Với bước nhảy lãi suất 0,75 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 11 gần như đã chắc chắn, nhà đầu tư và giới phân tích trên thị trường tài chính toàn cầu đang chờ xem Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có phát tín hiệu về một sự giảm tốc trong cuộc họp tháng 12. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng đỉnh của lãi suất là bao nhiêu mới là điều quan trọng hơn bước nhảy của lãi suất.
Fed - ngân hàng trung ương có ảnh hưởng lớn nhất thế giới - đã khởi động cuộc họp chính sách tiền tệ định kỳ tháng 11 kéo dài 2 ngày vào ngày thứ Ba (1/11). Theo dự kiến, cuộc họp sẽ kết thúc vào đầu giờ chiều ngày thứ Tư theo giờ địa phương, tức rạng sáng ngày thứ Năm theo giờ Việt Nam.
Thị trường gần như tin chắc rằng Fed sẽ nâng lãi suất 0,75 điểm phần trăm, đưa lãi suất quỹ liên bang (fed funds rate), tức lãi suất cơ bản của đồng USD, lên mức 3,75-4%. Đây sẽ là đợt nâng lãi suất thứ 6 liên tiếp của Fed trong chu kỳ thắt chặt bắt đầu từ tháng 3 năm nay, đồng thời là lần nâng thứ tư với bước nhảy 0,75 điểm phần trăm. Chiến dịch tăng lãi suất này là nỗ lực của Fed “hãm phanh” nền kinh tế, qua đó kéo lạm phát xuống từ vùng cao nhất 4 thập kỷ.
Giảm tốc độ là cần thiết nhưng... cũng khó
Gần đây, một số nhà hoạch định chính sách của Fed đã bắt đầu phát tín hiệu muốn giảm bớt mức tăng lãi suất mỗi lần trong các cuộc họp sau tháng 11, thậm chí dừng tăng lãi suất vào đầu năm 2023, để chờ xem các đợt tăng lãi suất đã có phát huy tác dụng như thế nào.
“Họ thực sự cần phải tăng lãi suất chậm lại. Chúng ta nên ghi nhớ rằng, tăng 0,5 điểm phần trăm là nhanh, tăng 0,75 điểm là thực sự nhanh”.
Chuyên gia kinh tế Ellen Meade thuộc Đại học Duke
Các quan chức Fed có quan điểm như vậy và nhiều chuyên gia kinh tế khu vực tư nhân đã cảnh báo về rủi ro ngày càng lớn về việc Fed tăng lãi suất quá nhiều và khiến cho nền kinh tế giảm tốc quá mức. Cho tới tháng 6 năm nay, Fed chưa từng có đợt nâng lãi suất 0,75 điểm phần trăm nào kể từ năm 1994.
“Họ sẽ phải nghĩ về việc căn chỉnh chính sách trong cuộc họp này. Họ đang cố gắng hạ nhiệt nền kinh tế, nhưng phải làm thế nào để không khiến nền kinh tế bị đóng băng”, chuyên gia kinh tế trưởng Diane Swonk của KPMG nhận định với tờ Wall Street Journal.
Trong suốt mùa hè vừa qua, các quan chức Fed ủng hộ việc tăng lãi suất với bước nhảy lớn vì Fed đang phải đuổi theo lạm phát. Giá tiêu dùng ở Mỹ đang tăng với với tốc độ mạnh nhất kể từ đầu thập niên 1980, nhưng lãi suất đã giữ ở mức gần 0 cho tới tận tháng 3. Cuộc tranh luận về việc Fed nên nâng lãi suất thêm bao nhiêu nữa thì dừng có thể sẽ trở nên sôi nổi hơn khi lãi suất đạt tới những ngưỡng có khả năng đặt ra trở ngại lớn cho tiêu dùng, tuyển dụng và đầu tư.
“Họ thực sự cần phải tăng lãi suất chậm lại. Chúng ta nên ghi nhớ rằng, tăng 0,5 điểm phần trăm là nhanh, tăng 0,75 điểm là thực sự nhanh”, chuyên gia kinh tế Ellen Meade thuộc Đại học Duke phát biểu.
Theo bà Meade, tháng 12 sẽ là một thời điểm tự nhiên để Fed giảm tốc độ tăng lãi suất, vì Fed có thể sử dụng những dự báo mới tại cuộc họp đó để cho thấy họ kỳ vọng sẽ phải tăng lãi suất lên một mức đỉnh cao hơn so với dự báo trước đây. Cuộc tranh luận về tốc độ tăng lãi suất sẽ che giấu tầm quan trọng của vấn đề lãi suất sẽ tăng đến mức nào. “Ở thời điểm hiện tại, thị trường đang có xu hướng tin rằng tăng lãi suất nhanh hơn đồng nghĩa với đỉnh lãi suất cao hơn”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích khác nói rằng sẽ khó để Fed giảm tốc trong tháng 12 vì họ dự báo lạm phát sẽ tiếp tục nóng hơn so với dự báo. Giới chức Fed vốn dĩ kỳ vọng lạm phát sẽ dịu đi trong năm nay, nhưng càng mong chờ càng vô vọng. Và Fed đã phản ứng bằng cách đưa ra mức lãi suất đỉnh cao hơn nhiều so với dự định hồi đầu năm, và kết quả là chuỗi tăng lãi suất với bước nhảy 0,75 điểm phần trăm dài hơn so với dự kiến ban đầu.
Trong cuộc họp vào tháng 9, Fed dự kiến sẽ phải tăng lãi suất lên ít nhất 4,6% vào đầu năm tới. “Nếu có một sự đồng tình trên diện rộng rằng lạm phát sẽ tiếp tục cao hơn dự báo, Fed sẽ phải đi tới đỉnh lãi suất đó sớm hơn”, chuyên gia kinh tế trưởng tại Mỹ Matthew Luzzetti của Deutsche Bank nói với Wall Street Journal.
Cuộc tranh luận về đỉnh lãi suất
Các nhà phân tích của Deutsche Bank, UBS, Credit Suisse và Nomura Securities đều tin rằng sau đợt tăng 0,75 điểm phần trăm trong cuộc họp tuần này, Fed sẽ tiếp tục áp dụng bước nhảy lãi suất như vậy trong cuộc họp tháng 12. Trong khi đó, các nhà phân tích của Bank of America, Goldman Sachs, Morgan Stanley và Evercore ISI dự báo Fed sẽ giảm tốc về bước nhảy 0,5 điểm phần trăm trong cuộc họp cuối cùng của năm.
Các số liệu kinh tế công bố từ sau cuộc họp tháng 9 của Fed có cả tốt và xấu. Nhu cầu trong nền kinh tế Mỹ đã chậm lại và thị trường nhà đất nước này đã sụt giảm mạnh, nhưng thị trường việc làm vẫn mạnh và áp lực lạm phát vẫn ở mức cao. Các báo cáo tài chính quý 3 công bố gần đây của các công ty niêm yết cũng cho thấy nhu cầu của người tiêu dùng vẫn lớn và giá cả tiếp tục tăng lên.
Fed có thể giảm tốc trong cuộc họp tháng 12, nhưng lại vẫn có thể tăng lãi suất lên 6%”.
Chuyên gia Jim Vogel của FHN Financial
Fed sẽ có 2 tháng dữ liệu kinh tế nữa trước khi bắt đầu cuộc họp tháng 12, bao gồm các số liệu về tuyển dụng và lạm phát. “Ngay cả khi ông Powell đưa ra tín hiệu nào đó trong cuộc họp báo sắp tới của ông ấy, thì đó cũng không phải là cam kết. Đó là bởi quyết định chính sách cần dựa trên số liệu kinh tế”, cựu thống đốc Fed Laurence Meyer, hiện đang điều hành công ty dự báo kinh tế LH Meyer Inc., nhận định trong một báo cáo mới đây được Wall Street Journal trích dẫn.
Một số chuyên gia kinh tế nói Fed sẽ phải tăng lãi suất lên cao hơn mức 4,6% trong năm tới vì sự vững vàng của tiêu dùng và nhu cầu trong nền kinh tế đòi hỏi lãi suất cao hơn.
Các chiến lược gia của FHN Financial dự báo đến tháng 6/2023, lãi suất Fed sẽ lên mức khoảng 6%. Sau đợt tăng tuần này, Fed có thể tiến tới mục tiêu lãi suất như vậy cho dù không có thêm một đợt tăng nào với bước nhảy 0,75 điểm phần trăm.
“Thế tiến thoái lưỡng nan đối với thị trường tài chính nằm ở việc có nhiều thứ có thể đồng thời đúng, và nhiều thứ trong đó kéo nhà đầu tư theo các hướng khác nhau. Fed có thể giảm tốc trong cuộc họp tháng 12, nhưng lại vẫn có thể tăng lãi suất lên 6%”, chuyên gia Jim Vogel của FHN Financial viết trong một báo cáo.
Còn theo chuyên gia kinh tế trưởng tại Mỹ Michael Gapen của Bank of America, bất kỳ hé mở nào của ông Powell cho thấy kỳ vọng của các quan chức Fed rằng lãi suất sẽ phải tăng lên đỉnh cao hơn đều có thể dập tắt sự hưng phấn của thị trường về việc Fed giảm tốc độ. “Quan trọng là đích đến chứ không phải hành trình”, ông Gapen nói.
