Thiếu nguyên liệu, xuất khẩu thủy sản giảm tốc

Chế biến thủy sản đang thiếu nguyên liệu.

Theo đó, kim ngạch xuất khẩu thủy sản chỉ tăng 34% trong tháng 5 và tăng 18% trong tháng 6. Sang tháng 7/2022, xuất khẩu thủy sản tiếp tục chững lại với giá trị 970 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2021 và giảm 4% so với tháng 6/2022.

Khan hiếm nguyên liệu, chi phối xuất khẩu

VASEP cho biết xuất khẩu thủy sản tháng 7/2022 đã đem về 970 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2021 và giảm 4% so với tháng 6/2022. Lũy kế 7 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản đạt gần 6,7 tỷ USD, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2021.

Xuất khẩu tôm trong tháng 6 đã giảm 1% so với cùng kỳ năm trước vì thiếu hụt nguyên liệu. Sang tháng 7, xuất khẩu tôm tiếp tục giảm gần 13% đạt 385 triệu USD. Luỹ kế 7 tháng, xuất khẩu tôm mang về 2,65 tỷ USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái.

Phân tích nguyên nhân khiến xuất khẩu giảm tốc từ tháng 5, VASEP cho rằng do thời tiết bất lợi, mưa sớm hơn so với mọi năm làm ảnh hưởng đến sản lượng thủy sản, gây ra dịch bệnh trên tôm nuôi khiến cho sản lượng tôm giảm, đồng thời nguồn hàng dự trữ từ năm ngoái cũng đã cạn dần.

“Sản xuất tôm trong nước và nhu cầu tôm thế giới được dự báo là không khả quan trong 6 tháng cuối năm. Nguồn cung tôm của các nước sản xuất tăng mạnh, lượng nhập khẩu của các thị trường chính như Mỹ, EU tăng trong nửa đầu năm sẽ dẫn đến lượng tồn kho tăng và nhu cầu chững lại trong nửa cuối năm”, VASEP nhận định.

Trong khi đó, sản xuất tôm nguyên liệu trong nước đang gặp khó khăn vì thời tiết và các chi phí quá cao, do vậy sẽ tiếp tục thiếu hụt tôm nguyên liệu trong nửa cuối năm.

Không giống như mặt hàng tôm, nguồn nguyên liệu cá tra không phải là vấn đề lớn, nhưng nhu cầu nhập khẩu cũng có xu hướng chững lại ở một số thị trường. Do vậy, xuất khẩu cá tra cũng đang tăng trưởng chậm lại.

Trước tác động của lạm phát giá và xu hướng tăng giá xuất khẩu của các nước nên nhu cầu nhập khẩu của các thị trường cũng đang có những thay đổi phù hợp. “Cá tra cũng là một mặt hàng có lợi thế khi lạm phát lên quá cao ở nhiều thị trường, người tiêu dùng sẽ thắt chặt chi tiêu, chuyển hướng sang các sản phẩm có giá phù hợp như cá tra phile đông lạnh hoặc chả cá, surimi, cũng như một số sản phẩm đông lạnh khác…”, VASEP phân tích.

Đối với lĩnh vực hải sản, xuất khẩu cá ngừ, cá biển khác và mực, bạch tuộc vẫn giữ được tăng trưởng cao từ 37-44% trong tháng 7/2022. Tính đến hết tháng 7/2022, xuất khẩu cá ngừ tăng 53% đạt 641 triệu USD; xuất khẩu mực, bạch tuộc tăng 31% đạt 417 triệu USD; và các loài cá biển khác tăng 16% đạt trên 1,1 tỷ USD.

Lượng tồn kho tăng cùng với lạm phát đã tác động đến nhu cầu nhập khẩu của Hoa Kỳ, do vậy xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang thị trường này đã giảm 8% trong tháng 6 và tiếp tục giảm sâu 23% trong tháng 7. Luỹ kế 7 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ đạt gần 1,5 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu thủy sản sang EU vẫn giữ được tăng trưởng 28% trong tháng 7/2022 và lũy kế 7 tháng đạt 829 triệu USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2021.

Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc sau 7 tháng đã chạm mốc 1 tỷ USD, tăng 71% so với cùng kỳ năm 2021.

Khan hiếm nguyên liệu tôm và hải sản sẽ tiếp tục chi phối đến kết quả xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong quý 3. Theo đó, dự báo xuất khẩu thủy sản quý 3 sẽ tăng trưởng chậm hơn so với quý 2 và quý 1, ước chỉ đạt khoảng 3 tỷ USD.

Doanh nghiệp thủy sản mừng vì thông tư 06

Theo VASEP, các doanh nghiệp chế biến thủy sản đang vui mừng vì ngày 28/7/2022 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Thông tư 06/2022/TT-BNNPTNT về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản.

Thông tư 06/2022/TT-BNNPTNT sửa đổi, bổ sung danh mục động vật, sản phẩm động vật thủy sản miễn kiểm dịch. Cụ thể, danh mục động vật, sản phẩm động vật thủy sản miễn kiểm dịch gồm: động vật, sản phẩm động vật thủy sản nhập khẩu thuộc diện ngoại giao; sản phẩm động vật thủy sản nhập khẩu làm nguyên liệu để gia công xuất khẩu, sản xuất xuất khẩu; sản phẩm động vật thủy sản làm hàng mẫu thử nghiệm; sản phẩm động vật thủy sản nhập khẩu để trưng bày hội chợ, triển lãm; sản phẩm động vật thủy sản làm thực phẩm xuất khẩu bị triệu hồi hoặc trả về.

Theo Thông tư mới, sản phẩm động vật thủy sản thuộc diện phải kiểm dịch gồm: sản phẩm động vật thủy sản (bao gồm cả phôi, trứng, tinh dịch và ấu trùng của các loài thủy sản) ở dạng tươi sống, ướp lạnh, đông lạnh; các đối tượng sản phẩm động vật thủy sản khác thuộc diện phải kiểm dịch theo yêu cầu của nước nhập khẩu hoặc theo quy định của các Điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc gia nhập.

Trước đó, ngày 29/4/2022, VASEP đã có Công văn 24/CV-VASEP góp ý dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thủy sản.

Ngày 9/6/2022, VASEP đã có Công văn đề nghị Cục Thú y bổ sung vào Dự thảo quy định kiểm dịch đối với hàng thủy sản chuyển mục đích sử dụng sang tiêu thụ nội địa có nguồn gốc nhập khẩu để sản xuất xuất khẩu hoặc gia công xuất khẩu, vì đây là nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; đồng thời góp phần đáp ứng yêu cầu về kiểm soát và quản lý nhà nước hiện hành trong công tác kiểm tra thủy sản có nguồn gốc nhập khẩu.

Như vậy sau 7 năm, VASEP và các doanh nghiệp thủy sản đã liên tục và không ngừng kiến nghị lên Cục Thú y, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, qua nhiều cuộc họp và công văn kiến nghị, đề xuất bỏ quy định kiểm dịch đối với thủy sản nhập khẩu để gia công và sản xuất xuất khẩu, đến nay đã được tiếp thu tích cực.

“Những thay đổi đáng kể trong Thông tư 06 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là một tin vui đối với các doanh nghiệp chế biến thủy sản, giúp các doanh nghiệp phần nào giảm bớt gánh nặng trong bối cảnh nhiều khó khăn hiện tại. Qua đó, sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu để gia công, sản xuất xuất khẩu trong bối cảnh nguồn nguyên liệu trong nước không ổn định và thiếu hụt theo mùa vụ”, VASEP nhấn mạnh.