Ngày 6/2 tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Ngoại giao tổ chức cuộc họp thảo luận giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu do tình hình tại Biển Đỏ.
Mở đầu cuộc họp, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, kênh đào Suez là một trong những vị trí chiến lược, nối Địa Trung Hải với Biển Đỏ.
Biển Đỏ và kênh đào Suez là lối đi tắt cho tàu thuyền đi qua các cảng châu Âu, Bờ Đông châu Mỹ đến những cảng phía Nam Châu Á, cảng phía Đông châu Phi và châu Đại Dương. Đây là một trong những tuyến đường hàng hải huyết mạch quan trọng bậc nhất thế giới, chiếm khoảng 12% tổng lưu lượng giao thông hàng hải toàn cầu.
Tuy nhiên, kể từ cuối năm 2023, do xung đột tại khu vực Biển Đỏ, nhiều hãng tàu đã phải thay đổi tuyến đường, không đi qua Kênh đào Suez mà phải đi vòng qua mũi Hảo Vọng, làm cho hành trình tàu kéo dài từ 10 đến 15 ngày so với trước.
Cùng với những hạn chế về tàu qua kênh đào Panama do tình trạng khô hạn (El Nino), thì những diễn biến mới nhất ở Biển Đỏ đã gây tác động xấu đối với ngành vận tải biển thế giới, cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam, trực tiếp nhất là với khu vực châu Âu và Bắc Mỹ.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) phát biểu tại cuộc họp.
Những hệ lụy từ căng thẳng tại Biển Đỏ
Những căng thẳng và xung đột tại Biển Đỏ đã gây ra rất nhiều những tác động xấu đến thương mại của Việt Nam, đặc biệt là cũng tác động lớn đến các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các hãng tàu.
Đầu tiên là việc giá cước vận tải tăng. Theo số liệu từ Cục Hàng hải Việt Nam, từ tháng 1/2024, cước vận chuyển container bằng tàu biển đi Hoa Kỳ, Canada tăng mạnh so với tháng 12/2023, cước tàu đến Bờ Tây tăng từ mức 1.850 USD/container tháng 12/2023 lên 2.873 - 2.950 USD/container tháng 01/2024 (tăng 55 - 60%); cước tàu đến Bờ Đông tháng 12/2023 giá ở mức 2.600 USD/container tăng lên 4.100 - 4.500 USD/container vào tháng 01/2024 (tăng thêm 58 - 73%).
Riêng giá cước sang thị trường châu Âu ghi nhận tăng mạnh so với tháng 12/2023, cước đi Hamburg là 1.200 - 1.300 USD trong tháng 12/2023 tăng lên 4.350 - 4.450 USD trong tháng 1/2024. Các doanh nghiệp châu Âu được cho là chịu nhiều ảnh hưởng nhất, bởi chuỗi cung ứng của họ phụ thuộc nhiều vào tuyến đường qua Biển Đỏ.
Ảnh hưởng thứ hai là việc các chuyến hàng từ Việt Nam đi các nước đã bắt đầu có hiện chậm trễ ít nhất một tuần. Điều này cũng khiến chuỗi cung ứng nguyên vật liệu bị đảo lộn, hàng phục vụ sản xuất bị trễ lịch, đặc biệt là khó khăn trong giai đoạn sản xuất cuối năm 2023.
Thứ ba là việc các hãng tàu áp thêm phụ phí do căng thẳng biển đỏ, gây áp lực về chi phí lên chủ hàng.
Thứ tư là thiếu container rộng. Điều này sẽ gây ảnh hưởng đến các nước có lượng hàng xuất khẩu lớn như Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan... vì các container rộng quay về Châu Á chậm.
Thứ năm là việc tính trạng thiếu hàng hóa, gián đoạn chuỗi cung ứng đã xảy ra tại một số khu vực. Và cuối cùng là việc tăng chi phí kể trên có thể gây thêm áp lực về lạm phát.
Các giải pháp tháo gỡ
Cũng tại cuộc họp nêu trên, đại điện của Bộ Công Thương cũng đã nêu lên một số giải pháp giúp các doanh nghiệp cũng như các hãng tàu biển tháo gỡ những khó khăn đang gặp phải trong thời gian qua.
Đầu tiên, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết cần thực hiện việc ổn định giá cước và phí vận chuyển. Theo đó, các hãng tàu cần thực hiện nghiêm túc thực hiện quy định của pháp luật, đặc biệt là quy định về niêm yết, công khai giá cước vận chuyển. Ông Hải nhấn mạnh không áp đặt các loại phí, phụ thu không có cơ sở .
Thứ hai, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng cần có phương án phân luồng hàng hóa và tuyến đường tháo gỡ. Bên cạnh các tuyến đường hiện tại, doanh nghiệp xuất nhập khẩu sang Châu Âu có thể xem xét các tuyến đường thay thế, ví dụ tuyến đường sắt. Hoặc có thể sử dụng kết hợp nhiều song song tuyến đường như đường thủy, đường bộ, hàng không...
Thứ ba, ông Trần Thanh Hải khuyến nghị các doanh nghiệp cần đa dạng nguồn cung ứng hàng hóa.
Thứ tư, Phó Cục trưởng Cục XNK cũng lưu ý trong đàm phán hợp đồng mua bán và hợp đồng bảo hiểm bám sát tình hình. Các doanh nghiệp phải luôn đảm bảo rằng các hợp đồng vận chuyển có điều khoản về tình huống bất khả kháng, bồi thường khi gặp rủi ro.
Thứ năm ông Trần Thanh Hải cũng đề nghị các doanh nghiệp cũng cần tăng cường phối hợp, trao đổi thông tin, đánh giá tình hình và ứng phó đối với các tình huống trong tương lai.
Cuối cùng, Bộ Công thương cũng đề xuất các doanh nghiệp cũng cần chủ động xây dựng kế hoạch phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ, rủi ro, tổn thất từ sự cố trong thương mại, vận chuyển hàng hóa quốc tế.
Từ phía Bộ Giao thông Vận tải, bà Nguyễn Thị Thương, đại diện Cục Hàng hải Việt Nam cho biết Bộ cam kết sẽ thực hiện tất cả giải pháp để cảng biển, tàu thuyền thông suốt vào cảng nhanh nhất. Với hãng tàu, đại diện cục đề nghị các hãng tàu cần duy trì các chuyến vận tải hàng hải bổ sung thêm tàu, container rỗng đảm bảo lịch trình và nhu cầu xuất nhập khẩu; thực hiện nghiêm quy định giá cước vận tải và phụ thu…
Tương tự, ông Vũ Sơn Tùng - Phó vụ trưởng Vụ Trung Đông - châu Phi (Bộ Ngoại giao) thông tin sẽ theo dõi sát tình hình và diễn biến có thể diễn ra trong thời gian tới; nghiên cứu phương án và tuyến đường vận tải khả thi, tốt nhất thông tin cho doanh nghiệp. Đặc biệt, cần tập trung vào việc ổn định giá cước và phí vận chuyển. Các hãng tàu thực hiện đúng quy định về giá cước vận chuyển, không áp đặt loại phí, phụ thu không có cơ sở. Thực hiện phân luồng hàng hóa và tuyến đường thay thế, đa dạng nguồn cung hàng hóa...
