu hẹp quy mô đơn hàng , các chỉ tiêu còn lại ảnh hưởng không đáng kể.
Khó khăn chồng chất khiến nhiều doanh nghiệp ngành dệt may không thể tuyển thêm người mới, nặng nề hơn là nhiều doanh nghiệp còn mạnh tay cắt giảm tới hàng nghìn nhân sự.
Phải nhắc tới Garmex Sài Gòn, từng là "ông lớn" với lượng nhân sự lên tới hàng nghìn người thời đỉnh cao. Sau khi liên tục cắt giảm mạnh tay trong năm 2022, số lượng nhân viên của GMC tiếp tục rơi xuống thấp kỷ lục. Quy mô nhân sự của GMC sụt giảm gần như hoàn toàn sau nửa đầu năm 2023, thời điểm cuối quý 3 tiếp tục giảm còn vỏn vẹn 37 người, tương ứng giảm 1.945 nhân sự sau 9 tháng.
Ngành dệt may tiếp tục đối mặt với khó khăn
Cần nhìn nhận thực tế rằng, thương mại quốc tế đang biến động cùng lượng hàng tồn kho cao khiến nhu cầu hàng hoá nói chung và sản phẩm dệt may nói riêng sụt giảm nghiêm trọng. Các doanh nghiệp trong ngành liên tiếp gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đơn hàng mới bên cạnh việc duy trì thị trường xuất khẩu hiện có.
Không những vậy, lợi nhuận các công ty dệt may còn bị co hẹp lại do đơn giá giảm sâu, thậm chí giảm nửa so với trước đó. Nhưng để duy trì hoạt động sản xuất, giữ được các mối làm ăn, nhiều doanh nghiệp vẫn chấp nhận đơn giá thấp.
Thêm vào đó, tình hình xuất khẩu còn có thể trở nên ảm đạm hơn khi hàng dệt may Việt Nam phải cạnh tranh với Bangladesh. Bangladesh nằm trong số 45 quốc gia đang phát triển hiện được miễn thuế vào Châu Âu.
Theo khảo sát của các nhà bán lẻ lớn, mặc dù Việt Nam được đánh giá cao hơn Bangladesh về chất lượng và năng lực sản xuất, nhưng Bangladesh có lợi thế về chi phí, thuế và các khoản trợ cấp của Chính phủ (từ hải quan đến trợ cấp lãi suất).
Trong một báo cáo gần đây, SSI Research nhận định rằng đối với thời kỳ nền kinh tế suy thoái, chi phí là một trong những yếu tố quan trọng nhất khi các nhà bán lẻ lựa chọn nhà sản xuất. Mức lương tối thiểu ở Bangladesh hiện là 75 USD/tháng, trong khi mức lương tối thiểu ở Việt Nam và Trung Quốc lần lượt là 199 USD/tháng và 300 USD/tháng.
SSI Research lưu ý trong năm 2022, tỷ giá USD/BDT giảm 17% so với tỷ giá USD/Đồng giảm 3,5%. Theo đó, xuất khẩu của Bangladesh trở nên cạnh tranh hơn so với Việt Nam. Tuy nhiên, CTCK này vẫn lạc quan Việt Nam vẫn tiếp tục được xếp hạng cao hơn về chất lượng sản phẩm, năng suất lao động và thời gian giao hàng, đây là những yếu tố quan trọng đối với các nhà bán lẻ khi nền kinh tế phục hồi và nhu cầu gia tăng.
Những tia sáng từ năm 2024
Theo SSI Research, hầu hết các công ty đều đã ghi mức nền kết quả kinh doanh thấp trong quý 4/2022, do đó, kỳ vọng các doanh nghiệp sẽ đạt mức tăng trưởng lợi nhuận dương ngay từ Q4/2023. Thống kê trong quá khứ, khi lượng hàng tồn kho quần áo ở Mỹ đạt đỉnh điểm vào tháng 1/2007, thị trường phải mất hai năm để hấp thụ với lượng hàng tồn kho sau đó mới phục hồi trở lại vào tháng 12/2009.
Tại một báo cáo của Chứng khoán VNDirect, nhóm phân tích kỳ vọng nhu cầu cho các sản phẩm vải và may mặc tại Mỹ sẽ trở lại quỹ đạo tăng trưởng kể từ quý 1/24 nhờ bối cảnh kinh tế vĩ mô trở nên tích cực hơn.
Đồng thời, việc nhu cầu tăng cao trong mùa lễ hội cuối năm sẽ giúp thúc đẩy việc bán hàng và hấp thụ bớt lượng hàng tồn kho đang ở mức cao, tạo dư địa cho các đơn hàng mới để phục vụ cho mùa xuân-hè 2024.
Đối với thị trường Trung Quốc, VNDirect kỳ vọng thị trường Trung Quốc sẽ cho thấy các tín hiệu hồi phục rõ ràng hơn vào quý 4/23- quý 1/24. Các nhà sản xuất sợi với tỷ trọng xuất khẩu sang Trung Quốc cao như ADS sẽ hưởng lợi lớn từ xu hướng này.
