Mọi chuyện bắt đầu từ bài đăng tuyển dụng trên mạng xã hội, hoặc lời thúc giục qua mạng xã hội từ một người quen, hứa hẹn cho những thanh niên nợ nần chồng chất từ Hong Kong đến Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan và Malaysia "công việc lương cao" ở nước ngoài trong lĩnh vực bán hàng trực tuyến.
Tuy nhiên, ngay khi rời đi tìm kiếm công việc mới, họ rơi vào cái bẫy của nạn buôn người, mắc nợ với băng nhóm Trung Quốc, bị buộc phải đi lừa đảo chính đồng bào của mình, hoặc có nguy cơ bị đánh đập hay bị bán cho nhóm tội phạm khác.
Châu Á đang nằm trong tầm ngắm của "đại dịch" lừa đảo, tập trung chủ yếu ở Campuchia, bên cạnh các “tiền đồn” béo bở là các sòng bạc ở vùng biên giới Myanmar và Lào.
Nhiều người bị lừa bởi những trò gian lận tinh vi hứa hẹn về tình yêu, giao dịch ngoại hối có lợi nhuận cao, hay các khoản đầu tư theo mô hình Ponzi, hay thậm chí tin rằng họ đang trả tiền cho “cảnh sát” và “nhân viên hải quan”.
Chuyên gia lo ngại các băng nhóm lừa đảo đang bắt giữ hàng chục nghìn thanh niên nam nữ và lợi dụng họ để thực hiện vô số cuộc gọi mỗi ngày, theo South China Morning Post.
Phương thức lừa đảo tinh vi và đa dạng
Giới chức Hong Kong cho biết họ nhận được 41 lời kêu cứu. Một số người vẫn còn mắc kẹt ở Campuchia và Myanmar, nhưng có 23 người đã an toàn.
Ah Dee là một trong những nạn nhân. Chàng trai 30 tuổi kể anh đã phản hồi một lời quảng cáo trên Facebook với "mức lương" 6.370 USD cho công việc quảng cáo ở Thái Lan.
Anh đi đến quận Mae Sot ở phía bắc Thái Lan, sau đó bị đưa vào một chiếc xe hơi. Chiếc xe đưa anh tới Myanmar, yêu cầu anh trả 10.000 USD tiền chuộc, hoặc trả tiền bằng cách thực hiện lừa đảo qua điện thoại.
“Tôi cố gắng tìm cách rời đi”, anh nói, sử dụng tên giả. “Tôi không thể làm việc cho họ. Lừa đảo là bất hợp pháp”.
Hầu hết nạn nhân đến từ vùng lãnh thổ Đài Loan, Thái Lan, nhưng người Indonesia, Malaysia và thậm chí cả Kenya cũng đang rơi vào tầm ngắm của các băng nhóm lừa đảo.
“Gia đình tôi phải vay tiền để chuộc tôi”, Wan - công dân Thái Lan, người được hứa hẹn lương 1.500- 2.000 USD /tháng cho công việc tại một sòng bạc ở biên giới Campuchia - kể lại.
Wan được trả tự do một tháng sau đó, sau khi kiếm được vài nghìn USD. Anh cho biết nhiều người khác vẫn đang trong vũng lầy nợ nần với các băng nhóm tội phạm.
“Vào những ngày vắng khách, họ kiếm được khoảng 138.300 USD, nhưng mục tiêu thường gấp đôi con số đó”, anh nói.
Một sòng bạc do người Trung Quốc làm chủ ở tây bắc Lào, gần biên giới với Thái Lan và Myanmar. Ảnh: AFP.
Theo các nguồn tin cảnh sát, một số ít công dân Trung Quốc giám sát từng mạng lưới lừa đảo, quản lý số lượng người bị nhốt trong các khu phức hợp rộng lớn.
Họ cho biết khách sạn ở Campuchia chuyển đổi thành các trung tâm tổng đài lừa đảo, với mỗi tầng là nơi ở của những người thuộc các quốc tịch khác nhau, nhắm mục tiêu đến đồng hương.
Wan cho biết các băng nhóm lừa đảo chia theo 3 hướng: Đầu tiên là truy tìm nạn nhân trên mạng xã hội, tiếp theo là gọi điện thoại theo kịch bản sẵn có, cuối cùng là “chốt” thỏa thuận và chuyển khoản ngân hàng.
Các chiêu trò lừa đảo gồm "catfishing" - hành vi lừa qua mạng bằng tài khoản, danh tính, hình ảnh và thông tin giả mạo - và khoản đầu tư điện tử, cho đến đóng giả cảnh sát yêu cầu chuyển tiền để “mở lại” tài khoản ngân hàng cho nạn nhân.
Với chiêu trò lừa qua điện thoại, thủ phạm thường mặc đồng phục cảnh sát giả, gọi điện video cho nạn nhân từ số điện thoại trùng khớp hoàn toàn với số đồn cảnh sát Thái Lan, Wan nói.
Trong một số đoạn video quay tại Sihanoukville của Campuchia, những người thực hiện cuộc gọi lừa đảo ngồi tại bàn làm việc, bao quanh bởi các tấm áp phích ghi khẩu hiệu khuyến khích động lực, kịch bản về mô hình bán hàng và danh sách các mục tiêu tiềm năng.
"Những tổ hợp này có bảo vệ có vũ trang, hàng rào thép và rào chắn, bạn không thể ra hay vào", cảnh sát Surachate Hakparn nói. Ông Hakparn là người chỉ đạo lực lượng chống buôn người của Thái Lan và đã đưa 900 người từ Campuchia về Thái Lan cuối năm ngoái.
Các nạn nhân có thể mất hàng tháng trời để "giải quyết nợ nần" với các băng nhóm lừa đảo, trong khi một số người tìm cách chạy trốn.
Đại sứ quán Kenya tại Thái Lan cảnh báo công dân không nhận việc không có hợp đồng chính thức, sau khi một số người gần đây mắc bẫy lừa đảo từ các băng nhóm ở Myanmar và Lào.
Mạng lưới lừa đảo "mọc lên như nấm" giữa đại dịch
Theo các quan chức an ninh, Hội Tam Hoàng Đài Loan từng phát triển phiên bản lừa đảo tương tự, sau khi họ thành lập các trung tâm ở Thái Lan nhằm vào công dân Trung Quốc.
Chính quyền Thái Lan sau đó đã dẹp hình thức lừa đảo này, nhưng các băng nhóm chuyển địa bàn hoạt động qua biên giới sang Campuchia, với nhiều thành viên lấy quốc tịch Campuchia và mở rộng quy mô hoạt động bằng cách sử dụng tiền bẩn có được từ các sòng bạc tại khu vực sông Mekong.
Ngành công nghiệp này nuôi sống lực lượng lao động khổng lồ, gồm thanh niên nam và nữ không thể tìm được việc làm do đại dịch Covid-19, cũng như hàng triệu người châu Á ngây thơ và tuyệt vọng có thể dễ dàng giao lưu trực tuyến.
"Vấn đề này mọc lên như nấm và trở thành vấn nạn trong khu vực", Jeremy Douglas thuộc Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm nói, cho biết thêm đại dịch đã thúc đẩy các trùm tội phạm nổi tiếng ở khu vực Mekong “thích nghi và đổi mới”.
Một tòa nhà được cho là nơi diễn ra hoạt động đánh bạc và lừa đảo trực tuyến tại Sihanoukville. Ảnh: South China Morning Post.
“Các sòng bạc hoạt động ở khu vực biên giới và đặc khu kinh tế mất khách. Họ đã thích nghi bằng cách nhanh chóng chuyển sang lĩnh vực công nghệ và trực tuyến. Trung tâm tổng đài lừa đảo là lĩnh vực bổ sung để họ có thêm doanh thu", ông nói.
Trong khi đó, nạn nhân bị đối xử như là kẻ xấu. Với những người trốn thoát, nghi vấn đồng lõa trong việc lừa đảo đồng hương sẽ làm phức tạp thêm quy trình pháp lý, theo chuyên gia Kaili Lee thuộc tổ chức Garden of Hope của Đài Loan.
“Chúng ta phải coi những người này là nạn nhân”, bà nói. "Họ phải sinh tồn, nên họ buộc phải phạm tội. Đây thực sự là vấn đề về nhân quyền".
Theo thống kê, hiện không rõ tung tích của khoảng 10.000 người Đài Loan và Thái Lan ở Campuchia, trong khi hàng trăm người Việt Nam, Malaysia, Indonesia và Philippines đã được giải cứu.
Campuchia cho biết họ sẽ sớm đưa ra kế hoạch trấn áp các băng nhóm tội phạm, đồng thời phủ nhận các quan chức dính líu tới các trung tâm lừa đảo.
"Campuchia là quốc gia nạn nhân", Chou Bun Eng - Phó chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Chống buôn người Campuchia - nói. "Người nước ngoài lợi dụng lãnh thổ của chúng tôi để chống lại người ngoại quốc khác. Chúng tôi không đủ khả năng phản ứng với mọi báo cáo tội phạm, nhưng chúng tôi giải cứu mọi nạn nhân khi có thể".
