Đây là thông tin được Tổ chức Đối tác ngân sách quốc tế (IBP) phối hợp với Trung tâm phát triển và hội nhập (CDI) công bố sáng ngày 10/6 tại Hà Nội.
Theo đó, xếp hạng của Việt Nam trong khảo sát công khai ngân sách năm 2021 (OBS 2021) ở cả ba trụ cột minh bạch, sự tham gia của công chúng và giám sát ngân sách đều tăng 06 điểm so với OBS 2019.
Kể từ khi tham gia khảo sát OBS năm 2010, Chính phủ Việt Nam và Bộ Tài chính đã nỗ lực thực hiện các cam kết về công khai thông tin về quản lý và sử dụng nguồn lực công để người dân có thể tham gia thảo luận về ngân sách với những cải cách pháp luật và thể chế quản trị ngân sách theo hướng minh bạch hơn.
Chỉ số công khai ngân sách của Việt Nam có xu hướng tăng qua mỗi kỳ đánh giá. Năm 2021 mức độ minh bạch (chỉ số OBI) về ngân sách của Việt Nam đạt 44 điểm tăng 30 điểm so với năm 2010. Trong đó điểm trung bình của 120 quốc gia tham gia khảo sát là 45.
Theo đó, Việt Nam đã thực hiện 7 công bố trong 8 tài liệu ngân sách chủ chốt cần được công khai. Trong đó báo cáo giữa kỳ (6 tháng) là tài liệu ngân sách duy nhất chưa đáp ứng các yêu cầu theo thông lệ tốt của quốc tế để có thể được coi là báo cáo giữa kỳ.
Công khai tài liệu ngân sách Việt Nam từ 2010-2021
Các tài liệu ngân sách của Việt Nam trong OBS 2021 đã được công khai đầy đủ hơn so với khảo sát OBS 2019. Điểm mức độ đầy đủ của các tài liệu ngân sách đều tăng so với năm 2019. Trong đó, báo cáo ngân sách công dân và báo cáo ngân sách hàng năm (cuối kỳ) là hai tài liệu cải thiện nhiều nhất về nội dung công khai so với năm 2019 khi mà điểm số tăng tương ứng là 17 và 12 điểm.
Báo cáo cũng cho thấy mức độ sẵn có của các thông tin ngân sách công khai còn hạn chế ở Việt Nam và công chúng còn ít tham gia vào quy trình ngân sách khi mà chỉ số tham gia của công chúng của Việt Nam chỉ đạt 17/10 điểm, tăng 6 điểm so với khảo sát OBS 2019. So với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, điểm xếp hạng về sự tham gia trong khảo sát OBS 2021 của Việt Nam cao hơn Thái Lan, Đông Timor, Campuchia và Myanmar.
Đặc biệt, điểm xếp hạng về giám sát ngân sách của Việt Nam đạt 80/100 điểm đứng thứ 12/120 quốc gia về giám sát ngân sách trong OBS 2021, trong đó giám sát của Quốc hội đạt 75/100 điểm và giám sát của Kiểm toán nhà nước đạt 89/100 điểm. Trong khi điểm trung bình toàn cầu về giám sát ngân sách đạt 52/100 điểm.
Bà Suad Hasan, Đại diện của Tổ chức Hợp tác ngân sách quốc tế cho biết:“Chúng tôi nhận thấy rằng đại dịch đã không làm mất đi những thành quả đã đạt được trong các hoạt động lập ngân sách minh bạch và có trách nhiệm trên toàn thế giới. Hầu hết các quốc gia có thể duy trì, và trong một số trường hợp khác còn có thể kế thừa những kết quả đã đạt được trước đó trong quy trình ngân sách hàng năm của họ.
Mặc dù khảo sát không tìm hiểu lý do tại sao thực tiễn các quốc gia có sự cải thiện hoặc thụt lùi, nhưng chúng tôi tin rằng khả năng phục hồi và khả năng duy trì ổn định của việc công khai ngân sách có thể đạt được dựa trên hai yếu tố: tăng cường số hóa thông tin và thể chế hóa các thực hành trách nhiệm giải trình”.
Nhận định về chỉ số OBI 2021 của Việt Nam, bà Ngô Minh Hương, Giám đốc CDI cho biết: “Công khai minh bạch ngân sách nhà nước là phương pháp nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách của Chính phủ. Các tài liệu quan trọng về ngân sách đã được công khai rộng rãi hơn và đầy đủ hơn qua hai kỳ đánh giá OBS vừa qua. Tuy nhiên công khai thôi chưa đủ, cần có cơ chế thường xuyên, chính thức để người dân tham gia trong quá trình ngân sách.
Ngoài ra, cơ quan Quốc hội còn có thể thực hiện giải trình về ngân sách trước Quốc hội hoặc các hình thức đóng góp ý kiến trực tiếp và gián tiếp có sự tham gia ý kiến của cá nhân, tổ chức. Nhiều vấn đề người dân quan tâm và rất quan trọng để người dân hiểu và tham gia đóng góp ý kiến cho Chính phủ, bao gồm các vấn đề thu – chi ngân sách, chính sách thuế, bội chi, nợ công, các chính sách và chi cho đảm bảo xã hội, môi trường, ngân sách và sự đảm bảo về chất lượng ý tế, giáo dục v.v.”
Báo cáo đã khuyến nghị Việt Nam trong quá trình Dự thảo dự toán ngân sách trình Quốc hội cần bổ sung thêm các thông tin chi tiết như kết quả thực hiện thu, chi ngân sách năm trước, dự báo kinh tế vĩ mô hoàn chỉnh và thông tin về những rủi ro tài chính như quỹ ngoài ngân sách; Cải thiện tính đầy đủ và toàn diện của tài liệu Định hướng xây dựng ngân sách và đưa vào báo cáo ngân sách giữa kỳ các dự báo được sửa đổi và cập nhật cho 6 tháng còn lại và các dự báo kinh tế vĩ mô trong tương lai.
Bình luận về báo cáo, ông Vương Tiến Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ ngân sách Nhà nước, Bộ Tài chính cho biết: Công khai minh bạch quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước là một trong những mục tiêu của Chính phủ Việt Nam. Từ năm 2015 Việt Nam đã tiếp cận các thông lệ tốt nhất của quốc tế, tuy nhiên về sự tham gia của người dân, đây là sự hạn chế.
Chính phủ Việt Nam cũng đã có những chỉ đạo Bộ Tài chính đẩy mạnh tăng cường tuyên truyền để người dân có thể tham gia, tuy nhiên đặc thù dân trí của người dân Việt Nam còn hạn chế so với các quốc gia trong khu vực. Từ tháng 8 năm 2020 Bộ Tài chính đã vận hành cổng thông tin công khai ngân sách để thông tin đến với người dân tốt hơn và người dân cũng hiểu hơn về tài chính ngân sách của Việt Nam.
Ông Vương Tiến Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính bình luận về kết quả Báo cáo Chỉ số minh bạch ngân sách Việt Nam 2021
Khảo sát OBS là đánh giá độc lập toàn cầu với 120 quốc gia tham gia, khảo sát OBS và được xây dựng trên các tiêu chí quốc tế của Quỹ Tiền tệ quốc tế, Tổ chức Phát triển và hợp tác kinh tế, Tổ chức kiểm toán quốc tế và các tiêu chuẩn về sự tham gia của tổ chức Sáng kiến toàn cầu về minh bạch tài khóa.
