Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) nóng hơn dự báo đã khiến thị trường tài chính Mỹ bất an trong phiên giao dịch ngày thứ Tư (10/4). Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư thậm chí còn cảm thấy lo lắng hơn về một thước đo giá cả chi tiết khác gọi là chỉ số lạm phát siêu lõi - một điểm dữ liệu cho thấy sự “cứng đầu” của lạm phát và có thể phá hỏng kế hoạch nới lỏng chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).
Theo hãng tin CNBC, ngoài CPI toàn phần, giới kinh tế học còn xem xét CPI lõi - thước đo không bao gồm giá của hai nhóm hàng hoá nhiều biến động là thực phẩm và năng lượng - để xác định xu hướng thực sự của lạm phát. Trong khi đó, CPI siêu lõi - chỉ số loại trừ thêm nhóm nhà ở khỏi hạng mục dịch vụ - là một bước đào sâu hơn nữa để tìm ra xu hướng lạm phát. Giới chức Fed nói rằng CPI siêu lõi là một thước đo hữu ích trong bối cảnh hiện nay vì họ nhận thấy lạm phát ở nhóm nhà ở chỉ là một vấn đề tạm thời và không thực sự phản ánh áp lực giá cả nằm sâu trong nền kinh tế.
Một điều đáng lo ngại: tốc độ lạm phát siêu lõi của tháng 3 so với cùng kỳ năm ngoái là 4,8%, mức cao nhất trong 11 tháng.
Trao đổi với CNBC, Giám đốc phụ trách nghiên cứu thị trường toàn cầu của công ty R.J.O’Brien & Associates, nói rằng nếu nhìn vào dữ liệu của 3 tháng qua và thực hiện phương pháp quy về cơ sở năm, sẽ thấy lạm phát siêu lõi ở Mỹ cả năm đang là hơn 8%, cao hơn nhiều so với mục tiêu lạm phát 2% của Fed.
“Tôi nghĩ rằng Fed bây giờ đang vò đầu bứt tai”, ông Fitzpatrick nhận định.
Sau báo cáo lạm phát, thị trường gần như không còn đặt cược vào khả năng Fed bắt đầu hạ lãi suất vào tháng 6. Thay vào đó, kỳ vọng được dịch chuyển tới tháng 9. Đầu năm nay, thị trường còn cho rằng Fed sẽ có đợt giảm lãi suất đầu tiên vào tháng 3.
“Xét cho cùng, Fed sẽ chẳng quan tâm lắm đến lạm phát siêu lõi nếu như lạm phát toàn phần giảm về 2%. Nhưng thực tế là lạm phát toàn phần sẽ không thể giảm về 2% một cách bền vững nếu giá dịch vụ không hạ nhiệt. Ở thời điểm hiện tại, chúng ta chưa thấy điều đó”, nhà kinh tế trưởng Stephen Stanley của ngân hàng Santander tại Mỹ phát biểu.
Nhà đầu tư ở Phố Wall đã dành sự quan tâm lớn cho xu hướng của lạm phát siêu lõi từ đầu năm đến nay. Việc lạm phát siêu lõi tăng tốc từ tháng 1 đã đủ để thị trường suy giảm “kỳ vọng rằng Fed bắt đầu thắng trong cuộc chiến chống lạm phát và đây sẽ tiếp tục là một câu hỏi mở trong những tháng sắp tới” - theo chiến lược gia Ian Lyngen của công ty BMO Capital Markets.
Ông Fitzpatrick cho rằng một vấn đề khác đối với Fed nằm ở bức tranh nền kinh tế vĩ mô khác biệt, với lạm phát cầu kéo và cả những khoản tiền kích cầu hào phóng giúp người tiêu dùng tăng mạnh chi tiêu tuỳ nghi trong năm 2021-2022 đồng thời đẩy lạm phát tăng lên mức cao kỷ lục. Vị chuyên gia nhận định bức tranh hiện tại còn phức tạp hơn bởi một số thành phần khó giảm trong rổ hàng hoá và dịch vụ tính CPI cũng chính là những khoản chi không thể tránh đối với các hộ gia đình như ô tô, bảo hiểm nhà cửa và thuế bất động sản.
“Fed đang bị ám ảnh bởi những gì đã diễn ra trong năm 2021-2022 vì câu chuyện đó không giống như những gì mà chúng ta đã trải qua trước kia. Vấn đề nằm ở chỗ, lạm phát bây giờ không phải do chi tiêu tuỳ nghi mà ra. Điều này đặt Fed vào một tình thế giữa khó và khó hơn”, ông Fitzpatrick nhận định.
Bối cảnh kinh tế vĩ mô càng khó khăn hơn đối với Fed khi tỷ lệ tiết kiệm của người tiêu dùng Mỹ đang giảm xuống và chi phí đi vay cao. Tất cả những yếu tố này có thể khiến Fed phải duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt “cho tới khi có thứ gì đó đứt gãy” - vị chuyên gia nói. Ông cảnh báo Fed bây giờ khó có thể kéo lạm phát xuống bằng cách tăng thêm lãi suất, vì các yếu tố gây lạm phát hiện nay là “cứng đầu” hơn trước và không còn nhạy cảm với sự thắt chặt của chính sách tiền tệ.
Theo ông Stanley, khả năng Fed tăng thêm lãi suất là thấp, nhưng vẫn là một khả năng, chừng nào lạm phát còn cao hơn so với mục tiêu 2%.
“Tôi cho rằng lạm phát rồi cũng sẽ giảm và họ sẽ hạ lãi suất muộn hơn so với những gì được kỳ vọng. Câu hỏi đặt ra bây giờ là lạm phát có bám rễ sâu hơn hay không. Tôi cho rằng đến một lúc nào đó, khả năng lãi suất tăng thêm sẽ lại thu hút sự chú ý”, ông Stanley nói.
