Vào tháng 11/2021, Facebook thông báo sẽ xóa dữ liệu nhận dạng khuôn mặt được trích xuất từ hình ảnh của hơn 1 tỷ người dùng, và ngừng tự động gắn thẻ ảnh và video.
Đây chỉ là một chiến thuật PR, vì thực tế trong công cuộc xây dựng vũ trụ ảo, Meta đang thu thập những dữ liệu nhận dạng chi tiết hơn cả ảnh chụp, theo Luke Stark, giáo sư tại Đại học Western Canada.
Tuần này, dự đoán của Stark đã được chứng minh là đúng. Meta giới thiệu kính VR mới, Quest Pro, với bộ 5 máy ảnh hướng vào trong theo dõi khuôn mặt, nét mặt và chuyển động mắt của người dùng.
Meta nói rằng 5 máy ảnh này giúp ghi lại biểu cảm của người dùng theo thời gian thực để tái hiện lại trên nhân vật đại diện (avatar) trong vũ trụ ảo.
Dữ liệu khuôn mặt
Tại sự kiện công bố Quest Pro, Mark Zuckerberg, CEO của Meta, đã mô tả việc thu thập dữ liệu là cần thiết đối với vũ trụ ảo. “Khi chúng ta giao tiếp, tất cả biểu hiện và cử chỉ phi ngôn ngữ còn quan trọng hơn lời nói”, Zuckerberg nói.
CEO Meta cũng nói rằng bộ máy ảnh bên trong của Quest Pro sẽ làm cho nhân vật đại diện trông giống người thật hơn.
Nhưng đồng thời, dữ liệu từ Quest Pro cũng giúp nhà quảng cáo nhìn ra sở thích hoặc phản ứng của người dùng với một nội dung. Meta đang phát triển dịch vụ mua sắm trong vũ trụ ảo, và đã nộp bằng sáng chế về quảng cáo cá nhân hóa trong vũ trụ ảo và bằng sáng chế về nội dung thích ứng theo nét mặt người dùng.
Meta cho biết hình ảnh thô thu được sẽ được lưu trữ trên Quest Pro, xử lý cục bộ và xóa ngay lập tức. Tuy nhiên, thông báo về quyền riêng tư mà công ty này công bố nêu rõ rằng mặc dù hình ảnh thô bị xóa, nhưng dữ liệu thu thập được từ những hình ảnh đó có thể được xử lý và lưu trữ trên các máy chủ của Meta.
Dữ liệu này cũng có thể bị chia sẻ với bên thứ ba ngoài Meta. SDK của Quest Pro, các công cụ và phần mềm dùng để phát triển ứng dụng cho một nền tảng nhất định, cho các nhà phát triển bên thứ ba quyền truy cập vào dữ liệu biểu cảm khuôn mặt và chuyển động mắt mà Meta thu được từ người dùng để tạo hoạt ảnh cho nhân vật đại diện.
Một cuộc họp ảo trong Horizon Worlds. Mark Zuckerberg cho biết dữ liệu từ Quest Pro sẽ cải thiện đồ họa của vũ trụ ảo này. Ảnh: Cnet.
Chính sách bảo mật của Meta đối với Quest Pro nói rằng dữ liệu được chia sẻ với bên thứ ba sẽ tuân theo các điều khoản và chính sách bảo mật của bên thứ ba. Có nghĩa là người dùng sẽ rất khó theo dõi dữ liệu của mình bị đi đến những đâu.
“Dữ liệu này chi tiết hơn và mang tính cá nhân hơn nhiều so với khuôn mặt trích xuất từ ảnh chụp”, Stark nói.
Khó tin tưởng Meta
Câu hỏi đặt ra là liệu người dùng có sẵn sàng mua phần cứng có khả năng thu thập dữ liệu riêng tư từ một công ty nhiều lần tai tiếng vì "buông thả" dữ liệu người dùng cho bên thứ ba, chẳng hạn như trong vụ Cambridge Analytica.
Bán Quest Pro là thách thức tiếp theo trong công cuộc xây dựng vũ trụ ảo của Meta. Horizon Worlds hiện có ít hơn 300.000 người dùng hoạt động hàng tháng. New York Times đưa tin rằng ngay cả các nhân viên Meta làm việc trong dự án cũng không muốn sử dụng nền tảng vũ trụ ảo này.
Avi Bar-Zeev, nhà tư vấn về thực tế ảo và thực tế tăng cường đã giúp tạo ra kính HoloLens của Microsoft, cho rằng kính VR Quest 2 của Meta có vấn đề nghiêm trọng về quyền riêng tư và Quest Pro cũng tương tự.
Meta ra mắt Quest Pro cùng hứa hẹn cải thiện đồ họa, như thêm chân cho nhân vật (avatar) trong thế giới ảo. Ảnh: Meta.
Bar-Zeev lo ngại rằng dữ liệu khuôn mặt và mắt, cho thấy phản ứng của người dùng trước mỗi nội dung hoặc trải nghiệm, sẽ giúp Meta hoặc các công ty khác khai thác cảm xúc của người dùng VR.
Họ sẽ hiểu về người dùng đến mức chi phối được hành vi mua sắm mà người dùng còn không biết mình bị xem quảng cáo, theo Bar-Zeev.
Kavya Pearlman, người sáng lập Sáng kiến An toàn XR, tổ chức phi lợi nhuận tư vấn cho các doanh nghiệp và chính phủ về an toàn và đạo đức trong vũ trụ ảo, và cũng là người đã từng tư vấn cho Facebook về vấn đề bảo mật, cho biết những vụ bê bối trước đây của Meta khiến cô không tin tưởng vào công ty này.
Màn hình yêu cầu bật tính năng theo dõi khuôn mặt và mắt của Quest Pro được thiết kế theo hướng thúc ép người dùng chấp nhận tính năng này, theo đánh của của Pearlman sau khi xem bản demo của Quest Pro trước ngày ra mắt.
"Nếu không cẩn thận, quyền tự do lựa chọn của người dùng sẽ gặp rủi ro", Pearlman nói.
