VanMoust là startup Hà Lan từng được mệnh danh là “Tesla của xe đạp điện” do hai anh em người Hà Lan sáng lập. VanMoust đã tích hợp cục pin xe đạp điện cồng kềnh vào một khung hình xe đạp đẹp mắt, nổi bật trên đường phố Amsterdam. Những chiếc xe đạp này đã thu hút được 200.000 người theo dõi mạnh mẽ trên toàn cầu. Nhưng VanMoust đã phá sản vào cuối năm ngoái.
Nhưng theo nhiều cách, sự trỗi dậy – và sụp đổ của VanMoust – minh họa tinh thần kinh doanh ở một quốc gia nhỏ bé đã khai sinh ra Booking.com của công ty du lịch toàn cầu và gã khổng lồ điện tử Philips.
Các công ty lớn đang phát triển mạnh và Amsterdam là thành phố có 900.000 dân, 65% tổng số công ty khởi nghiệp được hỗ trợ bởi quỹ mạo hiểm ở khu vực chung phía Tây và Bắc Âu đều tọa lạc tại đây.
Thật vậy, Hà Lan đóng một vai trò to lớn trong hệ sinh thái khởi nghiệp ở châu Âu. Theo trang Csmonitor, Hà Lan có một nền văn hóa khuyến khích chấp nhận rủi ro, các trường đại học thu hút những bộ óc lành nghề từ khắp nơi trên thế giới và một chính phủ thân thiện với các doanh nhân. Các chuyên gia cho rằng văn hóa khởi nghiệp của Hà Lan có khả năng giúp châu Âu trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về khởi nghiệp.
“Người Hà Lan là những thủy thủ và thương nhân, họ luôn kinh doanh ở nước ngoài”, Tiến sĩ Chila, giáo sư về khởi nghiệp và đổi mới tại trường kinh doanh của Đại học Amsterdam, cho biết. “Họ luôn mở rộng. Bây giờ họ đã có một hệ sinh thái khởi nghiệp thịnh vượng”.
Văn hóa khuyến khích thử nghiệm ở Hà Lan
Amsterdam đã là một trong những trung tâm khởi nghiệp phát triển nhanh nhất châu Âu, với vốn hóa thị trường của các công ty khởi nghiệp Hà Lan thành lập có khả năng đạt tổng cộng 400 tỷ euro trong thập kỷ này.
Thành phố cảng có rất nhiều thứ, như sân bay lớn thứ hai của Liên minh Châu Âu sau Paris. Nơi đây cũng tái định cư nhiều công ty có trụ sở tại Vương quốc Anh sau khi Vương quốc Anh rời EU hơn bất kỳ thành phố châu Âu nào khác.
Thêm vào đó là hệ thống đại học thu hút nhân tài toàn cầu. Satya Ankur đã từ bỏ sự nghiệp công nghệ ở Ấn Độ để nghiên cứu sâu hơn về khoa học máy tính ở Amsterdam và anh dự định ở lại. Ankur nói: “Tôi thích sự cởi mở ở đây . Tôi có thể nói chuyện với các giáo sư của mình như một đồng nghiệp.”
Sau khi tốt nghiệp, rất nhiều chương trình khởi nghiệp đang chờ đợi anh, bao gồm các khoản tài trợ trị giá 10.000 euro do trường đại học tài trợ để thử nghiệm các ý tưởng đã được hiệu đính, các vườn ươm sẽ tham gia ở mức tài trợ cao hơn.
Jonathan Sitruk, giáo sư về khởi nghiệp và đổi mới tại Đại học Amsterdam, cho biết một số “vật thể vô hình” về văn hóa cũng thúc đẩy năng lượng xung quanh các công ty khởi nghiệp. “Có rất nhiều chủ nghĩa lãng mạn xung quanh tinh thần kinh doanh trong văn hóa Hà Lan”, ông nói, đồng thời lưu ý rằng sinh viên của ông và công chúng nói chung “rất quan tâm đến các công ty khởi nghiệp và những gì họ làm”.
Nền văn hóa đó đã được hình thành qua nhiều thế kỷ, xuất phát từ đạo đức làm việc và quan niệm “kiếm tiền không phải là điều xấu và xây dựng doanh nghiệp không phải là điều xấu”. Những truyền thống này tác động rõ ràng đến “cách hành xử của xã hội”.
Ví dụ, hầu như không có hiện tượng quan liêu ở Hà Lan, các công ty có thể thành lập ngay trong một buổi chiều. Mọi việc thực sự được thực hiện nhanh chóng và rất dễ dàng đối với bất kỳ ai biết hoặc không nói tiếng Hà Lan”.
Tiến sĩ Chila nói: “Người Hà Lan đã tạo ra bầu không khí nơi mọi người có thể bỏ một ít tiền vào một thứ gì đó, xem nó có hoạt động không, mở cửa hàng riêng và thử nghiệm”.
Y tế và fintech là hai lĩnh vực khởi nghiệp hàng đầu ở Hà Lan, chiếm phần lớn nhất trong nguồn tài trợ khởi nghiệp, giống như ở Hoa Kỳ. Ngoài ra còn có thế mạnh về di động, khoa học đời sống, công nghệ cảm biến và một loạt ngành công nghiệp khác.
Điểm yếu của Hà Lan
Nhưng, tất cả các hoạt động kinh doanh và dòng nhân tài tràn vào đã khiến Amsterdam gặp những khó khăn. Nhà ở đắt đỏ và khan hiếm, Bộ trưởng giáo dục Hà Lan đề xuất hạn chế tuyển sinh nước ngoài vào các trường cao đẳng để giải quyết “tốc độ quốc tế hóa không thể kiểm soát” trong giáo dục, nơi làm việc và cộng đồng.
Một vấn đề khác là nhiều công ty khởi nghiệp ở Hà Lan không mở rộng quy mô thành công. Số lượng công ty khởi nghiệp và lượng vốn đầu tư mạo hiểm là “những giải đấu hàng đầu trên toàn cầu”, nhưng nếu nhìn vào số lượng công ty mở rộng quy mô và trở thành kỳ lân, Hà Lan lại có “hơi ít”. Chính phủ đang mong đợi một vị trí cao hơn dựa trên sức mạnh tổng thể của hệ sinh thái.
VanMoust có thể được coi là một trường hợp thất bại trong việc mở rộng quy mô.
Sự trỗi dậy và sụp đổ của Vanmoust
“Mọi người yêu thích thiết kế này”, Andres Martinez, chủ cửa hàng sửa chữa xe đạp WheelGood ở Amsterdam, nói về thành công ban đầu của VanMoust. “Tôi đã bỏ ô tô của mình để đi xe đạp, giống như rất nhiều khách hàng ở đây”.
VanMoust mở rộng nhanh chóng trên toàn cầu nhưng không thể đáp ứng nhu cầu phục vụ và cuối cùng đã bán xe đạp dưới giá thành.
Andres Martinez, chủ cửa hàng xe đạp WheelGood ở Amsterdam
Tuy nhiên, Colin Westerwoudt, một doanh nhân có trụ sở tại Amsterdam, người lái xe đạp VanMoust đi làm, cho biết, chính đặc tính của người Hà Lan đã tạo nên thành công ban đầu của công ty.
Ông so sánh công ty với Tesla, công ty phải đối mặt với áp lực nặng nề về cháy động cơ và các vấn đề công nghệ khác nhưng cuối cùng đã giúp thúc đẩy thị trường xe điện. “Tương tự với VanMoust,” ông nói. “Tạo ra sự khác biệt là điều khó khăn. Họ đã đổi mới và bây giờ bạn thấy rất nhiều công ty sao chép xe đạp của họ. Chúng ta phải tự hào về điều đó”.
Nhưng nhìn chung, các chuyên gia cho rằng hệ sinh thái Hà Lan đang rất khó phát triển.
Tiến sĩ Stam, giáo sư khởi nghiệp cho biết: “Hà Lan có thể là phòng thí nghiệm cho tất cả các loại thử nghiệm khởi nghiệp nhằm giải quyết các thách thức xã hội. Không có nhiều nền kinh tế có khả năng vận động hoặc đánh giá cao tính sáng tạo được phát triển tốt như vậy”.
