Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), sau nhiều tháng sụt giảm liên tục, xuất khẩu (XK) cá ngừ của Việt Nam sang Anh đã tăng trưởng mạnh trở lại trong tháng 9/2022. Giá trị XK cá ngừ sang thị trường này trong tháng 9 tăng 162% so với cùng kỳ năm 2021. Tuy nhiên, con số này không đủ bù đắp cho lượng sụt giảm trước đó, nên kim ngạch XK sang thị trường này trong 9 tháng đầu năm 2022 vẫn giảm 28% so với cùng năm 2021, đạt gần 3,4 triệu USD.
Kể từ năm 2021 đến nay, do tác động của Brexit và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, XK cá ngừ của Việt Nam sang Anh không ổn định và có xu hướng sụt giảm. Giá trị XK cá ngừ của Việt Nam sang Anh năm 2021 chỉ đạt gần 9,3 triệu USD, giảm 23% so với cùng kỳ năm 2020.
Bước sang năm 2022, tác động kép của đại dịch Covid-19, cộng với tác động của cuộc xung đột Nga-Ukraine đã tác động tới nền kinh tế Anh. Lạm phát tại Anh tăng lên mức cao kỷ lục trong 40 năm qua và gần như cao nhất ở các nước châu Âu.
Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh (ONS) cho biết, chỉ số giá tiêu dùng của nước này đã tăng 10,1% so với mức 9,9% trong tháng 8/2022 do giá thực phẩm tăng vọt. Số liệu trong tháng 9/2022 tương đương với mức ghi nhận được trong tháng 7/2022 và là mức cao nhất trong 40 năm, nguyên nhân do hóa đơn năng lượng tăng vọt.
Theo bà Nguyễn Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ thuộc VASEP, giá thực phẩm và đồ uống không cồn là tăng nhiều nhất, tới 14,5% và là mức tăng lớn nhất kể từ tháng 4/1980. Đồng bảng Anh đã giảm xuống 1,13 USD đổi một bảng.
Điều này đã khiến cho ngành dịch vụ thực phẩm tại Anh bị ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là lĩnh vực đồ ăn nhanh, bởi tình trạng thiếu lao động và giá hàng hoá tăng cao.
Về lợi thế thuế quan, thì hiệp định FTA giữa Vương quốc Anh với Việt Nam có cơ chế tiếp nối hiệp định EVFTA với EU, nghĩa là mức thuế đối với các loại sản phẩm cá ngừ tươi và đông lạnh sẽ nhanh chóng được loại bỏ. Mức thuế cho sản phẩm cá ngừ loin đông lạnh hoặc phi lê sẽ được loại bỏ trong khoảng thời gian 3 năm từ mức 18% về 0%.
Đối với cá ngừ chế biến sử dụng cho cá ngừ đóng hộp – tỉ lệ cơ bản 24% sẽ được giảm trong lịch trình 7 năm.
Đối với cá ngừ đóng hộp và bao gói, mức hạn ngạch sẽ là 11.500 tấn mỗi năm sẽ được miễn thuế. Sau đó, mức thuế như ban đầu 20,5% sẽ được áp dụng, mức thuế này sẽ giảm 3,5% mỗi năm.
Với thoả thuận này, các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam cũng đang có lợi thế tại thị trường Anh. Tuy nhiên với tình hình lạm phát và tình hình chính trị bất ổn như hiện nay, XK cá ngừ của Việt Nam sang Anh vẫn khó có thể phục hồi.
Tại Anh, cá ngừ là một loại thực phẩm được sử dụng chủ yếu trong các món ăn nhanh, như bánh mì kẹp, hay trong nhiều bữa ăn khi đi du lịch. Hiện tại, sự thiếu hụt lao động trong ngành dịch vụ thực phẩm của Anh và lĩnh vực đồ ăn nhanh như bánh mì kẹp sử dụng nhiều lao động đã bị ảnh hưởng. Nhiều nhà máy phải cắt giảm sản lượng. Điều này đã khiến cho NK cá ngừ của Anh sụt giảm.
NK cá ngừ của Anh tính đến hết tháng 7/2022 đã giảm 5% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021. Việt Nam hiện đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 13 trong số 27 nguồn cung cá ngừ cho thị trường này. Trong bối cảnh lạm phát như hiện nay, Anh có xu hướng tăng NK cá ngừ từ các nguồn cung đang được miễn thuế khi XK, các nguồn cung cá ngừ giá rẻ và có lợi thế về mặt địa lý như Ecuador, Philippines…
