Trung Quốc đang đổ lỗi cho tình trạng thanh niên thất nghiệp tăng cao do các cử nhân tốt nghiệp đại học không chịu gác lại tham vọng nghề nghiệp và đảm nhận các công việc lao động chân tay, theo Financial Times.
Trong những tuần gần đây, các đài truyền hình và cơ quan thông tấn nhà nước đã công bố hơn chục hồ sơ của những sinh viên mới ra trường và kiếm được nhiều tiền nhờ những việc không yêu cầu kỹ năng cao, ví dụ như bán thức ăn đường phố hoặc trồng trái cây.
Thu nhập của những người này được công bố ở mức 7 con số nhờ các ngành nghề không phải tốn nhiều chất xám.
Đồng thời, chính quyền nước này còn chỉ trích những người trẻ mới tốt nghiệp vì cố chấp theo đuổi khát vọng công việc danh giá mà từ chối “thắt chặt đinh vít trong các nhà máy” và khuyến khích thế hệ hiện tại “cởi áo vest, xắn tay áo và đi làm nông”.
Tấm bằng đại học không còn là bảo chứng giúp thanh niên Trung Quốc dễ tìm một công việc trí óc. Ảnh: FT.
Từ bỏ cổ cồn trắng, làm cổ cồn xanh
Nhanh chóng, những nội dung này của chính quyền gây tranh cãi trên mạng xã hội. Những người trẻ thất nghiệp chỉ trích chính quyền vì đã không tạo đủ việc làm cho hàng ngũ thanh niên có học thức ngày càng tăng.
Một bình luận nhận được nhiều lượt ủng hộ có nội dung: “Liệu giới chức có sẵn sàng từ bỏ vị trí và mức lương hiện tại để trở thành một người dọn dẹp hay không”.
Sau khi các hạn chế về đại dịch được dỡ bỏ vào đầu năm nay, sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc đang có dấu hiệu khởi sắc, với mức tăng trưởng phục hồi lên 4,5% trong quý đầu tiên. Tuy vậy, tình trạng thất nghiệp của thanh niên vẫn là vấn đề nhức nhối và dai dẳng.
Tỷ lệ thất nghiệp trong tháng 3 của nhóm 16-24 tuổi đạt 19,6% - mức cao thứ hai từng được ghi nhận và hiện đã ở mức trên 16% trong cả năm. Ngược lại, tỷ lệ thất nghiệp nói chung của đất nước dao động ở mức khoảng 5%.
Số lượng thanh niên thất nghiệp ngày càng tăng cũng cho thấy một thách thức về nhân khẩu học đối với các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc. Dân số của nước này đang bước vào giai đoạn suy giảm lần đầu tiên sau 6 thập kỷ, trong bối cảnh nhiều lo ngại về sự suy giảm cơ cấu trong tăng trưởng kinh tế.
Giới chức Trung Quốc cho rằng giới trẻ thất nghiệp đang nhất quyết tìm được công việc văn phòng, thay vì thử những việc lao động chân tay thuần túy nhưng vẫn có thu nhập cao. Ảnh: FT.
Lứa sinh viên tốt nghiệp ngày nay sẽ chịu trách nhiệm chăm sóc cho cha mẹ già của họ. Những phụ huynh này có số lượng đông hơn hẳn thanh niên Trung Quốc, hậu quả của nhiều thập kỷ áp dụng chính sách kế hoạch hóa gia đình nghiêm ngặt. Trong khi đó, thách thức của giới trẻ đang là triển vọng nghề nghiệp hạn chế và khó có cơ hội tích lũy của cải.
Ming Xia, giáo sư ngành Khoa học Chính trị tại Đại học Thành phố New York, cho biết: “Đầu tư vào giáo dục không còn đảm bảo thu được lợi nhuận cao. Điều đó đã làm suy yếu ý tưởng cơ bản về cách những người bình thường có thể leo lên nấc thang xã hội".
Tình hình có rất ít dấu hiệu dịu bớt khi con số kỷ lục 11,6 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học dự kiến gia nhập thị trường lao động vốn đã khan hiếm trong năm nay.
Một cuộc khảo sát vào tháng 11 năm ngoái với 100 công ty có trụ sở tại Trung Quốc do trang web đăng tuyển dụng 51job tiến hành cho thấy hơn một nửa số người được hỏi có kế hoạch giảm tuyển người vào năm 2023.
Do dân số già hóa, thế hệ trẻ Trung Quốc sẽ gánh trọng trách lớn trên vai: chăm sóc nhóm người già đông đúc. Song, bức tranh tài chính nói chung của họ đang không mấy khả quan trong tương lai. Ảnh: Reuters.
Người trẻ càng bất mãn
Trong một video được chính quyền phát sóng nhiều lần, một cặp vợ chồng trẻ có bằng đại học cho biết họ kiếm được 9.184 tệ/đêm (1.335 USD) khi bán món đậu phụ teppanyaki và khoai tây chiên trên vỉa hè tỉnh Chiết Giang.
Ngay sau đó, một bài đăng trên mạng đưa ra ước tính rằng cặp vợ chồng sẽ cần phục vụ 1,6 khách hàng/phút trong suốt đêm để đạt được con số đó.
“Nếu kiếm tiền dễ dàng như vậy, tôi chắc chắn rằng đường phố sẽ chỉ toàn những người bán đậu hũ và khoai tây chiên ở khắp mọi nơi", tác giả của bài đăng viết.
Vài ngày sau, cặp đôi thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn rằng doanh số bán hàng của họ nói chung thấp hơn ít nhất một phần ba so với những gì phóng sự nói.
Làn sóng phản đối trước lời kêu gọi cũng cho thấy Trung Quốc thiếu các biện pháp bảo vệ người lao động hiệu quả, đi kèm là cáo buộc chính quyền không duy trì các điều kiện làm việc.
Giới cổ cồn trắng thường xuyên làm việc nhiều giờ liên tục, với văn hóa 996 nổi tiếng một thời trong các công ty công nghệ và khó biến mất hoàn toàn bởi áp lực kiếm tiền và nỗi sợ bị tụt về phía sau.
Ở tỉnh Hà Bắc, Lucy Liu, mới tốt nghiệp đại học, cho biết sau khi không tìm được việc làm phù hợp, cô sẽ theo học thạc sĩ vào mùa thu tới ở Anh.
“Tôi sẽ không hạ thấp tiêu chuẩn của mình trong quá trình tìm việc làm. Tôi sẽ cố gắng tìm một công việc phù hợp với sở thích bất kể môi trường bên ngoài như nào", cô nói.
