Trong vòng chưa đầy một giờ, cựu Tổng thống Donald Trump nói Mỹ nên vỡ nợ, gieo rắc nghi ngờ về cam kết của Washington trong vấn đề Ukraine, để ngỏ khả năng ân xá cho hầu hết tội phạm bạo loạn Điện Capitol, và từ chối chấp nhận kết quả cuộc bầu cử tổng thống sắp tới.
Tầm nhìn trong nhiệm kỳ thứ 2 của ông Trump đã được phác thảo trong sự kiện do CNN tổ chức hôm 10/5, thể hiện sự khác biệt rõ rệt với các giá trị của Mỹ vốn là nền tảng quốc gia suốt nhiều thập niên qua: Uy tín tín dụng, uy tín với các đồng minh quốc tế và tuân thủ quy tắc pháp quyền.
Những phát ngôn của ông Trump gần như không gây ngạc nhiên. Tuy nhiên, những gì cựu tổng thống nói cũng báo hiệu ông muốn thay đổi chính phủ theo cách ông muốn ở mức độ lớn hơn, theo New York Times.
Lo ngại về "sự trở lại của hỗn loạn"
Sự kiện của CNN cho thấy phiên bản ông Trump tái cử năm 2024 có khả năng sẽ giống phiên bản năm 2020. Trong năm cuối nhiệm kỳ, cựu tổng thống loại bỏ những người ông coi là không trung thành, thăng chức cho những ai hoàn toàn thỏa mãn yêu cầu của ông.
“Theo quan điểm của tôi, ông Donald Trump đã thay đổi trong 4 năm cầm quyền. Tôi nghĩ năm 2020 là phiên bản gần với con người thật của ông ấy”, Mark T. Esper - cựu Bộ trưởng Quốc phòng - cho biết. “Tôi cho rằng đó sẽ là điểm khởi đầu nếu ông ấy đắc cử năm 2024”.
Tại sự kiện của CNN, ông Trump gần như ung dung đưa ra những ý tưởng tái định hình vị thế quốc gia của Mỹ trên thế giới, cam kết chấm dứt chiến sự Ukraine trong “24 giờ” và từ chối hỗ trợ nước này.
Thượng nghị sĩ Chris Coons - đảng viên đảng Dân chủ - cho biết cộng đồng quốc tế phần nào lo ngại về sự trở lại của ông Trump.
“Những gì ông ấy nói hôm đó chỉ củng cố điều mà rất nhiều đồng minh và các đối tác của chúng ta lo ngại trong 2 năm qua: Việc ông Trump trở lại Nhà Trắng sẽ kéo theo sự trở lại của hỗn loạn”, ông nói.
Ông Trump đề cập tới khả năng ân xá cho tù nhân bị kết án vì vụ bạo loạn Điện Capitol. Ảnh: Reuters.
Một số quan chức đảng Cộng hòa - những người hoài nghi về viện trợ của Mỹ cho Ukraine - đã ngợi ca màn trình diễn của ông Trump. Thượng nghị sĩ J.D. Vance gọi câu trả lời về Ukraine của ông Trump như “một chính khách thực thụ”.
Về vấn đề bạo loạn Điện Capitol, ông Trump nói nếu tái cử, ông “rất có thể” sẽ ân xá cho “phần lớn” người ủng hộ, những cá nhân đã bị kết án vì hành động của họ hôm 6/1/2021.
Thượng nghị sĩ Mitt Romney - một trong những người thuộc đảng Cộng hòa chỉ trích ông Trump mạnh mẽ nhất - nói: “Ý tưởng những người đã bị kết án đều sẽ được ân xá, hoặc phần lớn được ân xá, đối lập hoàn toàn với các nguyên tắc của Hiến pháp và của đảng chúng ta”.
Ông Trump cũng chấp nhận khả năng Mỹ vỡ nợ trong lúc Tổng thống Joe Biden và các thành viên đảng Cộng hòa ở Quốc hội đang tranh luận về trần nợ. Các nhà kinh tế học cho rằng việc Mỹ vỡ nợ có thể dẫn tới thảm họa cho nền kinh tế toàn cầu.
Cựu Thống đốc Arkansas Asa Hutchinson - ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa - cho biết khả năng ông Trump trở lại Nhà Trắng đặt ra rủi ro “rất lớn” cho Mỹ.
“Ông ấy thiếu tôn trọng các thể chế quan trọng trong nền dân chủ của chúng ta”, ông Hutchinson nói. “Ông ấy nói như thể việc Mỹ vỡ nợ là hoàn toàn bình thường. Ông ấy như đã áp đặt kinh nghiệm kinh doanh trong quá khứ, sử dụng phá sản như một công cụ và áp dụng điều đó vào chính phủ”.
Vẫn là đối thủ đáng gờm
Bất chấp những lời cảnh báo từ “bậc lão làng” trong đảng Cộng hòa, tiếng hò reo của đám đông ở New Hampshire trong sự kiện của CNN là lời nhắc nhở rõ ràng về việc ông Trump vẫn có lợi thế trong các cuộc thăm dò sơ bộ của đảng.
Karl Rove - cựu Phó chánh Văn phòng Nhà Trắng - cho rằng “với nhóm người thực sự tin tưởng và ủng hộ ông”, ông Trump có màn thể hiện xuất sắc. Tuy nhiên, đảng Cộng hòa giờ bị buộc phải giải đáp về “đống vật liệu độc hại ngay trước cửa nhà họ”.
“Các đảng viên Cộng hòa khác có tin những kẻ bạo loạn đã tấn công cảnh sát, đột nhập vào Điện Capitol, thậm chí tìm cách lật đổ chính phủ, nên được ân xá hay không? Họ có đồng ý việc chính phủ Mỹ vỡ nợ không thành vấn đề?”, ông nói.
Một trong những chính sách gây tranh cãi nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump là chia rẽ gia đình người nhập cư bất hợp pháp tại biên giới. Trước áp lực lớn, ông đã đảo ngược chính sách này hồi tháng 6/2018.
Tuy nhiên, hôm 10/5, ông gợi ý sẽ hồi sinh quy định này. “Nếu một gia đình biết họ sẽ phải ly tán, họ yêu gia đình mình, thì họ sẽ không đến”, vị chính trị gia nói.
Ông Trump trong sự kiện hôm 10/5 do CNN tổ chức. Ảnh: CNN.
Ông Trump cho biết sẽ chấp nhận kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 nếu sự kiện này được tổ chức một cách công bằng.
Cựu Hạ nghị sĩ Liz Cheney - người từng bị đánh bại trong bầu cử sơ bộ thành ứng viên chính thức của đảng Cộng hòa sau khi dẫn đầu cuộc điều tra của Hạ viện về ngày 6/1/2021 - nói: “Hầu như mọi điều ông Donald Trump nói đều củng cố luận điểm trong vụ kiện chống lại ông ấy”.
“Donald Trump một lần nữa tuyên bố rõ ý định cản trở thủ tục kiểm phiếu đại cử tri chính thức của Quốc hội nhằm lật ngược kết quả bầu cử năm 2020”, bà Cheney - người coi việc ngăn ông Trump trở lại nắm quyền là ưu tiên chính trị hàng đầu kể từ thất bại năm ngoái - nói. “Ông ấy nói những gì xảy ra vào ngày 6/1 là chính đáng, và ca ngợi những người đã tấn công Điện Capitol”.
Tại sự kiện, ông Trump cũng chỉ trích cựu Phó tổng thống Mike Pence vì ủng hộ kết quả bầu cử năm 2020 và bác bỏ ý kiến cho rằng ông Pence đã gặp nguy hiểm vào ngày 6/1/2021.
Marc Short - người đi cùng ông Pence ngày hôm đó với tư cách là chánh văn phòng - đã chỉ trích tiêu chuẩn kép của ông Trump trong việc bảo vệ hành động bạo lực của những người ủng hộ, trong khi tuyên bố ủng hộ luật pháp và trật tự.
