CEO Mary Barra của GM.
Một số lãnh đạo tại một số nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới đã lên tiếng cho thấy sự lo lắng về sự tăng trưởng của thị trường ô tô điện khi khả năng tồn tại của những phương tiện này khiến chiến lược điện khí hóa trị giá hàng tỷ USD của họ gặp rủi ro.
Trong số những người tỏ ra lo lắng nhất có Mary Barra của GM, người từng là một trong những CEO lạc quan nhất trong ngành ô tô về tương lai của xe điện. GM là hãng đi đầu trong thị trường ô tô điện, bán Chevrolet Bolt trong 7 năm và đưa ra những tuyên bố táo bạo về tương lai chạy hoàn toàn bằng điện của công ty từ rất lâu trước khi các đối thủ cạnh tranh tham gia.
Nhưng trong cuộc họp báo cáo thu nhập quý 3 mới đây của GM, Barra và GM đã có thái độ tỉnh táo hơn. Công ty đã công bố kết quả hàng quý rằng họ sẽ từ bỏ mục tiêu sản xuất 100.000 xe điện trong nửa cuối năm nay và 400.000 xe khác vào sáu tháng đầu năm 2024. GM không biết khi nào họ sẽ đạt được các mục tiêu đó.
Bà Barra nói: “Khi chúng tôi tiến sâu hơn vào quá trình chuyển đổi sang xe điện, mọi việc sẽ hơi gập ghềnh”.
Trong khi sự xuất hiện của GM có phần gây ngạc nhiên cho các nhà đầu tư thì hãng xe hơi Detroit không đơn độc có quan điểm mới về tương lai xe điện. Ngay cả Elon Musk của Tesla cũng cảnh báo trong một cuộc họp báo cáo thu nhập gần đây rằng những lo ngại về kinh tế sẽ dẫn đến nhu cầu về phương tiện đi lại suy giảm, ngay cả đối với công ty dẫn đầu thị trường xe điện lâu năm.
Trong khi đó, Mercedes-Benz - hãng đang phải giảm giá xe điện vài nghìn USD chỉ để đưa chúng đến tay khách hàng - không hề dè bỉu về tình trạng của thị trường xe điện.
“Đây là một không gian khá tàn bạo”, CFO Harald Wilhelm nói trong một cuộc gọi của nhà phân tích. “Tôi khó có thể tưởng tượng được tình trạng hiện tại là hoàn toàn bền vững cho tất cả mọi người”.
Hầu hết tất cả các sản phẩm xe điện hiện nay đều có giá thấp hơn giá niêm yết và trên hết, một số xe điện đang được nhà sản xuất ưu đãi gần 10%.
Đó là khi lượng hàng tồn kho tăng lên tại các đại lý, khiến các đại lý cảm thấy thất vọng. Trong khi những người mua ô tô đang gặp may nếu họ đang tìm kiếm một ưu đãi cho một chiếc xe plug-in, thì các giám đốc điều hành nhận thấy ngay cả việc giảm giá và giảm giá đáng kể hơn nữa cũng chưa đủ. Những chiếc xe này khiến các đại lý mất nhiều thời gian hơn để bán so với những chiếc xe chạy bằng xăng vì làn sóng người mua tiếp theo tập trung vào chi phí, những thách thức về cơ sở hạ tầng và các rào cản về lối sống đối với việc áp dụng.
Chỉ vài tháng sau khi các đại lý bắt đầu cảnh báo về nhu cầu xe điện đang chậm lại, các nhà sản xuất dường như đã bắt kịp thực tế đó. Ford là hãng đầu tiên từ bỏ việc phân bổ Mach-E sau khi các đại lý bắt đầu từ chối phân bổ. Vào tháng 7, công ty đã gia hạn thời hạn tự áp đặt để đạt sản lượng xe điện hàng năm là 600.000 chiếc thêm một năm và từ bỏ mục tiêu sản xuất 2 triệu xe điện vào năm 2026.
Khi hủy bỏ kế hoạch với GM để cùng phát triển những chiếc xe điện có giá dưới 30.000 USD, Giám đốc điều hành Honda Toshihiro Mibe cho biết rất khó để đánh giá môi trường xe điện đang thay đổi.
Mibe nói trong một cuộc phỏng vấn mới đây: “Sau khi nghiên cứu vấn đề này trong một năm, chúng tôi quyết định rằng đây sẽ là một lĩnh vực kinh doanh khó khăn, vì vậy hiện tại chúng tôi đang kết thúc việc phát triển một loại xe điện giá cả phải chăng”.
Đối với một số người, sự thoái lui này không có gì đáng ngạc nhiên.
Trong khi đó, Chủ tịch Toyota Motor Akio Toyoda cho biết tại Japan Mobility Show, tờ Wall Street Journal đưa tin: “Mọi người cuối cùng cũng nhìn thấy thực tế”. Ông Toyoda từ lâu đã hoài nghi về các bản thiết kế thuần điện của các đồng nghiệp của mình.
Là người tiên phong và dẫn đầu trong lĩnh vực xe hybrid, Toyota đã phản đối việc tập trung toàn lực vào điện khí hóa giống như một số đối thủ lớn nhất của mình. Họ lập luận rằng cách tốt nhất để giảm lượng khí thải là cung cấp cho khách hàng nhiều lựa chọn khác nhau, bao gồm xe hybrid, xe plug-in hybrid, mẫu xe chạy bằng hydro và xe điện. Nhà sản xuất ô tô cho biết không phải ai cũng sẵn sàng cho một chiếc ô tô điện do giá cao và cơ sở hạ tầng sạc kém phát triển.
Theo WSJ, ông Toyoda cho biết: “Bởi vì câu trả lời đúng vẫn chưa rõ ràng, chúng ta không nên giới hạn bản thân chỉ trong một lựa chọn”.
Chiến lược này đã thu hút sự phẫn nộ của các nhóm tiến bộ và bảo vệ môi trường, những người cho rằng bất kỳ công nghệ nào thiếu phương tiện chạy hoàn toàn bằng điện đều góp phần không cần thiết vào sự nóng lên toàn cầu.
Tuy nhiên, Toyota đang thay đổi theo thời gian. Tháng 12 năm ngoái, công ty đã công bố kế hoạch đầu tư 4 nghìn tỷ yên (khoảng 29 tỷ USD) để tung ra 30 mẫu xe chạy bằng pin vào năm 2030. Công ty đặt mục tiêu bán ít nhất 3,5 triệu xe điện mỗi năm vào năm đó, chiếm khoảng 1/3 doanh số toàn cầu.
Xe điện đang được giảm giá tốt nhất
Ở một diễn biến khác, theo Kelley Blue Book, ưu đãi xe điện đã đạt 9,8% giá giao dịch trung bình (ATP), tương đương giảm 4.991 USD so với giá ô tô vào tháng 9. Đây là lần đầu tiên xe điện được giảm giá cao như vậy sau 4 đến 5 năm (khi doanh số bán hàng thấp hơn nhiều) và điều này rất quan trọng đối với ô tô, mức giá mà nhiều người cho là rào cản đối với việc áp dụng. Dữ liệu của Kelley Blue Book cho biết chỉ một năm trước, ưu đãi xe điện chưa đến 2% ATP.
Giá trung bình là 50.683 USD vào tháng trước, giảm đáng kể so với mức hơn 65.000 USD một năm trước. Điều đó làm cho xe điện nói chung vẫn đắt hơn ATP 47.899 USD cho một chiếc xe, nhưng khi tính đến việc giảm giá xe điện, cả hai bắt đầu có giá khá giống nhau. Tất nhiên, những chiếc xe điện hạng sang trị giá hơn 100.000 USD và những chiếc plug-in kinh tế trị giá 35.000 USD mỗi chiếc sẽ làm lệch những con số đó.
Nhưng khi ngày càng có nhiều nhà sản xuất ô tô mở rộng quy mô, các sản phẩm giá cả phải chăng hơn xuất hiện và người lái xe chuyển đổi, chi phí nhìn chung sẽ giảm xuống.
Điều thú vị là theo Kelley Blue Book, các ưu đãi dành cho phương tiện nói chung trong tháng trước chỉ chiếm khoảng 4,9% ATP, tương đương 2.368 USD - đang cải thiện nhưng thấp so với tỷ lệ lịch sử. Đối với bối cảnh, các ưu đãi dành cho ô tô mới nhìn chung cao tới 10,2% vào tháng 9 năm 2019, trước đại dịch.
Những giao dịch này trở nên khó thực hiện trong thời kỳ khủng hoảng cung cầu ô tô trong suốt thời gian xảy ra dịch COVID khi lượng hàng tồn kho thấp và người mua hàng phải trả cao hơn giá niêm yết chỉ để có một chuyến đi mới. Hiện nay, việc giảm giá này đang dần quay trở lại, chỉ với mức giá thấp hơn nhiều.
Nhưng bản thân xe điện đang nhận được những ưu đãi gần bằng mức trước COVID. Trên thực tế, đứng thứ hai sau xe hạng sang cao cấp, xe điện có nhiều ưu đãi nhất trong tất cả các phân khúc xe trong tháng trước.
Tại sao ưu đãi dành cho xe điện lại quan trọng?
Phần lớn các cuộc thảo luận xung quanh xe điện đều liên quan đến chi phí thường rất cao của chúng nên việc thấy giá giảm theo cách này hay cách khác sẽ là chìa khóa để áp dụng. Đó là ý tưởng về sự ngang bằng về giá hoặc những chiếc xe điện có giá ngang bằng với những chiếc xe chạy bằng xăng. Cho đến nay, chỉ có xe điện cao cấp mới chạy giống như ô tô động cơ đốt trong tương đương, xe điện chính thống vẫn chưa hoàn thiện.
Là một tín hiệu cho thấy giá sẽ cải thiện, lượng hàng tồn kho xe điện đang tăng lên trên các lô đại lý và đó không hẳn là điều xấu đối với xe điện. Ở một mức độ nào đó, đó là chức năng của các nhà sản xuất ô tô nhằm kéo dài năng lực sản xuất của họ và cuối cùng đưa xe điện ra khỏi dây chuyền lắp ráp hàng loạt.
Tuy nhiên, do các đại lý đã trở nên thoải mái hơn trong thời gian diễn ra dịch COVID với lượng hàng tồn kho ít hơn trong khi của họ, nên nhiều người không quá hào hứng với việc xe điện chất đống, đặc biệt là khi phần lớn nguồn cung cấp ô tô chạy xăng vẫn chưa phục hồi. Theo Kelley Blue Book, nguồn cung xe điện tại các đại lý trên tại Mỹ vào đầu tháng 10 là 97 ngày, so với nguồn cung cấp xe nói chung là khoảng 50 ngày.
Đó không chỉ là về tiến độ và quy mô, hay về việc các đại lý muốn loại bỏ hàng tồn kho (mà hiện tại họ phải trả dưới dạng chi phí sơ đồ tầng cao ngất trời), mà còn là về nhu cầu. Một số người sẽ lập luận rằng, do thị trường xe điện đã gần đáp ứng được nhu cầu của những người sử dụng sớm, nên làn sóng người mua tiếp theo sẽ khó tiếp cận hơn, do đó việc mua xe điện sẽ chậm lại một chút.
