Các công ty vận tải đã loại bỏ các tàu cũ hơn trong năm 2020, khi các nhà máy sản xuất ô tô trên toàn thế giới không hoạt động do đại dịch, trong khi nhiều hãng vận chuyển phương tiện thay thế dự kiến sẽ chưa sẵn sàng trong ba năm nữa.
Tuy nhiên, nhu cầu ô tô trên toàn thế giới quay trở lại nhanh hơn dự kiến, cùng với sự thúc đẩy xuất khẩu mạnh mẽ của Trung Quốc đã khiến ngành này phải đối mặt với tình trạng thiếu tàu chủ chốt.
Giám đốc điều hành của một nhà phân phối ô tô lớn toàn cầu cho biết: “Vận chuyển ô tô toàn cầu đang khá nóng”, đồng thời cho biết thêm rằng số lượng tàu đang sử dụng vẫn thấp hơn khoảng 10% so với mức trước Covid-19.
Bây giờ các nhà sản xuất ô tô đã quay trở lại sản xuất, cùng với xuất khẩu của Trung Quốc, việc vận chuyển đang trở thành một cuộc chiến thực sự vì nhu cầu rất lớn mà cung không đủ.
Theo hãng vận chuyển Clarksons, số lượng ô tô được vận chuyển qua các đại dương dự kiến đã tăng 17% vào năm 2023 lên mức cao kỷ lục 23,4 triệu chiếc, đánh bại kỷ lục trước đó được thiết lập vào năm 2018.
Nhập khẩu ô tô ở châu Âu chứng kiến mức tăng lớn nhất so với bất kỳ khu vực nào, tăng 40% trong năm 2023. Trung Quốc xuất xưởng 4,3 triệu xe trong năm, so với mức chưa đến 1 triệu vào năm 2020. Nhật Bản và Hàn Quốc là những nhà xuất khẩu lớn nhất khác.
Tình trạng thiếu phương tiện vận chuyển cũng khiến giá thuê tàu hàng ngày tăng lên 115.000 USD, cao hơn 10% so với năm 2022 và cao gấp 7 lần so với giá năm 2019.
Theo Stephen Gordon, giám đốc nghiên cứu tại Clarksons, ngành công nghiệp vận chuyển này hiện đang “chơi trò đuổi bắt”.
“Thị trường rất thắt chặt”, ông nói. “Một phần rất nhiều ô tô đang được gặp vấn đề trong vận chuyển, chưa có nhiều tàu mới đưa vào thị trường”. Ông cho biết thêm, có 80 đơn đặt hàng tàu mới được đặt vào năm 2023, nhưng việc này phải mất khoảng ba năm để hoàn thành.
Theo dữ liệu từ tập đoàn môi giới tàu biển Braemar, nhiều “tàu chở ô tô và xe tải thuần túy”, một loại tàu chở ô tô, đã bị loại bỏ trong năm 2020 hơn bất kỳ năm nào khác kể từ năm 2016.
Bên cạnh đó, các nhà phân tích nhận định trong khi nhiều nhà sản xuất ô tô vận chuyển xe trên khắp thế giới, tình trạng thiếu hụt mới nhất đang đặc biệt ảnh hưởng đến các thương hiệu Trung Quốc bán xe điện ở châu Âu. Các công ty Trung Quốc đã tăng xuất khẩu do dư thừa công suất tại các nhà máy trong nước và không có giải pháp thay thế nào cho việc sử dụng vận tải đường biển.
Matthias Schmidt, nhà phân tích chuyên theo dõi doanh số bán xe điện ở châu Âu, cho biết các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sản xuất trong nước và bán sang châu Âu “hoàn toàn phải chịu ảnh hưởng từ vận tải đường biển khi không có nhà máy sản xuất nào ở châu Âu”.
Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang liên tục mở rộng thị phần ở châu Âu khi họ tăng doanh số bán hàng trong khu vực. Tuy nhiên, thị phần xe mang nhãn hiệu Trung Quốc hầu như không tăng trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 10/2023, nguyên nhân chủ yếu là do vấn đề vận chuyển.
Trong khi nhiều công ty Trung Quốc có kế hoạch xây dựng các nhà máy địa phương ở châu Âu, những nhà máy này sẽ không bắt đầu sản xuất ô tô cho đến cuối thập kỷ này.
Khoảng 1/4 số xe điện bán ra ở châu Âu là đến từ Trung Quốc đại lục, một phần là do các lô hàng từ Tesla, BYD và Polestar. Renault, BMW và Volvo Cars cũng sản xuất một số mẫu xe ở Trung Quốc để bán ở châu Âu.
Schmidt nhận định: “Cơn bão Covid đã chứng kiến nhiều tàu cũ, chuyên dùng cho phương tiện vận chuyển, bị loại bỏ khi nhu cầu phương tiện giảm xuống mức độ lịch sử gần đây và các công ty vận tải nhận thấy cơ hội hạn chế nguồn cung và giữ giá cao nhất có thể. Nó hiện đã gây đau đầu cho các công ty ô tô phụ thuộc vào những con tàu này. Bất chấp đơn đặt hàng kỷ lục cho các tàu mới, những chiếc này có thể sẽ không được đưa vào hoạt động trong ít nhất hai năm nữa vì nhu cầu phương tiện quay trở lại nhanh hơn dự đoán”.
Theo tạp chí Forbes, các nhà sản xuất châu Âu chậm hơn các đối tác Trung Quốc khoảng 5 năm trong việc sản xuất và bán xe điện, trong khi xe Trung Quốc cũng được hưởng lợi thế đáng kể về giá trong một thị trường sẽ ngày càng lớn mạnh hơn trong những năm tới.
Ngân hàng đầu tư UBS thì dự báo rằng doanh số bán xe điện chạy bằng pin ở châu Âu sẽ tăng từ 2,5 triệu chiếc vào năm 2024 lên 3,6 triệu chiếc vào năm 2025, sau đó tăng hơn gấp đôi lên 9,6 triệu chiếc vào năm 2030.
Châu Âu là khu vực có lượng ô tô nhập khẩu tăng mạnh nhất, tăng khoảng 40% vào năm 2023.
Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là những nước xuất khẩu lớn nhất. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cho biết nước này đã xuất khẩu 1,09 triệu phương tiện sử dụng năng lượng mới trong 11 tháng đầu năm 2023, tăng 83,5% so với cùng kỳ năm ngoái.
